همگانی کردن رسانه‌ای علم یک کار تخصصی چند وجهی است

احمد ضابطی جهرمی روز یکشنبه در نشست ارتباطات علم، راهکارهای موثر برای توسعه همکاری های علمی و فناورانه در جهان اسلام از نشست های ششمین برنامه تبادل علم و فناوری (استپ) در دانشگاه صدا و سیما افزود: همگانی و همه فهم کردن علم از طریق رسانه برای افراد غیر متخصص و توفیق در بیان مطالب علمی و تشریح فرآیندها که نیاز به مهارت افزایی دارد مستلزم استفاده از زبان هنر و به‌کار گرفتن فنون روایی است.

وی اظهار داشت: مقوله علم در مقوله رمانتیک به عنوان موضوع منبع اقتباس همواره مورد توجه رسانه بوده است ، برخی از دانشمندان انتقاد می کنند که رسانه ای کردن دانش موجب تخریب علم و چهره علم می شود چرا که تلویزیون همان رفتاری که با برنامه های آموزشی آشپزی، مسابقات سرگرمی و ورزشی دارد با علم هم دارد، در مواردی به ظاهر حق با این دانشمندان است اما فهم زبانی که دانشمندان استفاده می کنند نا آشنا است.

مستندساز و تدوین‌گر ایرانی افزود: از سویی پژوهش انضباط منطقی دارد در صورتی که مقوله شناخت در پایه مردم از تجارب تجربی است بنابراین رسانه باید دانش عام و دانش خاص را دور بزند و مورد استفاده قرار دهد.

وی با بیان اینکه به طور معمول رسانه‌ای کردن علم کار دشواری است گفت: دانشمند، ژورنالیسم و هنرمند برنامه ساز در برنامه های علمی از تخصص نیروی چهارم که تکنولوژی آموزشی است باید استفاده کنند، علم در رسانه های دیداری و شنیداری به طور سیستماتیک بیان نمی شود بلکه به صورت رمانتیک بیان می شود تا خوشایند مخاطب باشد، آنچه برای مخاطب عادی جلب توجه می کند با مخاطب دانشمند یکسان نیست.

وی با اشاره به اینکه به نظر برخی از دانشمندان رسانه های جمعی وسایل کارآمد برای مسایل علمی نیستند چرا که مسایل علمی با قیاس، سنجش و استنتاج روبه رو است و با کار رسانه که بداهه سازی و ایجاد دوستی است ربطی ندارد گفت: جدای از این عقاید، در تاریخ توجه رسانه به ما نشان می دهد که در همه دوران رسانه ها یک فِرِم بیش از دیگر فِرِم ها در نظر مردم مورد توجه بوده و آن مستند بوده است .

ضابطی جهرمی افزود: در بین موضوعات مستعد در مستند علمی دو موضوع همواره مورد توجه مستند سازان بوده یکی انسان شناسی و دیگری طبیعت، در مستند علمی ملاحضلات بینشی، اخلاقی، بلاغی و زیبایی شناختی مورد توجه است و وجود دارد، این ۴ اصل، اصول ماهوی مستند علمی است.

وی با بیان اینکه هنر فیلم مستند با آنچه دوربین بی واسطه و بی طرفانه ضبط می کند تفاوت دارد گفت: هنر فیلم مستند مشتمل بر مواردی از این قبیل حقایق از زندگی و جهان واقعی را به تصویر می کشد، یافته ها را بر اساس مدارک و شواهد تفسیر می کند.

نشست ششم استِپ، از روز گذشته با حضور حدود ۷۰ نفر از دانشمندان، مدیران مراکز آموزشی و تحقیقاتی از ۲۷ کشور دنیا در حوزه‌های همکاری های علمی، تامین مالی علم و فناوری، بانوان و علم و فناوری، ارتباطات علم، سلامت، هم بست آب، انرژی و محیط زیست در حال برگزاری است، این برنامه برای نخستین بار با محوریت و میزبانی پنج دانشگاه تراز اول و همکاری ۹ دانشگاه، پژوهشگاه و مرکز پژوهشی معتبر ایران برگزار می‌شود.
این نشست‌ها همزمان با هفته جایزه علم و فناوری مصطفی (ص) در دانشگاه‌های الزهرا (س)، علوم پزشکی تهران، صنعتی شریف، امام صادق (ع) و دانشگاه صدا و سیما در حال برگزاری است و تا فردا ۲۰ آبان ماه ادامه دارد.