راهکارهای نهادینه کردن اخلاق و معنویت در گام دوم انقلاب بررسی شد

در ابتدای این نشست، علی حسینی معاون فرهنگی جهاددانشگاهی استان قم گفت: این نشست در جهت تبیین بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی با محوریت تبیین بیانیه با همکاری نهادهای مختلف در حال انجام است و در هیئت اندیشه‌ورز طرح تبیین، مقرر شد که پیش نشست‌های تخصصی برگزار و در نشست تخصصی مباحث نخبگانی با خروجی‌های مکتوب ارایه شود.

وی افزود: هفت نشست تخصصی با محوریت هفت توصیه مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم تدوین شده است که با محوریت دستگاه‌های اجرایی برگزار می‌شود و در این خصوص، حوزه علمیه، متولی موضوع معنویت و اخلاق است.

حجت الاسلام والمسلمین محمدحسن زمانی مسئول دفتر اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه در این نشست، عنوان کرد: هدف اصلی کمیته اخلاق و معنویت آن است که آرمان‌های اسلام، انقلاب اسلامی و رهبر معظم انقلاب راجع به گسترش معنویت و اخلاق را به ویژه در استان قم بررسی کند.

وی افزود: پیدا کردن راهکارها، رسالت‌ها و وظایف نهادهای استان از جمله مهمترین اهدافی است که این کمیته دنبال می‌کند؛ راهکارهای رسیدن به اخلاق و معنویت و همچنین تقسیم کار بین نهادی از جمله مهمترین وظایف این نشست است ولی در گام اول باید این شاخصه‌ها را تعریف کرد.

وی تصریح کرد: در پیش‌نویس اولیه چند بخش ارایه شده است؛ بخش اول به راه‌های تقویت ایمان در جامعه اشاره می‌کند که در آن عوامل حفظ و افزایش ایمان در جامعه ارایه شده است، در این میان ۴ عامل مهم ارایه شده است زیرا فضایل اخلاقی و معنویت محصول و میوه ایمان است.

مدیر دفتر اجتماعی سیاسی حوزه‌های علمیه یادآورشد: نظام مسایل اخلاقی بخش دوم این پیش نویس است؛ نظام مسایل دارای چند بخش است که شامل بایسته‌های اخلاق فردی شامل هشت مورد و اخلاق خانوادگی شامل دو قست است. در ادامه بایسته‌های نظام فردی و اجتماعی نیز در ۱۰ مورد بیان شده است، چهارمین بخش این پیش‌نویس راهبرد و راهکارهای نهادینه‌سازی معنویت و اخلاق در جامعه است، در بخش پایانی این پیش‌نویس به ارایه راهکارها اشاره شده است.

محمد حیدری رئیس جهاددانشگاهی واحد استان قم نیز در این نشست گفت: باید ببینیم چه شد که این بلا بر سر کشور آمده است، سبک زندگی مردم در دهه‌های اخیر با شتاب تغییر به سمت سبک نامطلوب داشته است و به همین جهت باید مشکل را شناسایی کرد.

وی افزود: این تغییر بخشی شامل تغییرات مکانیکی و بخشی از آن تغییر ارزش‌ها است؛ از جمله مباحث مکانیکی می‌توان به پخش شبانه‌روزی صداوسیما اشاره کرد؛ ساعات کاری، سبک زندگی را به شکل مکانیکی مدیریت کرده است.

رئیس جهاددانشگاهی واحد استان قم با بیان اینکه نگرش ما نسبت به اخلاقیات تغییر کرده است، بیان کرد: در حوزه اخلاقی باید گفت که فضای جامعه ما اخلاقی نیست و این فضا باید در جامعه عوض شود.

وی افزود: برنامه‌ها باید مستمر باشد، ما به جامعه و مردم مدیون هستیم و نباید دست از تلاش برای تقویت این باورها و شرایط برداریم تا به شرایط مطلوب برسیم، وقتی مدیری که متولی این مسایل است نظام ارزشی کاملا مغایری با مردم دارد و این نظام ارزشی را در زندگی اداری خود نیز تسری می‌دهد، چگونه می‌تواند در جامعه آثار مطلوب داشته باشد.

حیدری اظهارکرد: در پزشکی ثابت شده است که کودکانی که در فضای استریل رشد می‌کنند، در آینده توان بازتولید پادتن‌های محافظ را ندارند و بیشتر از دیگران دچار بیماری‌های خاص می‌شوند و بدن آنها نیز مقاومت کودکانی که به شکل طبیعی رشد کرده‌اند را ندارند، این مسایل در حوزه اجتماعی نیز وجود دارد.

وی گفت: یافته‌ها و فضای زندگی حوزویان بسیار نیکو و ارزشمند است ولی برای برنامه‌ریزی اجتماعی باید واقعیت‌های جامعه و دانشگاه را نیز ببینیم و در یک شرایط تطبیقی به حل مشکلات بپردازیم.

در ادامه نشست حجت‌الاسلام‌والمسلمین حمید ملکی معاون تهذیب حوزه‌های علمیه کشور گفت: به نظر می‌رسد که همچنان با یک چالشی مواجه هستیم و راه‌حل‌هایی که ارایه می‌دهیم، بیشتر دستوری، ظاهری و فرمی است و شاید نیازمند یک مهندسی معکوس باشد.

وی افزود: سبک زندگی ناشایستی که امروز در جامعه وجود دارد معلول بسیاری از علت‌ها است؛ اگر علت‌ها را به خوبی مطالعه نکنیم و در کنار آن تخریب اعتقادات را نیز مطالعه نکنیم به نتیجه درخوری نمی‌رسیم.

وی اظهارکرد: اخلاقی که باید به دنبال آن باشیم در همان حد اخلاق عرفی است که بتوانیم جامعه را با آن به خوبی اداره کنیم، در این بین لازم نیست که حتما به دنبال تبیین واژه‌های کلان فلسفی اخلاقی باشیم.

ملکی یادآورشد: جامعه ما باید به سمت تمدن‌سازی برود و به همین دلیل باید از این شرایط جامعه دور شویم و به سمت فضایل برویم.

وی با ذکر این مطلب که چهل سال طول می‌کشد که مردم با یک شیوه زندگی عادت کنند، تصریح کرد: به همین دلیل می‌گوییم که نهادینه سازی سبک زندگی به این سادگی نیست؛ در این زمینه باید مهندسی معکوس کنیم و به دهه ۶۰ برویم، در آن دهه هم شاهد جامعه اخلاقی و معنوی بودیم.

ملکی یادآورشد: باید مثل شهید حسن باقری طرح‌ریزی کنیم و طرح‌ها را عملیاتی کنیم؛ این شهید کاری کرد که عراقی‌ها جنگ را به قبل و بعد از شهید باقری تقسیم کردند، باید در این جریان مانند شهید باقری کار کنیم.

وی گفت: با جلسات فرمی و برنامه‌های فرمی نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود ولی در بیرون از این جلسات و برنامه‌ها جوانان در حال تاثیر و تاثر هستند.

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه در پایان با ذکر این مطلب که جریان دهندگان اجتماعی به جای نشست در جلسات و ارایه نظرات باید در جامعه پایش‌های جدی داشته باشند تا مشکلات را رصد کرده و برنامه‌ها را حل کنند، تصریح کرد: گام دوم یک انقلاب است ولی تفکر غالب آن است که با آن به شکل یک رفرم عمل می‌کنیم.

حجت الاسلام کاظم علی محمدی مدیر مطالعات و برنامه‌ریزی تهذیبی حوزه‌های علمیه در ادامه نشست، بیان کرد: ابتدا باید وضعیت فعلی را مشخص کنیم و وضعیت مطلوب را نیز مشخص کنیم، گام بعدی کشیدن یک نقشه راه برای رسیدن به مطلوب و گام بعد راهبردها و راهکارهای رسیدن به این جایگاه و وضعیت مطلوب است.

مدیر دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی تهذیبی حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: در بخش راهکارها فعالیت دیگری می‌توان انجام داد زیرا برای ارتقای اخلاق و معنویت در جامعه باید فضایل اخلاقی را در بین آحاد جامعه توسعه داد؛ معادباوری، انس با نماز، خانواده دوستی و ارتقای فرهنگ ایثار و شهادت از مصادیق این فضایل هستند.

وی گفت: جامعه سالم محصول خانواده سالم است لذا تحکیم بنیان خانواده از مهمترین این موارد است، ترویج ازدواج آسان، به موقع و آگاهانه در ذیل این محور باید توسعه یابد، در کنار این موارد آسیب‌هایی نیز وجود دارد که ممکن است آثار منفی به بار آورد.

وی اظهارکرد: در این بین الگوهای بسیاری در جامعه وجود دارند که می‌توانند روی اخلاق جامعه موثر باشند، شخصیت‌ها، رسانه، مطبوعات، شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز علمی پژوهشی ابزاری برای ارتقای جامعه هستند و در عین حال باید مراقب بود که آسیب‌زا نباشند.

وی تصریح کرد: هماهنگی نهادهای علمی فرهنگی و تربیتی با این نقشه راه نیز بسیار مهم است، هماهنگ عمل کردن از مهمترین مسایلی است که باید رعایت شود؛ از ابتدای انقلاب تا کنون فعالیت‌های گسترده‌ای انجام شده است ولی نهادهای فرهنگی کشور از جمله ارشاد و حوزه تعریف خاصی از فرهنگ داشته‌اند و این حوزه را جلو برده‌اند.

این کارشناس حوزوی افزود: همچنین برنامه‌ها باید دارای پشتوانه‌های عمیق و فکری باشد زیرا اگر چنین نباشد عمقی در جامعه ایجاد نمی‌شود، یکی از ابزارهای مهم این نقشه راه، نقش مهم و هدایتگر مساجد است، در فرمایشات مقام معظم رهبری نکات بسیار مهمی در این زمینه به چشم می‌خورد که ایشان مسجد را به عنوان پایگاه بزرگ بسیج فرهنگی و حرکت‌های فرهنگی دانسته‌اند؛ همچنین بخش‌های مختلف مسجد نیز در این زمینه نقش آفرین هستند.

وی گفت: پیوند بین مدرسه، مسجد و خانواده نقش مهمی در اصلاح جامعه دارد، همچنین در این بین مدارس علمیه نیز بسیار نقش آفرین هستند، توجه ویژه به معیارهای ویژه و اخلاقی انتخاب مسئولین و همچنین برخورد به موقع و سریع با مفاسد و مظاهر ضد اخلاقی و بسترهای فسادانگیز در جامعه از دیگر شاخص‌هایی هستند که می‌توانند نقش آفرین باشند.

در ادامه این نشست، حجت الاسلام والمسلمین علی فاتح بیان کرد: رهبر معظم انقلاب در خصوص قم به مولفه‌هایی چون ایثار، شهادت، علم، بصیرت، جهاد، شهر انتظار و مادر انقلاب اشاره کرده‌اند، اگر بتوانیم پیوند روحیه انقلابی‌گری را با قم به صورت جامع تبیین کنیم، می‌توانیم به شاخصه‌های خوبی در این زمینه دست یابیم.

وی افزود: اگر بخواهیم اخلاق و معنویت را در جامعه کاربردی کنیم، باید نسبت به روحیه انقلابی نیز در جامعه توجه داشته باشیم؛ پیوند اخلاق و انقلاب و همچنین شهر علم و انتظار بودن قم باید در این مباحث بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

وی یادآورشد: مقام معظم رهبری روی مساله دولت جوان و حزب اللهی و کارآمد تاکید دارند؛ یعنی ما با چنین دولتی مواجه نبوده‌ایم، در این بین باید دولت جوان و حزب اللهی را بسازیم، باید مردم را به شکلی رشد بدهیم تا چنین مدیرانی را بر سرکار بیاوریم.

در ادامه نشست، سرهنگ حجت صدقی بیان کرد: زمانی که در خصوص اخلاق و معنویت سخن می‌گوییم باید بدانیم که منظور از معنویت و اخلاق چیست؟ اگر بخواهیم تبیین زیستی، روانی و اجتماعی داشته باشیم می‌توانیم با رجوع به تحقیقات به این نکته برسیم که اخلاق‌گرایان و معنویت‌گرایان شرایط فیزیولوژی خاصی دارند، بعدها مشخص شد که برخی از این تاثیرات فیزیولوژی با عوامل دیگری نیز قابل تحقق است، پس باید مشخص کنیم که از چه طریقی می‌خواهیم به این معنویت برسیم، باید تعریف ما دارای سه پیوست زیستی، روانی و اجتماعی باشد.

وی افزود: شهید مطهری بیان می‌کند که باید به اخلاق و عدالت ایمان داشته باشید، تحقیقات میدانی و اجتماعی نیز ثابت کرده است که مواردی چون تبعیض ریشه‌کن کننده اخلاق در جامعه است، پس بسیاری از مشکلات در جامعه معلول بسیاری از علت‌ها است که باید به ریشه آن اشاره کرد.

وی گفت: در این زمینه باید تکلیف خود را با مدرنیسم در جامعه مشخص کنیم؛ امروزه دانشگاه‌های ما می‌خواهند با نظریات فلسفی غربی مشکلات اجتماعی جامعه بومی ما را درمان کنند که متاسفانه تا کنون اصلا موفقیتی در این زمینه نداشته‌ایم؛ قطعا در این بین هیچ نهادهای مثل حوزه نمی‌تواند در جامعه اثربخش باشد.

نماینده نیروی انتظامی دراین نشست گفت: با تحقیقات میدانی مشخص کرده‌ایم که حوزویان سطح رضایت‌مندی بیشتری از زندگی خود نسبت به دانشگاهیان دارند که این مساله بیانگر این است که می‌توان این نگاه را در جامعه نیز تسری داد.

حجت الاسلام والمسلمین غلامرضا شریفی معاون تبلیغ حوزه‌های علمیه در ادامه نشست گفت: با توجه به اهمیت بیانیه گام دوم باید روی اصولی که رهبری در بیانات خود اشاره دارند دقت کنیم، یکی از مهمترین مولفه‌های ذهنی ایشان، بحث سبک زندگی اسلامی است، وقتی در طراحی‌های اجتماعی خود به این اصول توجه نمی‌کنیم بعدها به این می‌اندیشیم که چرا این آسیب‌ها در جامعه ایجاد می‌شود.

وی افزود: زمانی که می‌خواهیم مجوزی برای مدرسه دخترانه یا پسرانه اخذ کنیم شرایطی را در نظر می‌گیریم ولی وقتی به دانشگاه می‌رسیم این شرایط از بین می‌رود و همه این مسایل در حالی است که جوانان ما برای زندگی آینده مشترک خود مشکلات بسیاری دارند.

معاون تبلیغ حوزه علمیه قم یادآورشد: درس‌های اخلاق و نماز شب و صحبت کردن از معاد درست است ولی وقتی جوان ما نیازمند نان شب و ازدواج است چگونه می‌خواهیم ارزش‌ها را در این نسل ساری و جاری کنیم.

وی افزود: شهر قم، عش آل محمد(ص) است و این شهر نیز باید برای شهرهای دیگر الگو باشد، تا زمانی که الگودهی نکنیم همیشه باید پیرو باشیم و منتظر تحولات اجتماعی باشیم.

شریفی تصریح کرد: اگر فضای اجتماعی و بازار خود را به سمت زندگی اسلامی نبریم، عملکرد ما تحت شعاع دیگران قرار می‌گیرد، باید سبک زندگی اهل بیت(ع) را پیاده کنیم و به دنبال آن باشیم که به شکل اصولی نیز عمل کنیم.

در ادامه نشست، حجت الاسلام والمسملین مرتضی زاهد زاده مدیر طرح و برنامه‌ریزی اداره کل تبلیغات اسلامی قم یادآورشد: به نظر می‌رسد که در خصوص نهادینه‌سازی معنویت و اخلاق در جامعه بایستی ببینیم که نوع مداخله دستگاه‌ها به چه شکل است، در این زمینه به نظر می رسد که بهترین مداخله آن است که از فضای جبر و اجبار که شهید مطهری نیز در کتب خود آن را نکوهش می‌کند، دوری کنیم و از نقش تصدی‌گری خارج شویم و بیشتر به نقش نظارتی و هدایتی بپردازیم و تبلیغ در این بخش را به سمت گروه‌های مرجع دینی مردمی ببریم.

وی افزود: در این زمینه باید حرکت مکان پایه داشته باشیم که بهترین مکانی هم که در این زمینه وجود دارد، مساجد هستند؛ در این حرکت مسجدمحوری به نظر می‌رسد که مدیر محوری میدان ما باید امام جماعت باشد البته نه به عنوان پیش نماز بلکه به عنوان امام محله.

حجت الاسلام سیدمصطفی رضوی مدیر مطالعات اجتماعی و سیاسی نیز در ادامه این نشست تصریح کرد: آیت‌الله جوادی آملی در خصوص آموزش و پرورش بیان می‌کنند که تربیت را به توسعه علم ارجاع داده‌ایم ولی تربیت حقیقی آن است که خود معلم طهارت داشته باشد، منش اخلاقی خود حکومت‌ها که قشر جلودار هستند نقش اول را دارند.

وی افزود: هدف از متن پیش‌نویس که در حوزه معنویت و اخلاق نگارش شده است، تکمیل حوزه نظریه‌پردازی بود زیرا ابعاد نظریه‌پردازی را به خوبی نمی‌دانیم و نکات کیفی را نیز کمی نمی‌کنیم، مثلا هنوز مشخص نیست که منظور ما در خصوص تناسب وضعیت زندگی مسئولان و مردم چگونه باشد.

انتهای پیام