استفاده از المان‌های مدرن در«هنردینی» مخاطب‌پذیر نیست/هنر بی‌هویت

پرویز اقبالی هنرمند طراح گرافیک، تصویرگر، پژوهشگر و استاد دانشگاه شاهد درباره تفاوت هنر مدرن با هنر اسلامی و دینی به خبرنگار مهر گفت: بزرگترین معضلی که در جامعه تصویری ما وجود دارد این است که تصویرش را اعم از نقاشی یا تصویرسازی با هنر مدرن گره زده است. هنر مدرن از یک جهت با هنر اسلامی مشابه و همراه است و آن هم این است که سعی می‌کند واقعیت را بشکافد و به باطن واقعیت دست یابد ولی جهت هنر مدرن نفسانی و هنرمند بیشتر به دنبال اثبات خودش است به همین دلیل نمی‌تواند تعالی داشته باشد حتی در ساختار طراحی سعی می‌کند واقعیت را بشکافد اما چون دارای نظم، ایمان و عشق نیست، نمی‌تواند فراتر از حد شکافتن واقعیت‌های این دنیا برود.

هنر مدرن هویت ندارد

وی توضیح داد: در طرف دیگر اما، هنر اسلامی و دینی می‌تواند این کار را انجام دهد یعنی واقعیت را می‌شکافد برای رسیدن به یک حقیقت. هنرمند اسلامی برای نشان دادن «حقیقت» نظم، ایمان، تعالی و یک دنیا شور و عشق و مستی دارد. هنرِ هنرمند اسلامی و دینی از طرفی به داستان و روایت وابسته است و از طرف دیگر به معنا و معنویت توجه دارد و سعی می‌کند آن حقیقت را کشف کند، بنابراین کاری که انجام می‌دهد در وهله اول سعی می‌کند هویت داشته باشد که هنر مدرن هویت ندارد.

اقبالی با تاکید بر نقش هویت در آثار هنری، بیان کرد: هر تصویرگری در ایران وقتی می‌خواهد تصویرسازی هایش را امروزی جلوه دهد سعی می‌کند از المان‌های هنر مدرن بهره بگیرد و به همین دلیل در تصویرسازی دینی به مشکل بر می‌خورد چون مخاطب‌پذیر نیست؛ اولین اصل در تصویرسازی دینی «مخاطب پذیری» است، به همین دلیل باید هویت داشته باشد.

وی گفت: این موضوع به سه هویتی که ایرانی‌ها در طول تاریخ به آن رسیدند، برمی‌گردد. یعنی ایرانی‌ها دارای سه هویت ایرانی، اسلامی و مدرن هستند البته جایگاه دو هویت اول خیلی محکم است چراکه در سنت‌های زندگی مردم رسوب دارد برای مثال سنت نوروز و سنت شب یلدا که از سنت‌های ایرانی به حساب می‌آیند و از سنت‌های اسلامی می‌توان به تمامی اعیاد اسلامی، عاشورا، اربعین حسینی و ... اشاره کرد. از شما سوال می‌کنم؛ سنت‌های غربی در ایران چه داریم؟ که مردم ما به آنها عمل کنند. چند سنت دست و پا شکسته مثل ولنتاین است که طرفداران زیادی ندارد.

این هنرمند تصویرگر تاکید کرد: نکته مهم اینجاست که سنت‌های ایرانی اسلامی توانستند تصویر ذهنی مردم را شکل دهند و توانستند در دل آنها جای بگیرند.

«عاشورا» از سنت‌های تصویری دینی ایران است

وی درباره ارتباط این سنت‌ها و تاریخ با هنر اسلامی ایرانی توضیح داد: هر زمان در تاریخ دچار مشکل شدیم به هنر رجوع کردیم. در دوره مغول، به ایران حمله می‌شود ایرانی‌ها برای کسب هویت خود دو کار انجام می‌دهند؛ اول اینکه تاریخ‌نگاری می‌کنند که از آن دوره کتاب‌های تاریخ‌نگاری بسیاری موجود است و دوم اینکه تاریخ‌های نوشته شده را تصویرسازی کردند و علاوه بر این، صنایع دستی بسیاری از آن زمان به یادگار مانده است. بنابراین آن چیزی که ایرانی‌ها توانستند با آنها هویت ایرانی و اسلامی شکل دهند، ریشه‌ای محکم دارد. اما در دوره جدید، کدام هویت غربی و مدرن، چنین جایگاهی دارد و سنت‌های تصویری آن با مردم ارتباط برقرار کرده است تا اینکه انقلاب اسلامی ایران برپا می‌شود.

اقبالی در پایان به انقلاب اسلامی و تاثیر آن بر هنر ایرانی اسلامی اشاره کرد و گفت: اولین اصول انقلاب اسلامی، دفاع از انقلاب برابر تهاجم فرهنگی است که در دهه هفتاد بعد از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران پا می‌گیرد. بعد از آن، سنت‌هایی مثل راهپیمایی اربعین و نشر سنت‌های عاشورایی قوت پیدا می‌کند و آثاری که از قبل این سنت‌ها خلق می‌شوند قوت پیدا می‌کنند و در دل و خانه مردم جای می‌گیرند.

به گزارش مهر، مراسم بزرگداشت مقام هنری پرویز اقبالی هنرمند طراح گرافیک پیشکسوت در جریان آیین افتتاحیه دوازدهمین سوگواره هنر عاشورایی برگزار شد.