بی‌تعارف با رسانه‌ها

مهدی ژیان پور در جشن بیستمین سالگرد تأسیس ایسنا که شامگاه ۲۰ آذرماه برگزار شد، منسجم کردن توده‌ها را یکی از اولین کارکردهای رسانه دانست و گفت: بر اساس آخرین پژوهش های انجام شده در جهاد دانشگاهی اصفهان، می‌توان به دریافت صحیح‌تری از سبک زندگی رسانه‌ای در شهر اصفهان رسید که توجه به آن می‌تواند برای همه رسانه‌ها راهگشا باشد.

وی ادامه داد: مطابق یافته‌های این پژوهش، ۸۲ درصد از شهروندان اصفهان تلفن همراه داشته و ۶۵ درصد نیز به اینترنت دسترسی دارند. ۲۳ درصد از شهروندان در طول شبانه‌روز بیش از دو ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند، نزدیک به ۹ درصد در طول شبانه‌روز بیش از دو ساعت کتاب مطالعه می‌کنند و کمی بیش از دو درصد، در طول شبانه‌روز، دو ساعت از وقت خود را به خوانش روزنامه و مطبوعات اختصاص می‌دهند.

ژیان پور با اشاره به اینکه مصرف در دنیای امروز اهمیت بسیاری پیدا کرده اظهار کرد: امروزه اینکه همه‌چیز را چگونه مصرف می کنیم، پرسش مهمی به شمار می‌رود و افراد، بر اساس همین مصرف هویت‌یابی می‌شوند؛ البته این مصرف صرفاً محدود به کالا نیست و می‌تواند مصرف زمان، مکان، بدن، نشانه و... را نیز شامل شود و ازاین‌رو یکی از مصادیق مهم آن، مصرف رسانه است.

معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی اصفهان با رجوع به نتایج پژوهش انجام‌شده، پاسخ شهروندان را در واکنش به پرسش «خبرهای محلی خود را از کجا به دست می‌آورید» به ترتیب اولویت چنین شرح داد: شبکه محلی، شبکه ملی، شبکه اجتماعی، خبرگزاری و پایگاه‌های خبری، مطبوعات و شبکه ماهواره‌ای، برآیند داده‌های جمع‌آوری‌شده است و نشان می‌دهد که برخلاف همه پنداشت‌ها هنوز مردم خبرهای اصلی را از تلویزیون دنبال می‌کنند و شبکه‌های ماهواره‌ای به این دلیل که کمتر به اوضاع محلی می‌پردازند، رتبه آخر را دارند.

وی هرم مخاطب را که بر اساس آخرین نظریه‌پردازی‌های دنیا شکل‌گرفته بود، از بالا تا پایین شامل دسته مشتریان، قصدمندان، افراد مستعد اقناع، مقاومت‌کنندگان و مخالفان دانست و گفت: باید پذیرفت که مشتریان ما در خبرگزاری به‌ویژه در سطح محلی، آن‌چنان زیاد نیستند و قصدمندها نیز جزو دسته‌ای قرار می‌گیرند که در اوضاع خاص و بر اساس رویدادهای پیش‌آمده (مثل تعطیلی مدارس و ...) به خبرگزاری‌ها مراجعه می‌کنند.

ژیان پور افزود: رسانه‌ها باید تلاش کنند لایه دو، سه و چهار را که شامل مخاطبان قصدمند، مستعد اقناع و مقاومت‌کننده است، به جمع مشتریان خود اضافه کنند.

معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی اصفهان، بر اساس فعال و غیرفعال بودن مخاطبان، دسته‌بندی دیگری را نیز معرفی و تصریح کرد: منفعل، فعال و عامل، سه دسته مخاطبی هستند که رسانه با آن سر و کار دارد. مخاطب منفعل فقط اخبار را دریافت می‌کند و شنونده محض است، مخاطب فعال، کنش متقابل دارد و نقطه امید ماست و مخاطب عامل نیز می‌کوشد در کنار کنش متقابل، تغییراتی را در امور ایجاد کند.

وی با بیان این پرسش که «اکنون با این مختصات به‌دست‌آمده از رسانه و مخاطب چه باید کرد؟» ادامه داد: در حال حاضر کارکرد رسانه‌های ما عمدتا در سطح سیاسی است حال‌آنکه باید به میدان اجتماعی عزیمت کرد. خبرگزاری ها باید به متن زندگی مردم برگردند، بر عموم اثر بگذارند و عامل پیش‌برد اتفاقات اجتماعی فرهنگی باشند.

ژیان پور، با تکیه‌بر پژوهشی که در خصوص رسانه‌های اصفهان با نمونه‌ای ۲۰۰۰ تایی انجام‌شده بود، اعلام کرد: امروز، رسانه مسئله مردم ما نیست بلکه دغدغه عده خاصی است و ضروری است که از میدان سیاسی به میدان اجتماعی عزیمت پیدا کند تا بتواند به مسئله مردم تبدیل شود.

معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی اصفهان، یکی از وظایف رسانه را راضی کردن ذی‌نفعان دانست و توضیح داد: راضی کردن ذی‌نفعان شامل جلب مشارکت، جلب اعتماد، اطلاع‌رسانی، آگاهی بخشی و مهم‌تر از همه ایجاد یک ارتباط دو سویه می‌شود و این اهداف، با ایده‌های بنیانگذاران ایسنا مثل گفتگو محوری و مدل‌های بینابینی هماهنگ است.

وی خاطر نشان کرد: متاسفانه فضای اجتماعی فرهنگی ما پر از سوء تفاهم است و تنها با تأکید بر گفتگو، نقد و کنش می‌توان این فضا را ترمیم کرد.

ژیان پور با اشاره به اینکه مهارت فرهنگی «گوش دادن»، هنوز در جامعه ما دیده نمی‌شودریال اظهار کرد: گوش‌های ما باید به روی جامعه باز باشد و نیز، باید بدانیم که گفت‌وگو فقط حرف زدن نیست بلکه اساس آن گوش دادن است و در فضای پر از سوء تفاهم ایران، این مسئله یکی از وظایف حرفه‌ای رسانه‌ها به شمار می‌رود.

معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی اصفهان، گریزی به نقد ناپذیری فرهنگی ایرانیان نیز زد و گفت: متأسفانه به‌محض نقد، فرد، کل ساحت وجودی خود را زیر سؤال می‌بیند درحالی‌که می‌توان در عین دوستی و ارادت، نقد کرد و همین امر وقتی به ساحت رسانه وارد می‌شود شکل پیچیده‌ای پیدا می‌کند. به این دلیل که مسئولیت اجتماعی رسانه نقد است، بهتر است خبرنگاران تا به نتیجه قطعی نرسیده‌اند، کنکاش‌های خود را منتشر نکنند یا ابعاد چندگانه آن را نیز در گزارش خود لحاظ کنند، چون در غیر این صورت باعث عمیق‌تر شدن شکاف‌های جامعه خواهند شد.

ژیان پور، از رسانه‌ها خواست که علاوه بر توضیح رفتار، اثرگذاری بر محیط را نیز مدنظر قرار بدهند.

وی با اشاره به یکی از معضلات فرهنگی مردم ایران گفت: مادامی‌که ما آماده اتفاقات بزرگ نیستیم، باید مقیاس اقدامات را در محدوده خرد و میانی تعریف کنیم تا قادر به تصحیح آن باشیم؛ چراکه سد ذهنی دستۀ مخالفان نیز با اتفاقات کوچک شکسته می‌شود نه با سروصدا.

معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی اصفهان، فعالیت صرف در ساحت الکترونیک را اشتباه دانست و دراین‌باره توضیح داد: جدالی بین سنت‌های ارتباطی وجود دارد و عده‌ای معتقدند ایرانی‌ها جامعه شفاهی‌ای هستند که آماده ورود به عرصه الکترونیک‌اند. اگر فعالان رسانه‌ای احساس کنند که باید همه فعالیت خود را در ساحت الکترونیک انجام بدهند در اشتباه‌اند چراکه بدون تقویت سنت شفاهی و مکتوب و ایجاد تعادل بین این سه سنت، شکست ساحت الکترونیک قطعی است.

ژیان پور تصریح کرد: رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ما کارکردهای مثبتی دارند اما دنباله ضعف‌های سنت شفاهی و مکتوب را در کارکردهای منفی آن‌ها می‌توان یافت به همین دلیل نتیجه می‌گیریم که با تقویت سنت‌های شفاهی و مکتوب، می‌توانیم در ساحت الکترونیک نیز موفق‌تر باشیم.

انتهای پیام