سعودیها با ممالک آتش به جنگ عثمانیها می روند
سعودیها با ساخت فیلم 40 میلیون دلاری قصد دارند هم روایت جدیدی ار تاریخ اعراب ارائه کنند هم انتقام عثمانیها را از ترکیه بگیرند
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ المانیتور نوشت: روابط ترکیه و عربستان سعودی -که همین حالا به خاطر عواملی همچون قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار سعودی تیره است- احتمالاً با مجموعه تلویزیونی که پخش آن از هفدهم نوامبر (یکشنبه، ۲۶ آبان) آغاز شد، بدتر خواهد شد.
پایگاه اینترنتی المانیتور در گزارشی به قلم سمیح ایدیز نوشت: ساخت مجموعه ۱۵ قسمتی ”ممالک آتش“، که پخش آن در شبکه سعودی ام بی سی مستقر در امارات عربی متحده آغاز شد، ۴۰ میلیون دلار هزینه داشته است. این مجموعه تلویزیونی، عثمانیها را به عنوان ”اشغالگران مستبدی که جهان عرب را قرنها تاراج کردند“ بدنام میکند.
پیتر وبر، که از جمله آثار وی، فیلم معروف ”دختری با گوشواره مروارید“ است، کارگردان این مجموعه تلویزیونی تاریخی است. محمد سلیمان عبدالمالک، نویسنده مصری، فیلمنامه مجموعه را نوشت، و بسیاری از هنرپیشگان معروف عرب به ایفای نقش در آن پرداختند. این مجموعه مدعی است روایتی چشمگیر و مبتنی بر واقعیت از شکست مملوکها را به دست سلطان سلیم عثمانی در سال ۱۵۱۷، و ظهور حکومت عثمانی ارائه میکند.
طرفداران این مجموعه تلویزیونی در مطبوعات عربی ادعا میکنند این فیلم ”واقعیتهای تاریخی را روشن میکند“ و چهره واقعی حکومت عثمانی بر اعراب را آشکار میکند.
روزنامه ”سعودی گازتا“ نوشت: ”این فیلم که یکی از بزرگترین آثار هنری اخیر است، مؤید تاریخ خونبار عثمانی و تجاوزگریهای آنان علیه اعراب، از جمله ظلم، تجاوز، جنایت و سرقت تاریخ اعراب است. “
مصطفی ماری Mustafa Marie، نویسنده روزنامه ”اجیپت تودی“ نوشت: ”این مجموعه تلویزیونی این واقعیت را آشکار میکند که ترکها هم اکنون فعالانه تلاش میکنند تاریخ خود را که مملو از تبانیهای خونین و شرورانه است مخفی کنند. “
این دیدگاهها کاملاً برخلاف چیزی است که دولت اسلامگرای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از زمان به قدرت رسیدن در سال ۲۰۰۲ تلاش کرده است ترویج کند. حتی قبل از اردوغان و حزب عدالت و توسعه وی وی نیز، رویکرد رسمی ترکیه این بوده است که حکومت عثمانی به نفع اعراب بود و بعد از بیرون راندن عثمانی ها، خاورمیانه دچار آشفتگی شد.
سقوط حکومت اسلامی عثمانی در منطقه از دیرباز به ”خیانت اعرابی“ نسبت داده میشود که ”با طرفداری از بریتانیای کبیر در جنگ جهانی اول، (به عثمانی ها) از پشت خنجر زدند. “
اردوغان پس از به قدرت رسیدن، به اسم همبستگی اسلامی تلاش کرد با جهان عرب ارتباط برقرار کند و این برداشت را از بین ببرد. وی بیگانگی و ایجاد فاصله بین ترکها و اعراب را به اشتباهات نخبگان سکولار ترکیه نسبت داد.
اردوغان سال ۲۰۱۰ به شعر ”من آلبانیایی هستم“، سروده محمد عاکف ارسوی، شاعر ملی گرای ترکیه و شاعر سرود ملی این کشور اشاره کرد - که در آن میگوید ”یک ترک نمیتواند بدون یک عرب زندگی کند. “ در این شعر آمده است: ”هر کسی که میگوید میتواند دیوانه است، چون ترکها چشم راست و دست چپ اعراب هستند. “
اردوغان، با اینکه قدرت ملی گرایی عربی را کم اهمیت شمرد، اما ظاهراً در (جلب) انبوه اعراب پیشرفتهایی کسب کرده است. این امر پس از آن مشهود شد که وی از حماس دفاع کرد و سال ۲۰۰۹ در داووس از شیمون پرز، رئیس وقت اسرائیل به صراحت انتقاد کرد. وی همچنین اسرائیل را قاتل زبده کودکان فلسطینی دانست.
اردوغان پس از آن یک شبه در میان مردم کشورهای عربی محبوب شد، اما رژیمهای عربی - که همواره نگران مداخلات ترکیه در منطقه اند- از اینکه ترکیه که یک کشور غیرعربی است، تلاش کند روی دست آنها بلند شود، چندان خرسند نبودند.
با این همه، رژیمهای عربی - برخلاف بیشتر کشورهای منطقه بالکان- تا همین اواخر درباره گذشته خود در دوران عثمانی، به طور عمده سکوت میکردند. اما به نظر میرسد آن رویکرد هم اکنون رو به تغییر است. به نظر میرسد مجموعه تلویزیونی ”ممالک آتش“، پاسخ به فیلمهای ساخت ترکیه همچون ”رستاخیز: ارطغرل“ یا ”قرن باشکوه“ باشد که امپراطوری عثمانی را گرامی میدارد و هنوز در نتفلیکس در خاورمیانه مخاطبان گستردهای دارد.
در عین حال، مجموعههای تلویزیونی بازاری امروزی ترکیه و به ویژه مجموعههایی که درباره روابط زن و مرد است، در جهان عرب بسیار پرمخاطب است؛ امری که تشکیلات محافظه کار افراطی وهابی عربستان سعودی را تا حد زیادی آزار میدهد.
با اینکه مجموعه ”ممالک آتش“ با استقبال زیادی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا رو به رو شده است، بعضی از شخصیتهای عربی با انتقاد از این مجموعه، آن را متهم به تحریف تاریخ کرده اند. عجیب نیست که بیشتر این منتقدان از کشور قطر هستند، یعنی تنها کشور عربی که ترکیه هم اکنون روابط محکمی با آن دارد.
”ممالک آتش“، که بزرگترین محصول تلویزیونی اعراب در سال ۲۰۱۹ است، همه ظواهر و زرق و برقهای صنعت مدرن فیلم را دارد. در ساخت این فیلم از لباسهای گرانقیمت و صحنههای جنگی به قدت طراحی شده استفاده شده است. به معنای دقیق کلمه، به نظر میرسد این فیلم پاسخ به فیلمهای پرهزینهای است که ترکیه برای بزرگداشت (امپراطوری) عثمانی ساخته است.
همچین این مجموعه تلویزیونی را میتوان نشانه افزایش تهدید سیاسی، فرهنگی و نظامی دانست که رژیمهای عربی از زمان بهار عربی نافرجام، از سوی ترکیه احساس میکنند. شبکه ام بی سی، که ”بزرگترین شرکت پخش ماهوارهای رایگان خصوصی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا“ محسوب میشود، مارس ۲۰۱۸ اعلام کرد دستور یافته است برنامههای ترکیهای را از کانالهای خود حذف کند.
حمایت کامل ترکیه از اخوان المسلمین و انتقاد شدید سال ۲۰۱۳ این کشور از کودتای تحت حمایت سعودیها در مصر که منجر به سرنگونی محمد مرسی، رئیس جمهور اسلامگرا و دوست نزدیک اردوغان شد، عوامل اولیه خصومت بین ترکیه و کشورهای عربی بودند.
در عین حال، قتل خاشقجی به دست عوامل نزدیک به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در استانبول در اکتبر ۲۰۱۸، موجب تشدید هر چه بیشتر تنشها بین ترکیه و عربستان سعودی شد. اردوغان همچنان از سرنوشت مرسی، که ژوئن پارسال حین بازداشت درگذشت، ابراز تاسف میکند. وی سپتامبر گذشته این موضوع را با عصبانیت در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کرد. همچنین اردوغان هنوز در هر فرصتی که به دست میآورد، از اجرای عدالت در مورد خاشقجی دفاع میکند.
تازهترین نشانه تنشها بین ترکیه و جهان عرب پس از آن مشهود شد که ترکیه ”عملیات بهار صلح“ را در شمال شرقی سوریه اجرا کرد؛ عملیاتی که مصر را واداشت نشست فوق العاده اتحادیه عرب را تشکیل دهد. احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب در پی این نشست از سازمان ملل خواست علیه ”تهاجم و تجاوز“ ترکیه به یک کشور عربی اقدام کند.
با توجه به این پیشینه، به عقیده مفسران و کارشناس ترکیه ای، زمان پخش مجموعه ”ممالک آتش“، ”اتفاقی“ نیست. بسیاری معتقدند این اقدام بخشی از توطئه عربستان سعودی، امارات عربی متحده و مصر علیه ترکیه است.
زکریا کورسون، نویسنده روزنامه ”ینی شفق“ ترکیه نوشت: ”از روز اول معلوم بود که تولید مشترک سعودیها و امارات عربی متحده، به نویسندگی یک مصری و کارگردانی یک انگلیسی، چیزی بسیار فراتر از یک اثر هنری است. هدف اصلی (از ساخت این فیلم) این است که از عثمانی ها، تصویر یک مهاجم در منطقه عربی ترسیم، و این پیام غیرمستقیم را القاء کنند که سیاست منطقهای فعلی ترکیه در جهت همین هدف است. “
وی تصریح کرد: ”زمان پخش این سریال درست بعد از عملیات بهار عربی نیز نشانه آشکار هدفی است که این فیلم دنبال میکند. “
ابراهیم کاراگل Ibrahim Karagul، سردبیر افراطی روزنامه ینی شفق هیچ ملاحظهای نکرد و درباره حاکمان عربستان سعودی و امارات عربی متحده نوشت: ”اگر به این روش ادامه دهید، یک سلطان سلیم دیگر ظهور خواهد کرد و یک بار دیگر سال ۱۵۱۷ را تجربه خواهید کرد. موقعیت امروز شما بسیار بدتر از (خلافت) عباسی است. “
به گفته مریم برگ، از دانشگاه نورث وسترن قطر، محصولات فرهنگی ترکیه نقش مهمی در تغییر وجهه منفی ترکیه و حکومت عثمانی و تبدیل آن به وجههای مثبت در میان اعراب ایفا کرده است. وی در اظهارنظر درباره مجموعه ”ممالک آتش“ در گفتگو با شبکه خبری بین المللی تی آر تی ترکیه - که تحت کنترل دولت است- گفت: ”آنها با تولید سریالی که این موضوع را مورد تردید قرار میدهد، در تلاشند روایت دیرینه اعراب را درباره وحشتناک بودن ترکیه ایها بازآفرینی کنند. چیزی که سازنده این فیلم فکر میکند به ذهن مخاطبان القاء خواهد کرد، به این معنا نیست که حتماً به مخاطبان القاء خواهد شد و موفق خواهد بود. “
اگرچه، دلیلی ندارد مخاطبانی که با فیلمهای تاریخی پرهزینه و چشم نواز ترکیه مبهوت شدند، از تماشای مجموعه ”ممالک آتش“ که به همان اندازه پرهزینه و دارای جلوههای بصری است، بهت زده نشوند.
این واقعیت که قرار است این مجموعه تلویزیونی گذشته تاریخی آنها (مخاطبان عرب) را به تصویر بکشد، عامل دیگری است که علاقه مخاطبان عرب را به تماشای این فیلم افزایش میدهد، و در عین حال به ایجاد احساسات منفی درباره ترکیه در مخاطبان کمک میکند.
پایگاه اینترنتی المانیتور در گزارشی به قلم سمیح ایدیز نوشت: ساخت مجموعه ۱۵ قسمتی ”ممالک آتش“، که پخش آن در شبکه سعودی ام بی سی مستقر در امارات عربی متحده آغاز شد، ۴۰ میلیون دلار هزینه داشته است. این مجموعه تلویزیونی، عثمانیها را به عنوان ”اشغالگران مستبدی که جهان عرب را قرنها تاراج کردند“ بدنام میکند.
پیتر وبر، که از جمله آثار وی، فیلم معروف ”دختری با گوشواره مروارید“ است، کارگردان این مجموعه تلویزیونی تاریخی است. محمد سلیمان عبدالمالک، نویسنده مصری، فیلمنامه مجموعه را نوشت، و بسیاری از هنرپیشگان معروف عرب به ایفای نقش در آن پرداختند. این مجموعه مدعی است روایتی چشمگیر و مبتنی بر واقعیت از شکست مملوکها را به دست سلطان سلیم عثمانی در سال ۱۵۱۷، و ظهور حکومت عثمانی ارائه میکند.
طرفداران این مجموعه تلویزیونی در مطبوعات عربی ادعا میکنند این فیلم ”واقعیتهای تاریخی را روشن میکند“ و چهره واقعی حکومت عثمانی بر اعراب را آشکار میکند.
روزنامه ”سعودی گازتا“ نوشت: ”این فیلم که یکی از بزرگترین آثار هنری اخیر است، مؤید تاریخ خونبار عثمانی و تجاوزگریهای آنان علیه اعراب، از جمله ظلم، تجاوز، جنایت و سرقت تاریخ اعراب است. “
مصطفی ماری Mustafa Marie، نویسنده روزنامه ”اجیپت تودی“ نوشت: ”این مجموعه تلویزیونی این واقعیت را آشکار میکند که ترکها هم اکنون فعالانه تلاش میکنند تاریخ خود را که مملو از تبانیهای خونین و شرورانه است مخفی کنند. “
این دیدگاهها کاملاً برخلاف چیزی است که دولت اسلامگرای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از زمان به قدرت رسیدن در سال ۲۰۰۲ تلاش کرده است ترویج کند. حتی قبل از اردوغان و حزب عدالت و توسعه وی وی نیز، رویکرد رسمی ترکیه این بوده است که حکومت عثمانی به نفع اعراب بود و بعد از بیرون راندن عثمانی ها، خاورمیانه دچار آشفتگی شد.
سقوط حکومت اسلامی عثمانی در منطقه از دیرباز به ”خیانت اعرابی“ نسبت داده میشود که ”با طرفداری از بریتانیای کبیر در جنگ جهانی اول، (به عثمانی ها) از پشت خنجر زدند. “
اردوغان پس از به قدرت رسیدن، به اسم همبستگی اسلامی تلاش کرد با جهان عرب ارتباط برقرار کند و این برداشت را از بین ببرد. وی بیگانگی و ایجاد فاصله بین ترکها و اعراب را به اشتباهات نخبگان سکولار ترکیه نسبت داد.
اردوغان سال ۲۰۱۰ به شعر ”من آلبانیایی هستم“، سروده محمد عاکف ارسوی، شاعر ملی گرای ترکیه و شاعر سرود ملی این کشور اشاره کرد - که در آن میگوید ”یک ترک نمیتواند بدون یک عرب زندگی کند. “ در این شعر آمده است: ”هر کسی که میگوید میتواند دیوانه است، چون ترکها چشم راست و دست چپ اعراب هستند. “
اردوغان، با اینکه قدرت ملی گرایی عربی را کم اهمیت شمرد، اما ظاهراً در (جلب) انبوه اعراب پیشرفتهایی کسب کرده است. این امر پس از آن مشهود شد که وی از حماس دفاع کرد و سال ۲۰۰۹ در داووس از شیمون پرز، رئیس وقت اسرائیل به صراحت انتقاد کرد. وی همچنین اسرائیل را قاتل زبده کودکان فلسطینی دانست.
اردوغان پس از آن یک شبه در میان مردم کشورهای عربی محبوب شد، اما رژیمهای عربی - که همواره نگران مداخلات ترکیه در منطقه اند- از اینکه ترکیه که یک کشور غیرعربی است، تلاش کند روی دست آنها بلند شود، چندان خرسند نبودند.
با این همه، رژیمهای عربی - برخلاف بیشتر کشورهای منطقه بالکان- تا همین اواخر درباره گذشته خود در دوران عثمانی، به طور عمده سکوت میکردند. اما به نظر میرسد آن رویکرد هم اکنون رو به تغییر است. به نظر میرسد مجموعه تلویزیونی ”ممالک آتش“، پاسخ به فیلمهای ساخت ترکیه همچون ”رستاخیز: ارطغرل“ یا ”قرن باشکوه“ باشد که امپراطوری عثمانی را گرامی میدارد و هنوز در نتفلیکس در خاورمیانه مخاطبان گستردهای دارد.
در عین حال، مجموعههای تلویزیونی بازاری امروزی ترکیه و به ویژه مجموعههایی که درباره روابط زن و مرد است، در جهان عرب بسیار پرمخاطب است؛ امری که تشکیلات محافظه کار افراطی وهابی عربستان سعودی را تا حد زیادی آزار میدهد.
با اینکه مجموعه ”ممالک آتش“ با استقبال زیادی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا رو به رو شده است، بعضی از شخصیتهای عربی با انتقاد از این مجموعه، آن را متهم به تحریف تاریخ کرده اند. عجیب نیست که بیشتر این منتقدان از کشور قطر هستند، یعنی تنها کشور عربی که ترکیه هم اکنون روابط محکمی با آن دارد.
”ممالک آتش“، که بزرگترین محصول تلویزیونی اعراب در سال ۲۰۱۹ است، همه ظواهر و زرق و برقهای صنعت مدرن فیلم را دارد. در ساخت این فیلم از لباسهای گرانقیمت و صحنههای جنگی به قدت طراحی شده استفاده شده است. به معنای دقیق کلمه، به نظر میرسد این فیلم پاسخ به فیلمهای پرهزینهای است که ترکیه برای بزرگداشت (امپراطوری) عثمانی ساخته است.
همچین این مجموعه تلویزیونی را میتوان نشانه افزایش تهدید سیاسی، فرهنگی و نظامی دانست که رژیمهای عربی از زمان بهار عربی نافرجام، از سوی ترکیه احساس میکنند. شبکه ام بی سی، که ”بزرگترین شرکت پخش ماهوارهای رایگان خصوصی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا“ محسوب میشود، مارس ۲۰۱۸ اعلام کرد دستور یافته است برنامههای ترکیهای را از کانالهای خود حذف کند.
حمایت کامل ترکیه از اخوان المسلمین و انتقاد شدید سال ۲۰۱۳ این کشور از کودتای تحت حمایت سعودیها در مصر که منجر به سرنگونی محمد مرسی، رئیس جمهور اسلامگرا و دوست نزدیک اردوغان شد، عوامل اولیه خصومت بین ترکیه و کشورهای عربی بودند.
در عین حال، قتل خاشقجی به دست عوامل نزدیک به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در استانبول در اکتبر ۲۰۱۸، موجب تشدید هر چه بیشتر تنشها بین ترکیه و عربستان سعودی شد. اردوغان همچنان از سرنوشت مرسی، که ژوئن پارسال حین بازداشت درگذشت، ابراز تاسف میکند. وی سپتامبر گذشته این موضوع را با عصبانیت در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کرد. همچنین اردوغان هنوز در هر فرصتی که به دست میآورد، از اجرای عدالت در مورد خاشقجی دفاع میکند.
تازهترین نشانه تنشها بین ترکیه و جهان عرب پس از آن مشهود شد که ترکیه ”عملیات بهار صلح“ را در شمال شرقی سوریه اجرا کرد؛ عملیاتی که مصر را واداشت نشست فوق العاده اتحادیه عرب را تشکیل دهد. احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب در پی این نشست از سازمان ملل خواست علیه ”تهاجم و تجاوز“ ترکیه به یک کشور عربی اقدام کند.
با توجه به این پیشینه، به عقیده مفسران و کارشناس ترکیه ای، زمان پخش مجموعه ”ممالک آتش“، ”اتفاقی“ نیست. بسیاری معتقدند این اقدام بخشی از توطئه عربستان سعودی، امارات عربی متحده و مصر علیه ترکیه است.
زکریا کورسون، نویسنده روزنامه ”ینی شفق“ ترکیه نوشت: ”از روز اول معلوم بود که تولید مشترک سعودیها و امارات عربی متحده، به نویسندگی یک مصری و کارگردانی یک انگلیسی، چیزی بسیار فراتر از یک اثر هنری است. هدف اصلی (از ساخت این فیلم) این است که از عثمانی ها، تصویر یک مهاجم در منطقه عربی ترسیم، و این پیام غیرمستقیم را القاء کنند که سیاست منطقهای فعلی ترکیه در جهت همین هدف است. “
وی تصریح کرد: ”زمان پخش این سریال درست بعد از عملیات بهار عربی نیز نشانه آشکار هدفی است که این فیلم دنبال میکند. “
ابراهیم کاراگل Ibrahim Karagul، سردبیر افراطی روزنامه ینی شفق هیچ ملاحظهای نکرد و درباره حاکمان عربستان سعودی و امارات عربی متحده نوشت: ”اگر به این روش ادامه دهید، یک سلطان سلیم دیگر ظهور خواهد کرد و یک بار دیگر سال ۱۵۱۷ را تجربه خواهید کرد. موقعیت امروز شما بسیار بدتر از (خلافت) عباسی است. “
به گفته مریم برگ، از دانشگاه نورث وسترن قطر، محصولات فرهنگی ترکیه نقش مهمی در تغییر وجهه منفی ترکیه و حکومت عثمانی و تبدیل آن به وجههای مثبت در میان اعراب ایفا کرده است. وی در اظهارنظر درباره مجموعه ”ممالک آتش“ در گفتگو با شبکه خبری بین المللی تی آر تی ترکیه - که تحت کنترل دولت است- گفت: ”آنها با تولید سریالی که این موضوع را مورد تردید قرار میدهد، در تلاشند روایت دیرینه اعراب را درباره وحشتناک بودن ترکیه ایها بازآفرینی کنند. چیزی که سازنده این فیلم فکر میکند به ذهن مخاطبان القاء خواهد کرد، به این معنا نیست که حتماً به مخاطبان القاء خواهد شد و موفق خواهد بود. “
اگرچه، دلیلی ندارد مخاطبانی که با فیلمهای تاریخی پرهزینه و چشم نواز ترکیه مبهوت شدند، از تماشای مجموعه ”ممالک آتش“ که به همان اندازه پرهزینه و دارای جلوههای بصری است، بهت زده نشوند.
این واقعیت که قرار است این مجموعه تلویزیونی گذشته تاریخی آنها (مخاطبان عرب) را به تصویر بکشد، عامل دیگری است که علاقه مخاطبان عرب را به تماشای این فیلم افزایش میدهد، و در عین حال به ایجاد احساسات منفی درباره ترکیه در مخاطبان کمک میکند.