دلایل استرداد زندانیان داعش توسط ترکیه به اروپا/ پیامدهای امنیتی حاصل از خلاء مجازات اعدام برای قاره‌سبز

کارشناس مسائل ترکیه گفت: آنکارا با استرداد زندانیان داعش به کشورهای غربی، در حال مخابره پیام هشدار و همچنین سهم‌خواهی از اروپا و آمریکا است.

«میرقاسم مومنی» کارشناس مسائل ترکیه در تشریح دلایل استرداد زندانی‌های داعش از سوی دولت ترکیه به کشورهای اروپایی و آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: عمده دلیل استرداد زندانیان داعش توسط ترکیه علاوه بر مباحث سیاسی و سهم‌خواهی‌های آنکارا، به موقعیت جغرافیایی این کشور برمی‌گردد. از سال‌ها پیش تاکنون خاک ترکیه به محل ترانزیت مهاجران غیرقانونی و اعضای جریان‌های تروریستی تبدیل شده که با جعل سند و مدارک به اروپا سفر می‌کنند. کشورهای اروپایی دقیقاً در این مورد بارها به ترکیه تذکر دادند و حتی در این‌باره سندهای همکاری میان دو طرف به امضاء رسیده و مشوق‌های مالی از سوی اروپایی‌ها به آنکارا ارائه شده تا مانع عزیمت این طیف از مهاجران به قاره سبز شوند. بخشی از زندانیانی که به کشورهای اروپایی مسترد می‌شوند در سوریه دستگیر شده‌اند و مابقی آنها پس از عزیمت به خاک ترکیه (مناطق کردنشین) نقطه‌گذاری شده و نهایتاً دستگیر شدند؛ تا جایی که آمار تقریبی آنها حدود هزار و ۵۰۰ نفر برآورد شده است.

وی ادامه داد: از حیث سیاسی این موضوع تا حدودی کاملاً متفاوت است؛ پس از عملیات چشمه صلح که توسط ترکیه در مناطق شمالی سوریه انجام شد، اروپایی‌ها به دلیل اعمال هجمه‌های میدانی به کردهای سوریه، آنکارا را به باد انتقاد گرفتند و به نظر می‌رسد که هم‌اکنون ترکیه در حال تلافی و پاسخ دادن به اعتراض اروپایی‌ها است. باید توجه داشت که چندصد هزار نفر از کردها در خاک اروپا حضور دارند و حتی مسئولیت‌های دولتی مانند نمایندگان پارلمان به آنها داده شده و به همین ترتیب لابی کردها در اروپا نسبت به گذشته بسیار قوی‌تر شده است. از این منظر آنکارا معتقد است که از این طریق می‌تواند اعتراض اروپایی‌ها به عملکرد ترکیه در شمال سوریه را تا حدودی خنثی کند و به همین دلیل اقدام به استرداد زندانیان داعش کرده است. از سوی دیگر ترکیه معتقد است که جلوگیری از رفت و آمدهای مهاجران غیرمجاز و تروریست‌ها به خاک اروپا شایسته تشویق مالی و سیاسی از سوی اروپایی‌ها است تا بتواند از این طریق نظر آنها در مورد کردها را براساس سیاست‌های خود تعدیل کند و در نهایت آنها را مجبور به پرداخت هزینه‌های مالی کند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی با بیان اینکه یکی از دلایل ترکیه برای استرداد زندانی‌های خارجی داعش به کشورهای متبوعشان پیشگیری از تهدیدهای امنیتی است، گفت: نکته‌ای که در این‌باره می‌توان به آن اشاره کرد این است که پس از حمله ترکیه به شمال سوریه بسیاری از عناصر داعش به مرز مشترک با ترکیه آمدند و در استان‌های جنوبی این کشور دستگیر شدند. به همین جهت ترکیه نگران آن است که هسته‌های تروریستی مجدداً در مناطق مشترک با سوریه تشکیل شود. به همین جهت آنکارا به دنبال آن است که تهدید را از خاک خود خارج کند و آن را به صاحبان اصلی‌شان تحویل دهد. در این میان باید متوجه بود که هزینه‌های نگهداری زندانیان داعش به دلیل سطح امنیتی نگهداری آنها بسیار بالاست و ترک‌ها در وضعیت فعلی با توجه به اقتصاد شکننده‌شان نمی‌توانند این مولفه را بیش از حد تامین کنند.

مومنی افزود: مسئله دیگر این است که اروپایی‌ها قوانین کیفری، محاکمه و تشریفات دادرسی ترکیه در قبال زندانیان داعش را قبول ندارند و خواهان محاکمه آنها براساس قوانین خود هستند اما تضادی که در این بین مطرح است، بحث عدم وجود مجازات اعدام و قوانین جزایی بازدارنده در کشورهای اروپایی است. بسیاری از این افراد از سوی دولت‌های اروپا سلب تابعیت شده‌اند و اساساً بی‌تابعیت محسوب می‌شوند اما به هر حال حضور آنها در خاک اروپا یک تهدید جدی به حساب می‌آید. بدون تردید ترکیه به دنبال آن است تا اروپا را در این مسیر و از طریق استرداد زندانیان خارجی داعش تحت فشار بگذارد و در مقابل، دولت‌های اروپایی به خوبی می‌دانند که چه تهدیدی در حال ورود به خاک کشورشان است.

وی در پایان تصریح کرد: نگهداری زندانیان در اروپا کاملاً با کشورهایی مانند ترکیه یا دولت‌هایی که در خاورمیانه زمام امور را در دست دارند متفاوت است. اروپایی‌ها تمام این زندانی‌ها را به حبس با میزان مشخص محکوم خواهند کرد اما در فکر آن هستند که پس از آزادی این اشخاص، چه پیامدهای امنیتی در انتظار آنها خواهد بود. لذا اگر استرداد زندانیان داعش از آنکارا به مقصد اروپا تا آخرین لحظه بر اساس روال خود صورت بگیرد، اروپایی‌ها باید سیاست‌های سختگیرانه امنیتی و حقوقی مشخصی را وضع کنند؛ در غیر این صورت محیط این کشورها با بحران و چالش جدی امنیتی مواجه خواهد شد. از سوی دیگر امکان دارد ترکیه در قبال نگهداری از زندانیان داعش مبلغ قابل توجه‌ای را دریافت کند اما به هر حال این موضوع ابزار فشار اردوغان بر اروپا به حساب می‌آید.