با چه دانشجویی روبه‌رو هستیم؟

پس از این وقایع، ریچارد نیکسون معاون رییس‌جمهور وقت آمریکا برای دیدار رسمی به ایران آمد. این موضوع بهانه‌ای به دست دانشجویان داد تا اعتراضات خود را آغاز کنند که در پی آن تعداد زیادی از دانشجویان زخمی و سه دانشجو شهید شدند. ۱۶ آذر توسط کنفدراسیون دانشجویان ایرانی خارج از کشور به عنوان روز "دانشجو" نام گرفت.

اما هرچه از دهه‌های اول انقلاب و پیش از آن دورتر می‌شویم به نظر می‌رسد فضای دانشگاه رو به رخوت می‌رود و فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی کمرنگ‌تر شده و فعالیت‌های واقعی سیاسی جای خود را به فعالیت احزاب سیاسی داده است. امروزه با این واقعیت روبرو هستیم که دانشجویان مانند گذشته تمایل لازم برای انجام فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ندارند.

محمدامین صالحی‌نژاد، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی خوزستان در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: ۱۶ آذر به عنوان روز دانشجو، تنها یک نامگذاری نیست بلکه یادآوری‌کننده مسئولیتی است که برعهده قشر دانشجو و دانشگاهیان است. گفته می‌شود آیا تفاوتی میان دانشجوی امروزی و دانشجوی دیروز وجود دارد؟ پاسخ این است که طبیعتا نسل‌ها عوض شده‌اند اما در کلیت و ماهیتِ دانشجو بودن تغییر ایجاد نشده است. دانشجوی امروز نمی‌تواند بگوید که در گذشته دانشجویان نسل‌های قبل برای دغدغه‌ها و آرمان‌های خود مبارزه کرده‌اند، پس برای همان نسل بوده است. بلکه دانشجو امروزی نیز باید دغدغه‌مند باشد.

آگاهی دانشجوی امروز نسبت به جامعه راضی‌کننده و کافی نیست

وی افزود: به دانشگاهیان با دید نخبگی نگاه می‌شود پس طبیعتا مسئولیت سنگینی نیز به دنبال دارد. دانشجو باید به وظیفه نخبه بودن خود چه در زمینه علمی، چه اجتماعی و چه فرهنگی عمل کند. در طول سال‌های گذشته در حوزه فعالیت‌های علمی موفقیت‌های زیادی کسب کردیم و مجموعا در این حوزه پیشرفت وجود داشت. اما در حوزه فرهنگی و اجتماعی باید از خود بپرسیم که مسئولیت دانشگاهیان در این زمینه چیست؟ آگاهی دانشجوی امروزی نسبت به جامعه خوب است اما راضی‌کننده و کافی نیست و دانشجو نسبت به مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشور خیلی دغدغه‌مند نیست. در واقع احساس می‌شود دانشجو و دانشگاهیان نسبت به جامعه دغدغه‌مند نیستند که باید دلایل ایجاد این خلاء را بررسی کرد.

دانشگاهیان باید در موضوعات مختلف پیشرو باشند

صالحی‌نژاد ادامه داد: فرهنگ دانشگاهی واژه وسیعی است و انتظار می‌رود فرهنگی متعالی باشد که جامعه را به سوی ارتقاء فرهنگی و اجتماعی پیش ببرد. دانشگاهیان قشر نخبه هستند، بنابراین باید در موضوعات مختلف پیشرو باشند اما امروزه فرهنگ دانشگاهی در محیط دانشگاه کمتر دیده می‌شود و نه تنها تاثیر دانشگاه بر جامعه کمرنگ‌تر شده است بلکه می‌توان گفت جامعه بر دانشگاه تاثیرگذار است که این موضوع نه تنها باعث وارد شدن آسیب به دانشگاه می‌شود، بلکه شان و منزلت دانشگاهیان را نیز تنزل می‌دهد.

دانشجو نباید نسبت به خلاهای موجود در جامعه منفعل باشد

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی خوزستان بیان کرد: یکی از مهم‌ترین سوالاتی که دانشجو باید از خود بپرسد این است که آیا در جامعه یک کنشگر فعال است و توانسته است نقش فعالی ایفا کند یا خیر؟ و آیا نقشی در اعتلای فرهنگ جامعه دارد؟ در سطح کشور دانشجویان فعال بسیاری وجود دارند که داوطلبانه فعالیت‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی انجام می‌دهند؛ به عنوان مثال در سازمان جهاد دانشگاهی خوزستان و در سطح کشور، دانشجویانی در قالب کانون‌ها در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کنند. اگر در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی خلایی وجود داشته باشد و دانشجو نسبت به خلاهای موجود منفعل باشد، از جامعه نمی‌توان انتظار زیادی داشته باشیم. پس دغدغه اول دانشجو باید این مسئله باشد.

دانشجو باید تحمل و توان گفت‌وگو کردن را در خود افزایش دهد

وی در پاسخ به این سوال که آیا دانشجوی امروز نسبت به مسائل اطراف و جامعه بی‌تفاوت شده است؟ گفت: به صورت مطلق نمی‌توان گفت دانشجو نسبت به مسائل جامعه بی‌تفاوت است بلکه گاهی در دانشجو نسبت به جامعه انفعال دیده می‌شود. دانشجو باید در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شرکت کند و در صورتی‌که نسبت به این مسائل بی‌تفاوت باشد، واژه دانشجو بودن زیر سوال خواهد رفت. این نوع انفعال گاهی نه تنها در دانشجو بلکه در مسئولین فرهنگی نیز دیده می‌شود. از دانشجو انتظار می‌رود به عنوان کنشگر و فعال اجتماعی فرهنگی در جامعه فعالیت کند. گاهی دانشجو به موضوعی ورود می‌کند که نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه باعث ایجاد مشکل می‌شود. دانشجو پیش از وارد شدن در فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ابتدا باید دانش و آگاهی کافی را کسب کند و پس از آن تحمل و توان گفت‌وگو کردن را در خود افزایش دهد زیرا برای حل مشکلات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی باید ابتدا گفت‌وگو کردن را فرا گیرد.

وقتی دانشگاهیان به مسائل مهم کشور ورود نکنند مشکلات حل نمی‌شود

صالحی‌نژاد با بیان اینکه گاهی دانشگاهیان به وظیفه اجتماعی خود عمل نمی‌کنند، افزود: دولت‌مردان نیز برای حل مشکلات کشور به دانشگاهیان رجوع نمی‌کنند. اگر مشکلی در حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و فنی مهندسی پیش آید، مسئولین دولتی به متخصصین و دانشگاهیان مراجعه نمی‌کنند. این موضوع باعث می‌شود که دانشگاهیان امید زیادی به مشارکت در حل مشکلات کشور نداشته باشند. به همین دلیل در انتخابات مجلس، شورای شهر یا شورای اسلامی، دانشگاهیان داوطلب نمی‌شوند. وقتی دانشگاهیان به مسائل مهم کشور ورود نکنند مشکلات نیز حل نمی‌شوند، در حالی که برخی از مشکلات باید توسط دانشگاهیان حل شود.

دانشجو باید اتهام مدرک گرا بودن را از خود پاک کند

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی خوزستان گفت: در نهایت دانشجو باید از خود بپرسد که آیا به عنوان دانشجو قصد دارد مشکلات محیط اطراف را حل کند و یا تنها به دنبال گرفتن مدرک از دانشگاه است؟ اگر دانشجو تنها به دنبال گرفتن مدرک باشد، مشکلی از جامعه حل نخواهد شد. دانشجو باید اتهام مدرک گرا بودن را از خود پاک کند و تاثیرگذار باشد.

همچنین عبدالرحیم هوشمند، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه آموزش عالی کشور از سال ۱۳۰۰ به بعد پا گرفت و به شکل مدرن و امروزی به وجود آمد، اظهار کرد: آن زمان فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی در دانشگاه به عنوان اصلی‌ترین فعالیت دانشگاهیان تلقی می‌شد اما به تدریج و با توجه به آزادی‌خواهی و عدالت‌خواهی، دانشجو نسبت به جامعه احساس مسئولیت پیدا کرد و موضوعات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و رفاهی جامعه را نیز مد نظر قرار داد و همین باعث شد تا در مسائل اجتماعی ورود کند. از طرفی وجود روحیه آزادی‌خواهی و استقلال دانشجو -به دلیل نبود وابستگی-، دانشجو را آزاداندیش کرد و این موضوع باعث ورود دانشجویان به مسائل سیاسی از دهه‌های ۳۰ به بعد شد.

دانشجو باید به عنوان مدافع حقوق مردم از مسئولین مطالبه‌گری کند

وی افزود: کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد منجر به اعتراضات مردمی و دانشجویی شد و تحرکات دانشجویی مردمی‌تر و اعتراضات از دانشگاه‌ها آغاز شد. پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، نظام پهلوی با کمک نیروهای خارجی احساس پیروزی می‌کرد و برای قدردانی از نیروهای خارجی، از نیکسون، معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا دعوت ‌کرد تا به وی در دانشگاه تهران دکتری افتخاری اعطا کند. این موضوع باعث ایجاد جنبش در دانشگاه شد که منجر به تحصن و ورود نیروهای نظامی و زخمی شدن تعداد زیادی از دانشجویان و شهید شدن سه دانشجو شد. این اتفاق در تاریخ معاصر ایران باعث پررنگ‌تر شدن حضور دانشجو در مسائل مهم کشور و حرکت سیستماتیک و منسجم دانشجویان شد. این حرکت از دانشگاه تهران آغاز شد و به تدریج به سایر دانشگاه‌ها در سطح کشور سرایت کرد. رشد و آغاز حرکت جنبش دانشجویی از ۱۶ آذر ۱۳۳۲ بود و امروزه به پاسداشت شهادت این دانشجویان هر ساله برنامه‌هایی برگزار می‌شوند. دانشجو باید به عنوان مدافع حقوق مردم از مسئولین مطالبه‌گری کند. امیدواریم دانشجویان در دانشگاه‌ها بدون وابستگی به احزاب و جناح‌های سیاسی، ابراز وجود سیاسی و فرهنگی کنند و دانشجو با افزایش شناخت از مسائل مختلف، همراه مردم باشد. البته در وهله اول دانشجو باید فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی را اولویت قرار دهد و بعد از آن به فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بپردازد.

دانشجو باید مطالبه‌گر باشد

رضا نیک‌اندیش، معاون فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول نیز در گفت‌وگو با ایسنا، بیان کرد: دانشجویان به عنوان قشر فرهیخته و موتور محرک جامعه، نقش ویژه و پررنگی در اعتلای فرهنگ جامعه دارند. وظیفه دانشجوی امروزی باید مطالبه‌گری باشد. دانشجو باید هوشیار و آگاه و خودباوری داشته باشد.

دانشجویان به دور از سیاست زدگی مسائل سیاسی را رصد کنند

وی با بیان اینکه دانشجویان باید به دور از سیاست‌زدگی مسائل سیاسی را رصد کنند، گفت: امروزه دانشجویان در برخی از بخش‌های فرهنگی به عنوان مثال در اردوهای جهادی و کمک به مناطق محروم، به خوبی عمل می‌کنند.

معاون فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول ادامه داد: با تغییر نسل در هر قشری تغییرات منفی نیز صورت می‌گیرد اما بدون شک رویش‌هایی نیز در پی دارد. نمی‌توان گفت دانشجوی امروزی نسبت به محیط اطراف خود بی‌تفاوت است. به عنوان مثال نقش دانشجویان را در اتفاقات اخیر مشاهده کردیم که با آگاهی کامل عمل کردند و اگر حوادث مختلف را رصد کنیم، نقش دانشجویان را خواهیم دید.

به گزارش ایسنا، با بررسی فعالیت‌ تشکل‌های سیاسی و کانون‌های فرهنگی و اجتماعی در دانشگاه‌ها، می‌توان دلایل ایجاد نوعی رخوت نسبت به جامعه را در برخی از دانشجویان و جامعه دانشگاهی کشور یافت. از طرفی اما باید پرسید وظیفه متولیان امور فرهنگی و اجتماعی در تشویق دانشجویان به مشارکت در امور فرهنگی و اجتماعی چیست؟

گزارش: فاطمه سعدیان، ایسنا خوزستان

انتهای پیام