درس‌هایی که زیستن در دل کوه به آدمی می‌دهد

سازمان ملل متحد روز ۱۱ دسامبر، مصادف با ۲۰ آذر را به عنوان روز جهانی کوهستان و کوهنوردی عنوان کرده است. این روز را بهانه‌ای قرار داده و پای درد دل چند کوهنورد نشستیم تا از رهگذر آن به برخی مسائل و مشکلاتی که کوهنوردان سرزمینمان دارند، پی ببریم...

سرپرست یکی از باشگاه‌های کوهنوردی در استان بوشهر که تجربه‌های شاخصی در صعودهای مختلف در سطح کشور داشته به ایسنا می‌گوید: «بیشتر ورزش‌ها از سوی ارگان یا نهادی خاص حمایت نمی‌شوند و کوهنوردی هم یکی از همین ورزش‌ها است؛ در واقع کل برنامه‌های کوهنوردی به صورت دلی بوده و جزء ورزش‌های قهرمانی و مدال آور نیز به شمار نمی‌رود.»

این کوهنورد با اشاره به هزینه‌ی گزاف تجهیزات کوهنوردی اذعان می‌دارد: «مشکل بزرگ کوهنوردان گران بودن تجهیزات کوهنوردی است که باعث می‌شود بسیاری از افراد علاقه‌مند نتوانند آن گونه که مشتاق و راغب هستند این ورزش را دنبال کنند؛ این چنین که با شرایط اقتصادی کنونی، اگر یک کوهنورد بخواهد از صفر شروع کند، هزینه‌ی تکمیل کردن تجهیزاتش بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان می‌شود.»

آرزوی صعودهای خارجی

وی در ادامه می‌گوید: «هزینه‌های تأمین تجهیزات یک بحث است و هزینه‌ی صعود بحثی دیگر. در مورد صعودهای خارجی که در حال حاضر با این وضعیت گرانی‌ها می‌توان گفت میلیاردی است و برای بیشتر کوهنوردان به یک آرزو تبدیل شده است.»

این ورزشکار با بیان اینکه چشم انداز کوهنوردی ایران با تمام سختی‌ها و مشکلاتی که دارد، بسیار عالی بوده، خاطرنشان می‌کند: «مردم ایران همواره نشان داده‌اند اگر به چیزی علاقه‌مند باشند، با تمام کمبود امکانات آن را به بهترین نحو انجام می‌دهند و از این نظر با صعودهایی که تاکنون دیده شده، آینده‌ی کوهنوردی ایران بسیار روشن است.»

کوهنوردی رتبه و مقام ندارد

یک کوهنورد فسایی که طی دو سال اخیر به ۱۶ قله صعود کرده و در شهریور ماه سال جاری نیز موفق به صعود قله‌ی "آرارات" در بام کشور ترکیه شده است، اظهار می‌دارد: «کوهنوردی ورزشی است که رتبه و مقامی ندارد و ما کوهنوردان فقط به صفای کوهستان که یادآور یکرنگی وجود انسان‌ها است و در شلوغی شهر گم شده دلخوشیم و من نیز کوهنوردی را برای دل خود و با هدف خودشناسی و خداشناسی، ماجراجویی، تمرین اوج گرفتن برای رسیدن به حس آرامش و نزدیکی به خالق خود و بخشیدن و بخشیده شدن انتخاب کرده‌ام.»

هیچ پاسخ دلگرم کننده‌ای نگرفته‌ایم

وی می‌افزاید: «از زمانی که شروع به کوهنوردی کرده‌ام، تمام مخارج و هزینه‌ها را خود تقبل کرده و یک تنه آن‌ها را پرداخت کرده‌ام. در طی این مدت هیچ حمایتی توسط نهاد یا ارگانی خاص و حتی هیأت کوهنوردی برای ما صورت نگرفته و ما پس از هر بار مراجعه، هیچ پاسخ دلگرم کننده‌ای دریافت نکرده‌ایم.»

وی همچنین تصریح می‌کند: «ما تا به اکنون تمام سختی‌های این ورزش را برای افتخار کشورمان به جان خریده‌ایم و اگر نهادی باشد که از ما کوهنوردان حمایت کند، زحماتش را بی پاسخ نخواهیم گذاشت.»

کوهنوردی هم به سمت چشم و هم‌چشمی کشیده شده

وی در پایان با ناراحتی بیان می‌کند: «کوهنوردی از سالیان گذشته جایگاه خود را نزد ایرانیان پیدا کرده که هر روز نیز علاقه‌مندان بیشتری را به سوی خود جذب می‌کند اما مدتی است که کوهنوردی نیز همچون بسیاری مسائل دیگر در ایران، به سمت چشم و هم‌چشمی و ابداعاتی که برخی کوهنوردان به وجود آورده‌اند کشیده شده که این اصلاً وجهه‌ی مناسبی نداشته و بسیار تأسف‌بار است. امیدوارم روزی برسد که همه برای دل خودشان کوهنوردی کنند.»

کوهنوردی برای جوانانی که مدت زیادی نیست این ورزش را در برنامه‌ی هفتگی و ماهانه‌ی خود قرار داده‌اند تجربه‌ای بس شیرین و دلچسب به ارمغان آورده است.

کوهنوردی احساس لذت را تقویت می‌کند

محسن یکی از علاقه‌مندان به کوهنوردی است. او که چندی است به عضویت یک گروه درآمده معتقد است: «کوهنوردی یک سری احساس لذت را در ادم تقویت می‌کند که کمتر ورزشی می‌تواند این حس‌ها را یک جا با هم داشته باشد؛ انسان را فوق‌العاده صبور بار آورده و به او یاد می‌دهد رسیدن به هدف در گرو صبر و استقامت است. از یک طرف ادم را عارف بار آورده و از بند تعلقات زندگی دنیوی جدا می‌کند و از طرف دیگر حس کار تیمی و وابسته بودن به جامعه را در او تقویت می‌کند؛ به او گوشزد می‌کند هدف صعود تیمی و جمعی است و نه شخصی.» محسن درباره‌ی دیگر مزایای ورزش محبوبش می‌افزاید: «ورزش کوهنوردی نظم شخصی و گروهی را بیشتر کرده و به ادم یاد می‌دهد که همیشه باید از مسیر هدف لذت ببرد و نه خود هدف؛ مثل زندگی (لذت رسیدن به وصال از خود وصال شیرین‌تر است).»

کوه زرق و برق انسان‌ها را از بین می برد

مجید نیز در تأیید صحبت‌های همنوردش ادامه می‌دهد: «ماهیت کوهستان حس شیرین کمک به همنوع را در کوهنوردان زنده کرده و باعث از بین رفتن تفاوت و زرق و برق انسان‌ها می‌شود و خیلی زیبا همه را در یک سطح و با یک هدف مشترک نشان می‌دهد. جز این‌ها، کوهنوردی حس پویایی و ناایستا بودن را در انسان بیدار می‌کند و به او می‌فهماند که هیچ وقت نباید تسلیم شد و کم آورد، حتی در اوج ناامیدی.»

اما انجام این ورزش با تمام حس دلپذیرش صرفاً به محدودیت‌های مالی و آنچه پیش‌تر شرحش رفت ختم نمی‌شود. کوهنوردی فارغ از گروهی یا انفرادی بودنش، برای زنان نیز محدودیت‌هایی بیشتر و متفاوت‌تر ایجاد کرده؛ محدودیت‌هایی که ریشه در سنت و فرهنگ جامعه‌ی ایرانی دارند.

به اولین صعودم حس خیلی نابی دارم

مرجان که علاوه بر کوهنوری، به شنا و دوچرخه‌سواری نیز می‌پردازد، تجربیاتش را چنین بازگو می‌کند: «وقتی اولین بار می‌خواستم به کوه بروم تجهیزات کوهنوردی به همراه نداشتم و قله‌ای که قرار بود برویم کاملاً برفی بود و چون دختر هم بودم و تصور می‌شد از عهده‌ی این کار برنمی‌آیم، سرپرست گروهمان می‌خواست از آمدنم ممانعت کند اما وقتی ذوق و اصرارم را دید کوتاه آمد. من به اولین صعودم حس خیلی نابی دارم و همان تجربه‌ی اول به خودم قول دادم که سرسختانه این راه را ادامه دهم و همیشه هم سعی کردم جوری کوهنوردی کنم که جنسیتم محدودیتی برایم ایجاد نکند؛ به طوری که الان بعد از گذشت مدتی کم، اعتماد مدیر و سرپرست را به خودم جلب کرده‌ام.»

مشقت‌های کوهنوردی و شرایط عرفی

ندا که همنوردی دیگر است، مشقت‌های کوهنوردی را بیشتر ناشی از محدودیت‌های خانوادگی و شرایط عرفی و فرهنگی می‌داند: «خانواده‌ی مادری من مذهبی هستند و پیش آمده که یکی از اقوام با ذهنیتی بیمارگونه با خانواده‌ام در مورد فعالیت‌های ورزشی که انجام می‌دهم صحبت کرده و حرف‌هایی زده‌اند که واقعا خجالت‌آور بوده است.»

نگاه جنسیت زده آزاردهنده است

مهتاب نیز می گوید: «گاهی بابت کوه رفتن و ورزش های این چنینی که جامعه احساس می کند بیشتر مردانه هستند حرف هایی شنیده ام که حتی از پوشیدن کفش اسپورت هم دلزده میشدم اما بعد با خودم می گفتم مردم که همه چیز را نمی دانند و من هم قرار نیست با حرف مردم تصمیم و سبک زندگی ام را عوض کنم. ولی این را هم بگویم اگر این دید بسته و این حرف و حدیث ها وجود نداشت امثال من خیلی راحت تر به علایقشان از جمله ورزش و کوهنوردی می پرداختند. این نگاه جنسیت زده آزاردهنده است؛ جامعه باید بداند که جنسیت مانع ورزش و کوه پیمایی و حتی سنگ نوردی و خیلی کارهای دیگر نیست.»

با همه این مشکلات و مواردی که گفته شد همچنان کوهنوردی از ورزش‌ها یا از جمله تفریحات مفرح است. برای برخی نیز کوهنوردی به عنوان شغل اصلی یا بخش الزامی شغل اصلی محسوب می شود. ماجراجویان کوهنورد می توانند در میان طبیعت به سطح بالایی از هیجان برسند؛ چه این ماجراجویی طبیعت گردی در جنگل های نزدیک باشد و چه کوهنوردی یک هفته ای در کوهستان های برفی...

گزارش از «ایرن واعظ‌زاده»، خبرنگار ایسنا بوشهر

انتهای پیام