بیماریهای مادرزادی قلبی نوزادان، نقش وراثت

شهرزاد: فرق و فاصله زیادی میان بیماری قلبی در کودکان و بزرگسالان وجود ندارد. هر مشکلی که بتواند در قلب بزرگسالان، اشکال ایجاد کند، می‌تواند سبب ناراحتی قلبی در کودکان نیز بشود و برعکس. با وجود این، بیشتر ناراحتی‌های قلبی بزرگسالان، بر اثر نارسایی سرخرگ‌های تغذیه‌کنندة قلب (عروق کرونر) است که این عارضه در کودکان کمتر دیده می‌شود. بیشتر ناراحتی‌های قلبی اطفال ناشی از بیماری‌های مادرزادی است؛ یعنی اشکالاتی که از بدو تولد وجود دارند، ولی نباید فراموش کرد که کودکان هم مانند بزرگسالان مبتلا به بیماری‌های مختلف می‌شوند و از جمله بیماری عفونی شدن لایه داخلی قلب در نوجوانان نیز یک خطر محسوب می‌شود. در این بخش، بحث اصلی دربارة بیماری‌های مادرزادی قلب است.

علل بیماری‌های مادرزادی قلب

قلب یک جنین در سه ماهه اول بارداری شکل می‌گیرد و در آغاز، به صورت یک لوله ساده است که کم‌کم می‌چرخد و چهار حفره جداگانة دریچه‌ها و رگ‌ها را می‌سازد. اگر برنامة شکل‌گیری به صورت صحیح پیش نرود، نتیجة آن اختلال مادرزادی قلب خواهد بود. غالباً هر مرحله‌ای می‌تواند، به علل مختلف، صحیح پیش نرود، اگرچه بعضی از این علل، شایع‌تر است.

در پاره‌ای موارد، ناراحتی مادرزادی قلب، با سایر عوامل غیرطبیعی مادرزادی مانند سندرم داون یا منگولیسم نیز ممکن است همراه باشند. در بعضی موارد، ممکن است در قلب منگول‌ها سوراخ‌هایی وجود داشته باشد.

دستکم در نه دهم موارد، هیچگونه علتی برای غیرطبیعی بودن قلب در کودکان، یافت نمی‌شود وفقط در یک‌دهم باقی‌مانده ممکن است علّت، یافته شود.

مصرف تالیدومید می‌تواند باعث غیرطبیعی شدن قلب جنین شود. ابتلا به بیماری سرخجه در سه ماه اول بارداری، نیز ممکن است باعث غیرطبیعی شدن جنین شود، ولی تعداد موارد خیلی کم است، زیرا اولاً با واکسیناسیون به موقع بدن، با تزریق واکسن مانع از آن می‌شوند، ثانیاً با سقط جنین قانونی، می‌توان مانع به دنیا آمدن بچه‌های ناقص شد. عامل دیگری که جدیداً مورد بررسی قرار گرفته، مصرف بیش از حد الکل در ماه‌های اول بارداری است که تأثیر زیادی در غیرطبیعی شدن قلب جنین دارد.

نقش وراثت

ارث نقش مختصری در ایجاد بیماری‌های مادرزادی قلب دارد، ولی شانس وجود بیماری مادرزادی قلب، در دو عضو یک خانواده که دارای بیماری مادرزادی مشابه هستند، بیشتر است. به نظر می‌رسد که بیماری‌های مادرزادی قلب در افراد یک فامیل، بیشتر از افراد غیرمنسوب به یکدیگر ایجاد می‌شود.

ولی بیشتر موارد، به صورت تصادفی و اتفاقی پیش می‌آیند، به طوری که در دوقلوهای مشابه هم مشاهده شده است که فقط یکی از آنها بیماری مادرزادی قلبی دارد و دیگری ندارد. بسیاری از ناراحتی‌های قلبی مادرزادی، می‌تواند در نسل‌های مختلف یک فامیل، به صورت موروثی منتقل شود ولی این موضوع به‌ندرت اتفاق می‌افتد.

والدینی که یکی از فرزندانشان ناراحتی مادرزادی قلبی دارد، غالباً می‌خواهند بدانند که آیا فرزند دیگرشان هم همان ناراحتی را دارد یا خیر. بررسی ژنتیکی در این مورد، ضرورت دارد تا این مسئله مشخص شود. در صورتی که این بررسی مقدور نباشد یا انجام نشود، احتمال اینکه فرزند دیگر نیز دارای ناراحتی مشابه فرزندان باشد کمتر از چهار درصد است.