قلعه رودخان؛ جاذبه‌ای حیرت انگیز از گیلان

قلعه رودخان گیلان نمونه‌ای بی نظیر از معماری هوشمندانه ایرانی می‌باشد که تلفیق آن با طبیعت سرسبز خطه شمال، ارزش این دژ را صد چندان کرده است. دژ بسیار محکم و استوار که در ارتفاع ۶۸۰ متر بالاتر از شهر رشت و در کنار رودخانه روان و خروشان به همین نام قرار گرفته است، امروزه جاذبه‌ای حیرت انگیز از گیلان شده است. قلعه رودخان و زیبایی و معماری خارق العاده‌ی آن را در ادامه معرفی خواهیم کرد.

قلعه رودخان؛ دژ محکم و استواری آجری می‌باشد که یادگاری به جای مانده از دوره ساسانیان بوده و در طول عمر خود پادشاهان و مبارزان زیادی را در دل خود جای داده است. این قلعه و دژ سنگی و آجری در شهر فومن و در ارتفاع ۶۸۰ متری از شهر رشت واقع شده است. نوع معماری و ذکاوت پنهان شده در نحوه طراحی آن و عدم دسترسی آسان دشمن به قلعه رودخان باعث شده تا بیش از هزار پله تا رسیدن به بالاترین قسمت این بنا و ورود به دژ را بپیمایید. در نتیجه برای لذت بردن از زیبایی‌های این قلعه باید کاملا قوی باشید و پشت سر گذاشتن ۱۰۰۰ پله را به چشم ببینید.

قلعه رودخان که در مجموع از ۴۰ برج تشکیل شده است، در منطقه‌ای به مساحت ۲۲۳۰۰ متر مربع قرار گرفته است. از زیباترین بخش‌های این بنا که به نوعی یادآور دیوار چین می‌باشد، دیواری به طول ۱۵۰۰ متر است که اطراف دژ را فرا گرفته است. طول این دیوار از ۳ متر شروع میشود و با توجه به پستی و بلندی زمین در برخی از جا‌ها به ۱۰ متر میرسد.

از جمله نکات مهم و هوشمندانه‌ای که در ساخت دژ و قلعه استوار رودخان در نظر گرفته شده است، توجه به مسائل نظامی و مقاومت در برابر دشمن می‌باشد. این نکات ریزبینانه شامل موارد زیر می‌باشند:

* ساخت قلعه بر روی ارتفاع با شیب زیاد که مانع از حرکت آسان دشمن به سمت آن میشود
* قرار گرفتن قلعه در کنار رودخانه رودخان؛ این رودخانه آب بسیار زیادی داشته و عبور از آن براحتی امکان پذیر نبوده است
* قرار گرفتن ۴۰ برج با ارتفاع زیاد و بسیار محکم از جنس سنگ و آجر
* ایجاد روزنه‌های شیبدار بر روی دیوار‌های برج برای پرتاب کردن تیر و مواد مذاب به سمت دشمن
* پنهان شدن در لابه لای درختان سر به فلک کشیده و انبوه جنگل و دور بودن از دید دشمن

موارد به کار رفته در نوع معماری و ساخت قلعه رودخان باعث شد تا در دوره‌های مختلف مبارزان زیادی به آن پناه ببرند. به طوریکه در بخش‌های مختلف این بنا سفالینه‌هایی متعلق به دوره صفویان به چشم میخورد. شاهان دوره ساسانیان، سلجوقیان و سایر دوره‌های حکومتی هر یک از این قلعه به دلایل مختلف استفاده می‌کردند و پی به اهمیت آن برده بودند.
میرزا کوچک خان جنگلی یکی از مبارزانی می‌باشد که به این دژ پناه برده و حدود سه سال در آن زندگی و به مبارزات خود ادامه داد. از دیگر افرادی که قلعه رودخان را به عنوان پناهگاه خود در نظر گرفت، سلطان حسام الدین؛ یکی از فرومانروایان گیلان بود که در سال‌های ۹۱۸ تا ۹۲۱ این قلعه را بازسازی و مرمت کرد.

شگفت انگیزترین چیزی که در اولین برخورد با قلعه رودخان توجهتان را به خودش جلب می‌کند، معماری بی نظیر آن می‌باشد. ساخت و طراحی چنین قلعه و دژ محکم و هوشمندانه‌ای در سال‌هایی که علم مهندسی جایگاهی نداشت، چیزی جز شگفتی را به همراه نخواهد داشت. بخش‌های مختلف قلعه رودخان در حالت کلی شامل ورودی، برج‌های بسیار بلند و محکم، شاه نشین، غار نگهبان، آب انبار و پایگاه نظامی می‌باشد.

بعد از پشت سرگذاشتن ۱۰۰۰ پله و لذت بردن از گوش دادن به صدای طبیعت و آب رودخانه، در نهایت با ورودی قلعه روبرو خواهید شد. دیوار‌های سنگی و آجری که امروز با خزه و گیاهان رونده پوشانده شده اند و دو سکوی سنگی که در دو طرف در قرار گرفته اند، مجموعه‌ای هستند که ورودی قلعه رودخان را تشکیل می‌دهند. نوع معماری به کار رفته در ورودی قلعه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، چون بیشترین نقش را برای محافظت در برابر حملات دشمنان خواهد داشت.

بعد از ورود به محوطه قلعه، برج‌هایی مسقف را می‌بینید که در بخش‌های مختلف ساخته شده و برای نگهبانی و حمله به دشمن کاربرد داشته است. از دیگر بخش‌های مهم قلعه رودخان می‌توان به شاه نشین آن اشاره کرد. همان طور که از نام این بخش مشخص است، شاه و افراد مهم حکومتی در آن استراحت و به تماشای سایر بخش‌های قلعه می‌پرداخته اند.
بخش بسیار مهم قلعه که در ضلع شرقی آن واقع شده است، در واقع همان پایگاه نظامی می‌باشد. این بخش نه تنها به عنوان محل زندگی افسران نظامی کاربرد داشته است، بلکه محل نگهداری ادوات و تسهیلات نظامی نیز به شمار می‌رود.

بعد از آشنایی با معماری و پیشینه قلعه رودخان، حال زمان این میرسد تا از زیبایی‌های این سفر برایتان بگوییم. زیبایی‌های سفر به قلعه رودخان درست از همان لحظه‌ای شروع میشود که مسیری را برای رسیدن به پله‌های آن طی می‌کنید. بازارچه‌های کوچک و زنان محلی که محصولات و صنایع دستی خود را برای فروش به گردشگران ارائه می‌دهند، یکی از زیباترین صحنه‌هایی می‌باشد که می‌توانید ببینید. در کنار خرید سوغات از سوژه‌های ناب عکاسی در این منطقه سرسبز و زنانی با لباس‌های محلی غافل نشوید.

خوردن غذا‌های گیلکی از دیگر لذت‌های سفر به این قلعه می‌باشد. خوردن غذا را می‌توانید به بعد از بازدید از قلعه موکول کنید، چون بالا و پایین رفتن از ۱۰۰۰ پله قطعا انرژی زیادی را مصرف می‌کند.
عبور از جنگلی با درختان انبوه و سر به فلک کشیده که صدای پرندگان و آب رودخانه در آن به گوش میرسد، نه تنها حال جسم؛ بلکه حال روحتان را حسابی خوب می‌کند. بعد از اندکی پیاده روی به سخت‌ترین و البته جذاب‌ترین بخش سفر خواهید رسید؛ بالا رفتن از پله‌های سنگی و آجری در مسیری فوق العاده زیبا که در سمت راستشان رودخانه و در سمت دیگرشان جنگل به چشم میخورد، بیشتر شبیه یک خواب است تا واقعیت! پیشنهاد می‌کنیم در طول مسیر کمی استراحت کنید تا بهتر بتوانید با دیگران همراه باشید. شک نکنید که دیدن قلعه رودخان با آن همه زیبایی و شگفتی ارزش طی کردن این مسیر را دارد.

قلعه رودخان در تمام طول سال زیبا و دیدنی است و در آن هیچ شکی نیست. اما با توجه به اینکه این قلعه بر روی ارتفاعات فومن قرار گرفته است، در نتیجه اواخر پاییز و زمستان با کاهش دما و بارندگی شدیدی در آن روبرو هستید. بهار و تابستان بهترین زمان برای تماشای تمام زیبایی‌های این منطقه است. اما ما به شما پاییز این منطقه را پیشنهاد می‌کنیم؛ طبیعت هزار رنگ در کنار قلعه‌ای تاریخی و شگفت انگیز چیزی نیست که بشود براحتی از آن چشم پوشید.

* با توجه به تعداد زیاد پله‌های قلعه، اگر از سلامتی جسمی برخوردار هستید این مسیر را طی کنید.

*بالا رفتن از این پله‌ها به سالمندان، کودکان و افراد بیمار توصیه نمیشود
*طبیعت فومن و قلعه رودخان بسیار زیبا و ارزشمند است، کمی به آن احترام بگذاریم.
*در قلعه رودخان و بخش‌های مختلف قلعه چیزی از خود به جای نگذارید و از آنجا تنها حال خوب و انرژی به یادگار ببرید
*در کوله پشتی تان کمی مواد غذایی و آب همراه داشته باشید تا انرژی کافی برای بالا رفتن از پله‌ها را داشته باشید
* کلام آخر اینکه، زیبایی‌های مسیر رسیدن به قلعه رودخان به اندازه لذت بردن از شکوه معماری آن زیبا و با ارزش است. پس تا میتوانید در این مسیر نفس بکشید و از مناظر اطرافتان لذت ببرید