وقتی هنر ابزار صلح می شود/ خلق «درخت بشیر صلح و دوستی»

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – بهنام عبداللهی: هر درختی در این دنیا، داستان مخصوص خودش را دارد. هرکسی با نیتی مشخص درختی بر زمین می‌کارد. علی قنبری می‌گوید نمایش روحیه صلح‌طلب و انسانی ایرانیان به جهان، اصلی‌ترین انگیزه‌اش برای خلق درخت بشیر صلح و دوستی بوده است.

درخت بشیر صلح و دوستی چهل شاخه دارد که این عدد در تمام ادیان عددی مقدس به شمار می‌آید. حضرت محمد (ص) هم در همین سن یعنی چهل سالگی به پیامبری مبعوث شد. بالای این شاخه‌ها ۴فرشته که نماد پاکی و سفیران خداوند هستند، برای دوستی و صلح انسان‌ها در زمین دعا می‌کنند.

دستان فرشته‌ها به کبوتری سفید ختم می‌شود که برگ زیتون به دهان گرفته و با سکوت خود، از صلح سخن می‌گوید. البته آقای قنبری می‌گوید بعد از رنگ‌آمیزی این کبوتر، سفید خواهد بود.

دور تا دور درخت ۴متری بشیر صلح و دوستی را پنج کتاب آسمانی گرفته است که متن هرکدام باز انسان را به صلح و دوستی دعوت می‌کند. این کتاب‌ها بر پایه‌هایی از اسلحه استوار شده‌اند که البته نوک این اسلحه‌ها گره خورده و نمی‌تواند شلیک کند. هنرمند با این حرکت خواسته بگوید «جنگ بس است دیگر».

از گل و شمع که نماد امید و نشاط است در کنار این اسلحه‌ها استفاده شده است. علاوه بر کتب آسمانی، سازه کره زمین را می‌توان حوالی این درخت دید که با دست‌های بسیاری بر فراز ایستاده است. خالق اثر توضیح می‌دهد که «تفاوتی نمی‌کند سیاه‌پوست باشی یا سفیدپوست، همه در آبادانی کره زمین دست دارند.»

علی قنبری ۲۲سال است که به همین کار مشغول است: منبتکاری. در طول این سال‌ها آثار زیادی خلق کرده که در موزه‌ها و اماکن عمومی شهر از جمله عمارت ساعت به نمایش گذاشته شده است. اما خلق درخت بشیر صلح و بیش‌ترین زمان را از او گرفته است. می‌گوید: «با دو دستیارم، ۸سال برای این اثر هنری زمان صرف کردیم و وقتی می‌گوییم هرروز، یعنی روزانه حدود ۱۲ساعت بدون وقفه و تعطیلی.»

با آقای قنبری در یک عصر پاییزی که می‌شد غروب را از پنجره‌های خانه تاریخی نیکدل تماشا کرد، به صحبت نشستیم. البته او برای اینکه اثر هنری‌اش را در این خانه تاریخی به نمایش بگذارد، ۵ یا ۶ ماه این‌ور و آن‌ور دویده است.

*۸سال برای خلق یک اثر هنری، مدت زمان نسبتا زیادی است. کدام هدف بود که اجازه نداد خسته شوید؟

هدف اصلی من این است که درخت بشیر صلح و دوستی در سازمان ملل مقابل دید تمام جهان قرار بگیرد. من باور دارم ملت ایران در طول تاریخ صلح‌دوست بوده‌ و هیچ‌وقت آغازگر جنگ نبودند. در اغلب جنگ‌ها نیز ایران می‌خواسته از خودش در برابر ظلم و زورگویی دفاع کند. با این اثر خواستیم مفهوم صلح‌طلبی ایرانیان را به جهان برسانیم و بگوییم که ما برای انسانیت ارزش قائلیم.

*آیا به غیر از منبت‌کاری شغل دیگری دارید؟

خیر. تمام زندگی من همین است.

*پس شاید این پرسش برای همه مطرح شود که در این ۸سال، خرج زندگی‌تان را چگونه درآوردید؟

از فروش آثاری که قبلا ساخته بودم. در واقع ما روی این اثر سرمایه‌گذاری کردیم. اما این اواخر که واقعا پولمان تمام شد، از شهرداری درخواست کمک کردیم و اگر مساعدت نبود، نمی‌توانستیم کار را به اتمام برسانیم.

*اولین‌بار که اثر را دیدم، فکر کردم ذاتا باید بدون‌رنگ باشد اما بعدها شنیدم که قرار است رنگ‌آمیزی شود.

بله. در واقع برای رنگ‌آمیزی درخت بشیر صلح و دوستی به نوع خاصی از رنگ نیاز داریم که نسبتا گران قیمت است؛ یعنی برای رنگ‌آمیزی کل اثر به مبلغی حدود ۶۰میلیون تومان نیازمندیم که اگر مسئولان از ما حمایت کنند، در کم‌تر از دوماه کار رنگ هم تمام می‌شود.

*پس چرا قبل از رنگ‌آمیزی مراسم رونمایی برگزار کردید؟

شاید واژه رونمایی برای آن مراسم چندان صحیح نباشد. هدف من و دوستانم این بود که توجه مسئولان را جلب کنیم. در واقعا بیایند ببینند و تصمیم بگیرند که می‌خواهند حمایت کنند یا نه.

*چرا صلح؟ به‌نظرتان جنگ جدی‌ترین چالش روی زمین است؟

نظر شخصی من این است که موضوع جدی‌تری وجود ندارد. صلح یعنی انسان‌بودن و تا وقتی به انسانیت نرسیم نمی‌توانیم حتی دین خود را به دیگران انتقال دهیم.

همه انسان‌ها آفریده خداوند متعال هستند بنابراین هیچ انسانی به صورت اشتباهی به دنیا نیامده و ما حق نداریم کسی را به‌خاطر باورهایش از بین ببریم.

ملت ایران با توجه به هویت تاریخی و فرهنگی که دارند می‌توانند در دنیا سفیر صلح و دوستی شوند اما این مستلزم عزم و همراهی مسئولان است.

*درمورد دستیاران‌تان نمی‌خواهید چیزی بگویید؟

افتخار می‌کنم که هر دو دستیار من در این کار زن بودند و نشان دادند که زنان ایرانی از پس سخت‌ترین کارها هم برمی‌آیند.

هرچند من آدمی هستم که زود عصبی می‌شوم و در این مدت بارها سر کار عصبانی شدم اما واقعا من را تحمل کردند.

*گویا پیش از اینکه اثر را به خانه تاریخی نیکدل بیاورید، در خانه پروین اعتصامی مشغول کار بودید. به خانه‌های تاریخی علاقه خاصی دارید؟

البته که نمی‌توانید کسی را پیدا کنید که به خانه‌های تاریخی علاقه نداشته باشد؛ اما اصلی‌ترین دلیل حضور ما در خانه‌های تاریخی نبود فضای کارگاهی مناسب است. همین خانه‌ها را هم میراث فرهنگی یا شهرداری با مشقت‌های فراوان در اختیار ما قرار دادند.

*چقدر هزینه کردید برای این اثر؟

در حدود ۳۵۰میلیون تومان تا به امروز و همانطور که گفتم برای رنگ‌آمیزی هم به چیزی حدود ۵۰ یا ۶۰میلیون تومان نیازمندیم.

*شما می‌خواهید که اثرتان در سازمان ملل به نمایش گذاشته شود. چه کسی می‌تواند کمک‌تان بکند؟

همه مسئولان استانی می‌توانند کمک بکنند اما من واقعا از امام جمعه محبوب تبریز انتظاری ویژه دارم؛ حداقل منتظرم بیایند و اثر را از نزدیک ببینند چون ما تعریف بزرگواری ایشان را همه‌جا شنیده و دیده‌ایم.

این‌روزها علیه ملت ایران در دنیا هرچه می‌خواهند می‌گویند و وقت آن است که ما هم با زبان هنر جواب‌شان را بدهیم. شنیده‌ام در آمریکا فیلمی به نام پروژه تهران کار می‌کنند که میلیون‌ها دلار برای آن سرمایه‌گذاری شده است و در مقابل مسئولان باید از ما حمایت کنند تا بتوانیم عکس‌العمل به‌جا و مناسبی بروز دهیم. ما اکنون در خط مقدم یک جنگ فرهنگی تمام‌عیار هستیم.

*آیا پشیمان نیستید از این همه زمان و زحمتی که صرف درخت بشیر صلح و دوستی کردید؟

سخت است که ۸ سال هزینه بکنی و زحمت بکشی و دائم این استرس همراهت باشد که آیا از من حمایت خواهند کرد یا نه. حالا که کار را به اتمام رساندیم، باز هم این فکر من را اذیت می‌کند. در هرحال اصلا پشیمان نیستم و بعد از چندماه پروژه دیگری را آغاز می‌کنم؛ اگر حمایت کنند در ایران و اگر حمایت نکنند شاید این‌بار در کشوری دیگر.

عکس‌ها از: بهنام عبداللهی