امکان تجربه طبیعت را برای کودکان فراهم کنیم

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها، محسن جعفری نژاد بسطامی*: تئاتر را نظام نشانه ها می نامند، نظام پیچیده ای از نشانه ها و صحنه تئاتر صحنه قرارداد است که هر آنچه در آن قرار بگیرد، نشانه ای است و حالا که این صحنه قرار شده با کودک عجین شود و کودک را دگر بار با طبیعت انس دهد، چه بسیار نشانه ها؛ سلوک است و گذر از مرحله ای به مرحله دیگر.

نمایش خیلی وقت است که شروع شده؛ از ابتدای شکل گیری طبیعت و بیست و ششمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان پرده کوچکی است تا به خاطر بیاوریم و به ذهن تماشاگران این صحنه خاطرنشان کنیم که پیوند انسان و طبیعت، ناگسستنی است و اگر خدای ناخواسته قطع شود، هم انسان آسیب می بیند و هم طبیعت.

عرصه های هنری و محیط زیستی، تحت تاثیر نحوه تعامل ما با طبیعت است و اینکه از چه محیطی و با چه کیفیتی بهره می بریم در گرو آن است که نگاه ما به طبیعت چگونه است و این نگاه نیز خود به تجربه ما از طبیعت و به خصوص تجربه دوران حساس کودکی بازمی گردد.

امروز می دانیم که تجربیات دوران کودکی از تماس با طبیعت، علایق و ترجیح های ما را شکل می دهند؛ ما در دوران کودکی به لحاظ ذاتی نسبت به عوامل طبیعی، بی تفاوت نیستیم ما نسبت به عناصر طبیعت واکنش داریم و چگونگی تماس ما با آنها در دوران کودکی، گرایش ما به طبیعت در بزرگسالی را شکل می دهند.

تا چندی پیش تقریبا همه ما در دوران کودکی خود با محیط های بکر طبیعی، زمین های رها، محیط های روستایی و یا حداقل باغچه کوچکی در حیات خانه در تماس بودیم و خاطرات پر رنگ کودکی ما سرشار از چنین تجربیاتی است؛ بالا رفتن از درخت، گرفتن پروانه و حشرات دیگر، بازی در گل و لای و ساختن چیزی با آن، پرورش و نگهداری حیوانی در خانه، قایم باشک، برف بازی، خوابیدن در مهتابی زیر آسمان پر ستاره، تجربه سرما، عرق ریزان و بی شمار تجربه های دیگری از این دست.

همه عاشقان و علاقه مندان پر تلاش طبیعت نخست با چنین تجربیات و پیشینه ای در راه حفظ طبیعت پا گذاشته اند نه آنانکه ابتدا در کلاس درس به اهمیت آن پی برده و بدان علاقه مند و متعهد شده باشند.

اما امروز کودکانی که در شهرهای بزرگ، کودکی خویش را در آپارتمان های کوچک عقیم و بریده از هر جلوه طبیعت گرفتار آمده اند و چشم انداز آنها را پرده های خانه یا دیوار همسایه محدود کرده، نسبت به درخواست های حفظ گونه های در خطر و اکوسیستم های با ارزش و مقابله با تهدیدهای زیست محیطی چه واکنشی خواهند داشت؟ کدام شور و پشتوانه حسی آنان را به مبارزه در حفظ طبیعتی که چنین آماج تخریب رو به فزونی انسان واقع شده فراخواهد خواند؟

با توجه به اهمیت فوق العاده تجربه طبیعت در کودکی باید گفت که ما در شرایط امروزی زندگی شهری در تامین این تجربه برای کودکان خویش غفلت کرده ایم و این غفلت برای آینده محیط زیست ما می تواند بس گران تمام شود.

باید توان خویش را اگرچه دیرهنگام اما مصروف کودکان کنیم و هرچه بیشتر امکان تجربه طبیعت در همه جا را برای آنها فراهم کنیم و از هر فرصتی برای یاداوری این مهم غفلت نورزیم.

از این رو بیست و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان با رویکرد و شعار «کودک، طبیعت و تئاتر» در پاییز زیبای شهر همدان برگزار می شود تا تلنگری باشد برای تماشاگران این صحنه پر شکوه نمایش برای حفظ طبیعتی که هشدار های تخریب روز افزون آن را می توان با حواس پنجگانه درک کرد.

بر این اساس بر مبنای تفاهم نامه مشترک سازمان حفاظت محیط زیست و دبیرخانه این جشنواره، سه نمایش برتر با موضوع محیط زیست در مراسم اختتامیه معرفی و تجلیل خواهد شد و به نظر می رسد با توجه به رویکردهای این دوره از جشنواره، آثار قابل توجهی با موضوع محیط زیست به دبیرخانه راه یافته و برای کودکان و نوجوانان به اجرا گذاشته خواهد شد.

پیوند تئاتر، طبیعت و کودک را به فال نیک می گیریم و امیدواریم زمین، برای زندگی همه موجودات زنده از جمله کودکان و نسل های آینده، خاطرات ماندگاری از لمس طبیعت خلق کند تا این خاطرات ماندگار به تعهدی جاودانه برای حفظ محیط زیست بدل شود.

*مدیرکل حفاظت محیط زیست استان همدان