گیربکس‌ های پرآوازه با روانکاری آسان

البته این عدم‌آگاهی ناشی از تخصصی بودن روانکار استفاده‌شده درگیربکس آن‌ها نیست؛ بلکه دربرخی موارد تشخیص روانکار استفاده‌شده دراین قطعه حتی ساده‌تر از تشخیص روغن‌ گیربکس به‌ کارگرفته‌شده درسیستم اتومات سایر خودروهاست.

درمورد اتوبوس‌های بین‌شهری نیز مساله به‌ساده‌ترین شکل ممکن قابل حل است؛ عمده‌گیربکس‌های اتومات اتوبوس‌های داخل‌شهری از نوع تعویض خودکار هستند، نه‌گیربکس اتوماتیک! این درحالی است که کمپانی‌های سازنده برای فناوری تعویض خودکار دنده‌ها اسم‌های متفاوتی استفاده می‌کنند که باعث می‌شود مالک برای روانکاری آن دسترسی مستقیمی به‌نحوه کارکرد و نوع روغن مصرفی نداشته باشد.

به گزارش «اخبار خودرو»، درابتدا به‌جهت سوالات فراوان، به‌سراغ اتوبوس‌های بین‌شهری می‌رویم؛ چراکه نگهداری و تعویض روانکار اتوبوس‌های داخل‌شهری عمدتا دراختیار شرکت‌های اتوبوس‌رانی شهری و پیمانکاری مربوطه جهت تعمیر و نگهداری از این اتوبوس‌هاست.

گیربکس‌های دستی که تنها تعویض خودکار دارند!

برای فهم ساد‌ه‌تر موضوع به‌سراغ خودروهای سواری می‌رویم که گیربکس‌های دستی با تعویض خودکار دارند. می‌دانیم این نوع گیربکس‌ها درخودروهای سواری به‌نام «AMT» شناخته می‌شوند و برای روانکاری آن‌ها نیاز است واسکازین همچون گیربکس‌های دستی معمولی، هر ۴۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر تعویض شود. این روغن‌ها معمولا گرانروی «85W-90» الی «75W-80» داشته یا در انواع مونوگرید «75W» و «80W» استفاده می‌شوند.

از لحاظ سطح کیفی هم گیربکس‌های دستی فعلی در دو نوع «API GL-4» و «GL-5» قرار می‌گیرند. درمورد اتوبوس‌های بین‌شهری اسکانیا و ولوو هم اتفاق مشابهی رخ می‌دهد؛ یعنی گیربکس‌های اپتیکروز (Opticruse) اسکانیا و دوفناوری «I-Shift» و «Powertronic» استفاده‌شده در اتوبوس‌های ولوو درواقع گیربکس‌های دستی (Manual) هستند که با استفاده از سیستم‌های بادی یا پنوماتیک، قابلیت تعویض‌دنده خودکار برایشان فراهم شده است. بنابراین برای این گیربکس‌ها نیز می‌توان پیشنهاد مشابهی ارائه داد.

درواقع باارتباط با بخش پشتیبانی خدمات پس از فروش این اتوبوس‌ها متوجه شدیم عمده مصرف روغن درگیربکس آن‌ها مدل آذرخش «بهران» با سطح گرانروی «W40» است. اما نکته ظریفی که بهتر است اشاره کوچکی به‌آن داشته باشیم، سیستم ترمز کمکی یا ریتاردی است که برخی از انواع آن نیاز به‌تامین روغن هیدرولیک دارد که با توجه به‌سطح فناوری استفاده‌شده در ریتاردر می‌توان از سطح کیفی «Dexron II» یا «Dexron III» برای آن استفاده کرد. البته باید توجه داشت محل نصب ریتاردرها نیز متفاوت است و برخی از آن‌ها روی میل‌لنگ نصب می‌شوند و برخی دیگر پشت گیربکس.

اتوبوس‌هایی که برای ماندن در ترافیک رام شده‌اند

باتوجه به‌اینکه اتوبوس‌های داخل‌شهری تعداد ترمزگیری و تعویض‌دنده بیشتری نسبت به‌انواع بین‌شهری دارند، باتوجه به‌وزن بالای آن‌ها حساسیت گیربکس هم افزایش پیدا می‌کند.

گیربکس بیشتر اتوبوس‌های جدید به‌کار گرفته‌‌شده دراتوبوس‌رانی شهرهای مهم از انواع اتوماتیک است که از سوی دو شرکت آلمانی «ZF» و «Voith» طراحی و تولید می‌شوند.

دراین گیربکس‌ها ساختار هیدروپنوماتیکی استفاده‌ شده که در آن برعکس گیربکس‌های اتومات سواری که فعالیت تعویض‌دنده درآن‌ها به‌کمک نیروی هیدرولیک روغن انجام می‌شود، عملیات تشخیص و تعویض حالت دنده به‌صورت بادی انجام شده و روغن‌های هیدرولیک صرفا وظیفه روانکاری برای افزایش طول عمر و کاهش سایش بین قطعات را برعهده دارند.

دراین میان اتوبوس‌های شهری قدیمی‌تر همچون انواع بنزهای «457»، از گیربکس‌هایی استفاده می‌کنند که امکان استفاده از روغن‌های هیدرولیک با سطح کیفی «Dexron II» بدون‌هیچ‌مشکلی برایشان وجود دارد. اما درمورد اتوبوس‌های جدیدتر، مخصوصا اتوبوس‌هایی که درخطوط «BRT» مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند، استفاده از روغن‌های هیدرولیک با سطح کیفی «Dexron III» الزامی است. همچنین سیستم ریتاردر دراین اتوبوس‌ها به‌نحوی طراحی شده که به‌صورت خودکار و با فشار ترمز فعال می‌شود.