تازیانه سوز سرما بر پیکر نحیف محصولات کشاورزی استان مرکزی

سرما یک عامل طبیعی وناخواسته است ولی دانش و فناوری روز قادر به کنترل این عامل خسارت زا است و می توان با استفاده از روش‌های نوین زیان‌های ناشی از این عامل را تا حد زیادی کاهش داد.

با توجه به نظرا تکارشناسی مبنی بر خسارات سالانه سرما به حدود ۴۰ درصد محصولات کشاورزی اسان مرکزی، میزگردی با حضور مسولان وکارشناسان در ایرنا این استان برگزار شد و جنبه‌های گوناگون این مشکل و راه‌های رفع آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

در این میزگرد با حضور کارشناسان حوزه کشاورزی راهکارهای مقابله با سرمازدگی، میزان خسارت‌ها، بهره‌گیری از دانش و فناوری برای مقابله با خسارت سرمازدگی، پوشش بیمه کشاورزی محصولات کشاورزی، مشکلات شرکت‌های بیمه صندوق بخش کشاورزی و دلایل بی میلی کشاورزان برای بهره مندی از بیمه بخش کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
کشاورزی سنتی از جمله مهمترین عوامل خسارت‌های سرمازدگی است
مدیرکل مدیریت بحران استانداری مرکزی گفت: ۹۰ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی در این استان وجود دارد و معیشت افراد در برخی از شهرستان‌های استان از محل درآمدهای بخش کشاورزی تامین می‌شود.
«حمید غیاثی» افزود: سرمازدگی هرساله خسارت‌های فراوانی را برای بهره‌برداران بخش کشاورزی استان مرکزی به همراه دارد و نیاز است برای مقابله با این خسارت‌ها راهکارهای عملیاتی اندیشیده شود.

وی ادامه داد: کشاورزی به روش صنعتی در استان مرکزی بسیار ناچیز است و بیشتر کشاورزی استان به صورت خرد و سنتی انجام شده و نفوذ علم در این حوزه کم است.
غیاثی افزود: اکنون علم ثابت کرده است که با انجام برخی تغییرات درمکان و زمان کشت، ضمن افزایش تولید، زمینه کاهش سرمازدگی و بروز خسارت در این بخش فراهم می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: بیمه کشاورزی به دلایل مختلف از جمله طولانی شدن پرداخت ها، عدم پرداخت غرامت واقعی و پیچیدگی مراحل اداری به جز صنعت مرغداری در بقیه حوزه ها نتوانسته حضور پررنگ داشته باشد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری مرکزی خاطرشنان کرد: با وجود هزینه‌های گسترده دولت در صنعت بیمه کشاورزی، به دلیل عدم پرداخت غرامت واقعی به کشاورزان خسارت دیده، رغبت فعالان این بخش به بیمه بسیار اندک است.
غیاثی گفت: بیمه در دنیا و کشور به عنوان نهاد حمایتی بوده ولی این نهاد در زمینه کشاورزی نتوانسته به خوبی عمل کند و اکنون در این بخش اعتقاد زیادی به بیمه وجود ندارد.
وی با یادآوری دست‌یابی محققان استان مرکزی به دانش عملی محلول ضد سرمازدگی خاطر نشان کرد: نیاز است با اطلاع‌رسانی از مزایای استفاده از این محلول و توسعه علم و فناوری در بخش‌های مختلف ضمن افزایش تولید، زمینه کاهش خسارت را در این بخش فراهم کرد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری مرکزی خاطرنشان کرد: برای کاهش کشاورزی سنتی در استان، کشاورزان و فعالان این حوزه باید با انجام فعالیت‌های فرهنگی به این نتیجه برسند که با بهره گیری از علم و فناوری می توان زمینه افزایش تولید و درآمد را فراهم کرد.

۳۰ تا ۴۰ درصد محصولات کشاورزی استان مرکزی سالانه بر اثر سرمازدگی نابود می‌شود
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی نیز در این میزگرد گفت: ۴۰ نوع حادثه طبیعی در دنیا شناسایی شده که ۳۰ مورد آنها در کشور مشاهده شده که این مهم نشان آن است که ایران جزء کشورهای پرحادثه در دنیا بوده و باید راهکارهای پیشگیرانه برای مقابله با آنها اندیشیده شود.
«علی اصغر زارعی» افزود: سرمازدگی از جمله تهدیدات محصولات کشاورزی در استان مرکزی و کشور به شمار می رود و به ۲ صورت جبهه‌ای در فصل زمستان و تشعشعی در بهار رخ می‌دهد.
وی گفت: ۳۰ تا ۴۰ درصد محصولات بخش کشاورزی این استان سالانه بر اثر سرمازدگی از بین می روند که با رعایت اصول احداث مزرعه وباغ ها، بهره‌گیری از ارقام مقاوم به سرمازدگی و توجه ویژه به تغذیه گیاهان و بهره‌گیری از دانش شرکت‌های دانش بنیان می‌توان زمینه این خسارت‌ها را کاهش داد.
زارعی ادامه داد: اکنون در برخی شهرستان‌ها از جمله شهرستان خنداب باغ گردو در کنار رودخانه این شهرستان ایجاد شده است که محصولات این باغ به دلیل مناسب نبودن محل کشت با کاهش دما دچار سرمازدگی می‌شوند.
وی ادامه داد: محصولاتی که دربرخی شهرستان‌های استان مرکزی هرساله دچار سرمازدگی می شوند نشان دهنده آن است که محل کشت آنها مناسب نبوده و باید با جایگزین کردن محصولات، مالچ پاشی و بهره‌گیری از روش های مختلف زمینه کاهش خسارت به این بخش را فراهم کرد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی نصب بخاری در باغ‌ها، بهره‌گیری از چاهک معکوس برای ایجاد گردش هوا و استفاده از سامانه آبیاری قطره‌ای را از جمله راهکارهای مقابله با سرمازدگی تشعشعی در فصل بهار عنوان کرد.

زارعی افزود: بابهره گیری از سامانه آبیاری تحت فشار و پاشش آب بر روی درختان می‌توان از یخ زدگی ساقه درختان و بروز خسارت به بخش کشاورزی جلوگیری کرد.
وی ایجاد پوشش باغات را از دیگر ارهکارهای مقابله با سرمازدگی و آفتاب سوختگی محصولات باغی عنوان کرد و گفت: اکنون پرداخت تسهیلات برای ایجاد پوشش برای باغ‌ها و جلوگیری از ایجاد خسارت در این بخش در دستور کار دولت قرار دارد.

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی با یادآوری خسارت بارندگی‌های اخیر در باغ‌های انار ساوه خاطرنشان کرد: با ایجاد پوشش برای درختان علاوه بر کاهش سرمازدگی می توان زمینه جلوگیری از خسارت ۱۵ تا ۲۰ درصدی آفتاب سوختگی را نیز فراهم کرد.

زارعی یاد آور شد: ۷۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان مرکزی زیر کشت محصولات باغی قرار دارد و با بهره‌گیری از روش‌های مختلف از جمله ایجاد دود در باغ‌ها با استفاده از روشن کردن کاه و کله و لاستیک‌های فرسوده، تغذیه گیاهان و روش‌های مختلف می توان از بروز خسارت در این اراضی جلوگیری کرد.
وی ادامه داد: کشاورزی از جمله فعالیت‌های ریسک پذیر در جامعه بوده و برای مقابله با بروز خسارت برای فعالان این حوزه باید زمینه افزایش پوشش بیمه‌ای در این بخش افزایش یابد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی خاطرنشان کرد: اکنون پوشش بیمه در بخش کشاورزی به روش سنتی انجام شده و در این روش خسارت‌ها توسط سازمان های بیمه‌ای تحت پوشش قرار می گیرند در صورتی که باید درآمد کشاورزان توسط این سازمان تحت پوشش قرار گیرد چرا که اجرای این روش علاوه بر تضمین درآمد کشاورزان کاهش خسارت به صندوق های بیمه گر را نیز به همراه دارد.
زارعی ادامه داد: اکنون برخی سرمازدگی‌ها با وجود ایجاد خسارت برای بخشی از محصولات کشاورزی، به دلیل افزایش قیمت محصول، سود و درآمد کشاورز از بقیه این محصول افزایش می یابد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی ضعف و ناتوانی کارگزاران صندوق بیمه کشاورزی را از جمله عوامل نارضایتی فعالان این بخش دانست و گفت: اکنون مسئولیت کارگزاری‌ها در شهرستان‌ها به افرادی سپرده می شود که اطلاعاتی در این زمینه نداشته و انگیزه ای هم برای فعالیت در این حوزه ندارند.
زارعی ادامه داد: نبود بحث رقابت در کارگزاری‌های بیمه کشاورزی از دیگر مشکلات این بخش بوده زیرا افزایش رقابت افزایش قدرت کارگزاری ها را در سطح شهرستان‌های استان به همراه دارد.
وی یادآور شد: روند بیمه بخش کشاورزی از ابتدای فعالیت نزولی است که باید علت آن توسط کارشناسان بررسی و زمینه رفع این مشکل فراهم شود.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی عدم پرداخت به موقع خسارت‌ها توسط بیمه را از جمله مهمترین عوامل بی میلی فعالان این بخش به بیمه محصولات کشاورزی دانست و گفت: کشاورزان انتظار دارند منابع مالی ناشی از خسارت‌هایی که امسال به محصولات وارد می‌شود را در همین سال جاری دریافت کنند در صورتی که این پرداخت‌ها ۲ تا سه سال آینده انجام می‌شود.

توجه به تغذیه گیاهان کلید مقابله با سرمازدگی و افزایش تولید در بخش کشاورزی است
رئیس هیات مدیره شرکت فناور نانو پژوهش مرکزی نیز در این میزگرد گفت: با بررسی بخش کشاورزی از ۴۰ سال گذشته مشخص می‌شود که با تغییر نزولات آسمانی برخی عوامل از جمله افزایش شوری و PH خاک افزایش یافته و به بالای هفت و هشت رسیده است.
«حمیدرضا دری» افزود: مجموع این اتفاقات موجب شده که گیاهان و تولیدات بخش کشاورزی ضعیف و به شدت به نهاده‌ها و کودها وابسته شوند.
وی ادامه داد: با توجه به رخداد این اتفاقات، تغییر معیارها و اثرگذاری در تغذیه گیاهان برای افزایش مقاومت آنها در برابر آفات و حوادث در دستور کار پژوهشگران این بخش قرار گرفته است.
رئیس هیات مدیره شرکت فناور نانو پژوهش مرکزی خاطرنشان کرد: اکنون با تقویت خاک و بهره‌گیری از روش‌های نوین در تغذیه گیاهان در یکی از شالیزارهای شمال کشور، ضمن خودداری از مصرف سموم و کودها، زمینه افزایش تولید محصول در این مزرعه فراهم شده است.
دری گفت: برای مقابله با سرمازدگی در باغ‌ها علاوه بر بهره‌گیری از سایه‌بان، باید بر روی تغذیه گیاهان و درختان نیز کار شود چرا که با بهره‌گیری از روش‌های نوین در تغذیه گیاهان می توان از سرمازدگی توده‌ای در فصل زمستان در بخش کشاورزی استان جلوگیری کرد.

رئیس هیات مدیره شرکت فناور نانو پژوهش مرکزی یاد آور شد: اکنون با وجود هزینه‌های بسیار صندوق بیمه کشاورزی، بیمه محصولات این بخش نارضایتی در کشاورزان را به همراه داشته که باید با انجام برخی تحقیقات و پژوهش‌ها، علت این مهم مشخص شود.
دری خاطرنشان کرد: با هزینه‌کرد مقداری از این منابع مالی برای انجام فعالیت‌های تحقیقاتی در شرکت‌های دانش بنیان و توسعه فناوری‌های جدید در تغذیه گیاهان، علاوه بر افزایش تولید محصولات می‌توان زمینه افزایش رضایتمندی کشاورزان را نیز فراهم کرد.
وی ادامه داد: اکنون ۱۲ محصول دانش بنیان در این شرکت تولید می‌شود که این محصولات نمونه خارجی و داخلی نداشته و تنها سه محصول آنها به ثبت رسیده است.

فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی برای مقابله با سرمازدگی

معاون تحقیق و توسعه شرکت فناور نانو پژوهش مرکزی نیز در این میزگرد گفت: با توجه به وقوع سرمازدگی‌های متعدد در باغ‌های شهرستان خنداب، انجام فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی برای مقابله با سرمازدگی و جلوگیری از خسارت به محصولات باغی شهرستان در دستور کار این مرکز قرار گرفت.
«معصومه نصیری‌مقدم» افزود: مشاوره‌های لازم برای انتخاب مکان ایجاد باغ به عنوان نخستین راهکار مقابله با سرمازدگی به کشاورزان ارایه شد و پس از احداث باغ برای مقابله با سرمازدگی در محصولات باغی، بر اساس نوع سرمازدگی چند روش در دنیا در حال انجام می‌باشد که نخستین و بهترین روش استفاده از یک باکتری دارای پروتئین نوترکیبی است که از نوعی ماهی در اقیانوس های سردسیر گرفته شده است.
وی گفت: این پروتئین مواد ضد یخی می سازد که دمای محیط را تا هشت درجه سانتیگراد در نقاط سرد افزایش می‌دهد و این فناوری اکنون تحت لیسانس یک شرکت در انگلستان بوده و به دلیل تحریم‌ها ورود آن به کشور با مشکلاتی مواجه است.
وی با بیان اینکه بر این اساس استفاده از چال کودها و تغذیه کودی برای مقابله با سرمازدگی در دستور کار این شرکت قرار گرفت، خاطر نشان کرد: چال کودهایی توسط این شرکت طراحی شده که غلیظ شدن شیره آوند گیاه را به همراه دارد و بر این اساس محصولی طراحی شد که از سرمازدگی در گیاهان جلوگیری می‌کند.

پرداخت خسارت کشاورزان توسط بیمه کشاورزی به یک ماه کاهش یافت
ناظر مقیم بیمه کشاورزی استان مرکزی نیز در این میزگرد گفت: پیشگیری از بروز خسارت‌ها و کاهش ریسک از جمله اولویت‌های صندوق بیمه کشاورزی بوده و فعالان بخش کشاورزی باید فعالیت‌های پیشگیرانه را در دستور کار خود قرار دهند.
«حسین میرزاخانی» روند پوشش بیمه بخش کشاورزی در طول سه تا چهار سال گذشته را کاهشی عنوان کرد و افزود: تاخیر در پرداخت خسارت‌ها از جمله مهمترین عوامل کاهش پوشش بیمه در این مدت است.
وی ادامه داد: تاخیر در پرداخت سهم دولت از جمله مهم‌ترین عوامل افزایش زمان در پرداخت خسارت‌ها توسط صندوق بیمه به فعالان بخش کشاورزی بوده است.
ناظر مقیم بیمه کشاورزی استان مرکزی خاطرنشان کرد: با توجه به تعریف ردیف بودجه‌ای برای صندوق بیمه کشاورزی توسط دولت، پرداخت خسارت کشاورزان در این مدت توسط این صندوق به یک ماه کاهش یافته است.

میرزاخانی گفت: در راستای به روز رسانی پرداخت خسارت کشاورزان، خسارت فعالان این بخش در سال جاری یک تا ۲ هفته پس از ثبت در سامانه پرداخت شده و مشکلی در پرداخت‌ها در کشور وجود ندارد.
وی ادامه داد: فرهنگ بیمه در کشور در تمامی حوزه ها پایین بوده و با اجبار و قانونی شدن آن می‌توان زمینه افزایش چتر بیمه را در جامعه افزایش داد.
ناظر مقیم بیمه کشاورزی استان مرکزی خاطر نشان کرد: برای ترویج فرهنگ بیمه در بخش کشاورزی، هزینه بیمه با فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی باید به هزینه های تولید افزوده و جزئی از آن شود.
میرزاخانی ادامه داد: بیمه بخش کشاورزی در کشور اکنون بیمه هزینه تولید بوده که در هنگام خسارت پرداخت می شود و در بیمه بخش کشاورزی بر اساس هزینه درآمدی علاوه بر افزایش چهار تا پنج برابری سهم دولت، سهم بیمه گذار نیز باید افزایش یابد.
ناظر مقیم بیمه کشاورزی استان مرکزی خاطرنشان کرد: کشاورزان هنگام بهره مندی از بیمه کشاورزی کمترین میزان حق بیمه را انتخاب کرده و کمترین خسارت را دریافت می کنند که این مهم از جمله مهم‌ترین عوامل کاهش پرداخت خسارت به فعالان این حوزه است.
میرزاخانی کمبود نیروی انسانی را از جمله عوامل پایین بودن تعداد کارگزاری‌های بیمه کشاورزی در شهرستان‌های استان مرکزی عنوان کرد و گفت: اکنون به دلیل کمبود کارشناس بیمه امکان افزایش این کارگزاری‌ها در شهرستان‌ها وجود ندارد.
وی ادامه داد: سرمازدگی به باغ های انار ساوه در سال زراعی ۸۶-۸۷ سنگین‌ترین خسارت به بخش کشاورزی استان مرکزی در طول مدت ۲۰ سال گذشته بوده است که با وجود قول کمک بسیاری از دستگاه‌ها، کسی در این حوزه کمکی به کشاورزان انجام نداد.
ناظر مقیم بیمه کشاورزی استان مرکزی خاطرنشان کرد: ۴۵ میلیارد ریال خسارت توسط صندوق بیمه کشاورزی استان به باغداران خسارت دیده شهرستان ساوه پرداخت شد.
میرزاخانی گفت: سرمازدگی سال زراعی ۸۶-۸۷ در سال زراعی ۹۵-۹۶ تکرار شد و این سئوال باقی است که چرا در این مدت هیچ گونه کار تحقیقاتی برای مقابله با این سرمازدگی توسط نهادی انجام نشده است.
وی ادامه داد: ۱۶۰ میلیارد ریال خسارت سال زراعی ۹۵-۹۶ برای کف‌بُر شدن درختان انار شهرستان ساوه توسط صندوق بیمه کشاورزی استان مرکزی به کشاورزان پرداخت شد.
ناظر مقیم بیمه کشاورزی استان مرکزی افزود: ۳۴ میلیارد ریال سرمازدگی امسال به باغ‌ها خسارت وارد کرد که تا کنون ۱۱ میلیارد ریال آن به کشاورزان پرداخت شده و بقیه در حال پرداخت است.
میرزاخانی گفت: ۳۷ هزار و ۸۰۰ هکتار از اراضی زراعی استان مرکزی تحت پوشش بیمه کشاورزی قرار داشته و ۱۳۰ میلیارد ریال خسارت سیل و باران‌های سیل‌آسا امسال به کشاورزان پرداخت شده است.
وی ادامه داد: هفت هزار و ۱۳۶ هکتار معادل ۱۰ درصد باغ‌های استان مرکزی تحت پوشش بیمه بخش کشاورزی قرار دارد.
ناظر مقیم بیمه کشاورزی استان مرکزی افزود: هفت هزار هکتار باغ انگور در شهرستان خنداب قرار دارد که ۵۰۰ هکتار این اراضی تحت پوشش بیمه کشاورزی قرار دارند که بین ۳۰ تا ۱۰۰ درصد خسارت به فعالان این بخش پرداخت شده است.
میرزاخانی ادامه داد: اکنون با پرداخت ۱۰ میلیون ریال حق بیمه در هر هکتار توسط کشاورزان، باغ‌های استان تا ۱۶۰ میلیون ریال در هکتار تحت پوشش بیمه کشاورزی قرار می گیرند.

وضعیت کشاورزی استان مرکزی

استان مرکزی با وجود صنعتی بودن در زمره ۱۰ استان نخست کشور در بخش کشاورزی است که ۹۰ هزار بهره بردار شامل ۲۰ درصد شاغلان استان در این حوزه فعال هستند.
۶۷۰ هزار هکتار اراضی باغی و کشاورزی در استان مرکزی وجود دارد که یک و ۲ دهم درصد تولیدات کشاورزی مازاد بر نیاز استان به سایر مناطق ارسال می‌شود.
استان مرکزی با تولید حدود ۵۴ هزار تن گوشت سفید، ۵۳ هزار تن تولید گوشت قرمز، ۳۲۰ هزار تن شیر، حدود ۴۱ هزار تن تولید تخم مرغ از جایگاه ویژه ای در بخش کشاورزی و دامداری کشور برخوردار است.