رونق اقتصادی و مهار مهاجرت با توسعه گردشگری کشاورزی

گردشگری کشاورزی پدیده‌ای نوپا و صنعتی زودبازده در کشور به شمار می‌رود که در سایر نقاط جهان امتحان خود را پس داده و موفقیتش اثبات شده است.

گردشگری کشاورزی از درهم تنیدگی ۲ صنعت پیچیده گردشگری و کشاورزی شکل می‌گیرد که درآمد کشاورز را بهبود می‌بخشد و آرامش روحی و روانی و تجربه‌ای متفاوت را به گردشگر هدیه می‌دهد.
نبود فرهنگ گردشگرپذیری، اختلاف فرهنگی و اجتماعی مردم روستا با گردشگران داخلی و خارجی، فقدان اطلاع رسانی و تبلیغات معقول برای گردشگران، موانع رفاهی، فرهنگی و تسهیلاتی، از جمله مشکلات توسعه گردشگری کشاورزی است که رفع این موانع با تکیه بر داشته‌های علمی زمینه‌ساز توسعه صنعت گردشگری است.
در استان سمنان بیش از ۲۸۰ روستا وجود دارد که بیشتر این روستاها با جنگل، کویر، کوهستان و طبیعت بکر، همجوار است که چنین موقعیت جغرافیایی، فرصت ویژه و استثنایی برای استان سمنان برای ایجاد و توسعه گردشگری کشاورزی است.
در سال‌های اخیر روستاییان به دنبال شغل، کسب درآمد و بهبود معیشت، از روستا به شهرها مهاجرت کردند و استان سمنان نیز همزمان با دیگر مناطق کشور دچار زوال جمعیت روستایی شد. بر اساس آمار ۱۴۱ هزار و ۸۵۸ نفر از جمعیت ۷۰۲ هزار و ۳۶۰ نفری استان سمنان در مناطق روستایی زندگی می‌کنند که آمار نشان دهنده کاهش جمعیت روستایی است و ایجاد فرصت شغلی از طریق توجه و توسعه گردشگری کشاورزی موجب نگاهداشت جمعیت در روستا و رونق اقتصادی می‌شود.
۱۹۸ هزار هکتار از وسعت اراضی استان سمنان را اراضی کشاورزی تشکیل می‌دهد که از این وسعت ۵۴ هزار هکتار باغ، ۱۱۰ هزار هکتار زراعت و بقیه در مرحله آیش است و حدود ۴۵ هزار بهره بردار در این بخش فعالند.
در استان سمنان محصولات مهم زراعی و باغی همچون انار، زردآلو، پسته، گردو، انگور، خرما، گندم و نیز گیاهان دارویی از جمله خارشتر و باریجه تولید می‌شود که برخی از این محصولات زبانزد و به لحاظ کمی و کیفی در رتبه‌های بالای کشور قرار دارند و همچنین جشنواره‌های شکرانه، شیردوشان و دشت شقایق‌ها، جشنواره ملی ایل سنگسر، گل غلتان امیریه دامغان و برداشت انواع میوه‌ها از باغ‌ها و کشت‌ها در مزارع، کشتزارهای زرد کلزا در روستاهای مختلف استان سمنا، از ظرفیت‌های استان برای گردهمایی علاقه مندان به گردشگری برای ثبت لحظه‌های شاد و خاطره انگیز و توسعه این صنعت به شمار می‌رود.
وجود ۴۰ روستای هدف گردشگری و ۸۱ اقامتگاه بوم گردی، ۲۳ خانه مسافر، یک متل و پنج مجتمع، محوطه و مجموعه گردشگری در منطقه روستایی نشان از ظرفیت بسیار مناسب در جذب گردشگران و توسعه گردشگری روستایی در استان سمنان است.

خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) استان سمنان، با توجه به نوبودن بحث گردشگری کشاورزی و نقش راهبردی آن در اقتصاد کشور، میزگردی با عنوان «چالش‌ها و راهکارهای توسعه گردشگری کشاورزی » با حضور خدابخش عرب معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصاد سازمان جهاد کشاورزی استان، حمیدرضا دوست محمدی سرپرست معاونت گردشگری اداره میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، احمد صادقی‌پور عضو هیات علمی و دبیر شورای دانشکده کویرشناسی و گردشگری دانشگاه سمنان، محمودرضا دارایی مدیر امور گردشگری شهرداری سمنان، و زهرا رشمئی مدیرعامل یک شرکت گردشگری در سمنان برگزار کرد.

گردشگری کشاورزی نیازمند تعریف درست است

سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان گفت: گردشگری در کشور تعریف درستی ندارد، اما این روزها گردشگری ایران در حال نزدیک شدن به معنی واقعی خود است.
وی ادامه داد: تعریف کشور از گردشگری نوعی گردشگری لوکس است، از سویی، گردشگری کشاورزی طرفداران زیادی دارد، چرا که بعد از دوره غارنشینی، دامپروری و کشاورزی شکل گرفت و ریشه در فرهنگ بشر دارد.
دوست‌محمدی افزود: در سال ۱۹۹۰ آمریکا، به صورت علمی به مقوله گردشگری کشاورزی پرداخته شد و در کشور نیز گردشگری کشاورزی باید به شکل علمی مدیریت شود تا دچار چالش نشود.
وی ادامه داد: رونق گردشگری کشاورزی بر پایه علمی نیازمند رعایت برخی‌ شاخص‌هاست ولی فرهنگ‌سازی در جامعه روستایی و کشاورزی رکن اصلی رونق این صنعت است.
به گفته وی، در سال‌های گذشته به مقوله گردشگری کشاورزی به صورت خودجوش پرداخته شده که علمی نیست.
معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان گفت: این استان در حال پیگیری گردشگری کشاورزی به صورت علمی است و برگزاری جشنواره ملی ایل سنگسر پانزدهم تا هفدهم آبان امسال یکی از خروجی‌ها برای توسعه فرهنگ گردشگری کشاورزی است.

گردشگری کشاورزی تجربه‌ای نو

معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: کشاورزی پازل کوچکی از مقوله گردشگری است که در این نوع گردشگری، روستاییان و کشاورزان به دنبال منافع اقتصادی و گردشگر به دنبال کسب آرامش به دور از هیاهوی شهری است.
عرب افزود: دشت آفتابگردان کالپوش واقع در شهرستان میامی سالانه ۱۰ هزار نفر بازدید کننده دارد، اما رونق اقتصادی در منطقه رقم نمی‌خورد و بر درآمد خانوار روستایی نمی‌افزاید.
وی اضافه کرد: گردشگری کشاورزی زمانی سودمند است که مکمل درآمد کشاورزان باشد.
معاون سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: برای حرکت در مسیر توسعه گردشگری کشاورزی باید برنامه جامع گردشگری تدوین و سپس سهم هر یک از پازل‌ها در توسعه گردشگری مشخص شود.
استاد دانشگاه سمنان نیز گفت: گردشگری در کشور با گردشگری از نوع لوکس شروع شد که جامعه هدف خاص را دنبال می‌کند، اما در این سال‌ها گردشگری به مفهوم اصلی خود نزدیک‌تر شده است.
صادقی پور بیان کرد: روستاهای کشور به دلیل دارا بودن ظرفیت‌های زیاد مانند مزرعه، باغ، طبیعت وحشی که زیرساخت انسان ساخت در آن وجود ندارد، می تواند در توسعه گردشگری کشاورزی نقش ایفا کند.
وی ابراز داشت: تغییرات اقلیمی و آب و هوا هزینه تولید در بخش کشاورزی را بالا برده و در نهایت منجر به کاهش درآمد کشاورز و مهاجرت از روستا به دنبال شغل در شهر شده است، اما رونق و توسعه گردشگری موجب اشتغالزایی و بهبود معیشت کشاورزان و روستاییان می‌شود.
وی ادامه داد: گردشگر نیاز به احساس تفاوت زندگی روستایی و شهری دارد و برای توسعه گردشگری کشاورزی این مهم باید مدنظر قرار بگیرد.

گردشگری کشاورزی راهی آزموده برای توسعه اقتصادی
مدیرعامل یک شرکت گردشگری گفت: گردشگری یک رویداد است و گردشگری کشاورزی از دیرباز وجود داشته و کشور نیز به صورت تخصصی به این مقوله پرداخته، اما کشورهای دیگر بهتر به این نوع گردشگری پرداختند و از آن برای رونق اقتصادی بهره گرفتند.
رشمئی افزود: گردشگری کشاورزی نسبت به دیگر انواع گردشگری زودبازده است و با توجه به ظرفیت‌های استان سمنان می‌توان در این زمینه کار کرد، اما اولین قدم ترغیب کشاورزان به این کار است.
وی اضافه کرد: شهرآبی در مراکش در سال ۱۹۷۷ گردشگری کشاورزی را با پنج کشاورز و تبلیغات محدود شروع کرد و اکنون ۲۰ تا ۳۰ هزار دلار در هفته درآمد دارد.

گردشگری کشاورزی صنعت بدون دود
مدیر امور گردشگری شهرداری سمنان، از گردشگری به عنوان صنعت بدون دود یاد کرد و گفت: گردشگری کشاورزی روشی کارآمد برای درآمدزایی زودبازده است.
دارایی اظهار داشت: شهرداری سمنان برای رونق گردشگری کشاورزی در این شهر با برگزاری تورهای باغ‌گشت به دنبال معرفی ظرفیت‌هاست.
وی ادامه داد: شهر سمنان به دلیل متصل بودن به کوهستان و کویر و قرارگیری در دامنه کوه، عبور تاریخی جریان آب، اولین نشانه و عنصر توسعه گردشگری کشاورزی را دارد.
مدیر امور گردشگری شهرداری سمنان خاطر نشان کرد: توجه به ابعاد مختلف مقوله‌های فرهنگی و اجتماعی لازمه توسعه گردشگری و به طور خاص گردشگری کشاورزی است، جغرافیا، قدمت و ریشه فرهنگی لازمه و اصل مهم توسعه گردشگری است.
سرپرست معاونت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان نیز گفت: صنعت گردشگری در کشور مقوله‌ای نو است و سندهای راهبردی گردشگری کشاورزی هنوز تدوین نشده است.
دوست‌محمدی افزود: تهیه اسناد پایین‌دستی دچار چالش و جریان سیاسی می‌شود و دارای سلامت کاربردی نیست و به دلیل نادیده‌گرفتن برخی مناطق، منجر به عدالت نمی‌شود و نبود اسناد پایین‌دستی بهتر از بودن آن است.
وی یادآور شد: در دنیا گردشگری کشاورزی مورد توجه برای رونق اقتصادی است، اما در کنار فرصت‌ها، تهدیدهای حضور گردشگر را باید پذیرفت، همانطور که دنیا به این مقوله پرداخته و با ایجاد مزارع کشاورزی به دنبال رونق این صنعت است.

پژوهش لازمه توسعه پایدار گردشگری کشاورزی

سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان خاطرنشان کرد: گردشگری شتاب‌زده خسارت‌های زیادی را به دنبال دارد که گاه جبران نشدنی است و برای رونق و توسعه‌ پایدار این صنعت باید حساب‌ شده و بر مبنای پژوهش پیش‌ رفت.

وی اضافه کرد: در استان سمنان از غرب گرمسار تا شرق شهرستان میامی با وجود کم‌آبی، کشاورزی حفظ شده و حضور گردشگر در این مزارع کشاورزی به ایجاد اشتغال، بهبود معیشت و اقتصادی شدن کشاورزی کمک می‌کند.
وی، خرد بودن اراضی کشاورزی را مانع توسعه گردشگری کشاورزی دانست و افزود: در کشورهای دیگر مزارع کشاورزی وسعت کلان دارد.
دوست‌محمدی، بیان کرد: ساخت و ساز در محدوده کشاورزی باید متناسب با بافت منطقه باشد و معبرهای دسترسی نیز باید با مصالح متناسب با منطقه ایجاد شود چرا که استفاده از برخی مصالح نامناسب، موجب افزایش دمای محیط باغ‌ها و نابودی کشاورزی می‌شود.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان تصریح کرد: گردشگری را نباید سخت گرفت، گردشگر به اقامت در محیط امن و با آرامش و تجربه زندگی روستایی علاقه دارد و باید در بین کشاورزان و روستاییان درباره نوع برخوردشان برای رونق این نوع گردشگری آموزش داد.
وی با اشاره به ظرفیت‌های استان سمنان مانند مزرعه‌های گل‌نرگس، داودی، آفتابگردان و دشت شقایق و جشنواره‌های انجیر، خربزه،انگور و انار گفت: استان ظرفیت توسعه گردشگری کشاورزی را دارد.
وی تاکید کرد: برای رونق گردشگری کشاورزی برخی قوانین دستگاه‌های اجرایی باید بومی‌سازی شود به طور مثال فروش و عرضه محصولات کشاورزی در کنار خیابان، یک جاذبه برای گردشگر و قسمتی از زنجیره گردشگری کشاورزی است، اما گاه دستگاه‌های اجرایی با این نوع عرضه محصولات کشاورزی مخالفت و برخورد می‌کنند و مانع می‌شوند.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی. گردشگری و صنایع دستی استان سمنان، بومی‌سازی قوانین، کمک به تشکل‌های مردم‌نهاد، ارائه آموزش به جوامع محلی و برندسازی محصولات کشاورزی و لبنی استان راهکار رونق گردشگری کشاورزی است.

فقدان اسناد بالادستی آفت توسعه گردشگری کشاورزی

معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهادکشاورزی استان سمنان گفت: فقدان اسناد بالادستی برای توسعه گردشگری، موجب ایجاد نگاه سلیقه‌ای و دور شدن از هدف می‌شود.
عرب افزود: باید برنامه‌ای باشد تا همه دستگاه‌های اجرایی بر اساس برنامه برای توسعه گردشگری کشاورزی کمک کنند و همچنین برنامه مسیر و هدف را مشخص می‌کند.
وی با بیان اینکه عقل جمعی و نخبگان استان سمنان، گردشگری را محور توسعه این استان معرفی کردند، بیان کرد: در صورت فقدان برنامه توسعه گردشگری در استان هر یک از مدیران تازه انتصاب شده، به زعم خود به توسعه گردشگری می‌پردازند که چنین وضعیتی مانع از رسیدن به هدف و موجب آشفتگی می‌شود.
عرب ادامه داد: استان سمنان بین معبر و مقصد بلاتکلیف است و نخبگان به یک جمع‌بندی نرسیده‌اند که استان از ظرفیت معبری خود استفاده کند یا از ظرفیت مقصد بودن، رفع این سردرگمی‌ها نیازمند تدوین برنامه است.
وی تصریح کرد: برگزاری جشنواره در حوزه کشاورزی زمانی کارساز است که توسعه یابد و زمینه‌ساز بهبود معیشت کشاورزان و روستاییان باشد و ضرورت دارد برنامه مدون جایگزین نگاه مصداقی برای تحقق این راهبرد شود.
عرب با بیات اینکه باید بین گردشگران و کشاورزان درهم‌تنیدگی ایجاد شود، یادآور شد: گردشگری کشاورزی با امضای قرارداد بین کشاورزان به عنوان صاحبان مزارع و تورها و موسسات گردشگری موجب رونق این صنعت می‌شود.

توسعه گردشگری کشاورزی راهکار آبادانی روستاها

استاد دانشگاه سمنان گفت: اراضی کشاورزی روستاها به دلیل خرد بودن اقتصادی نیست ولی با آباد کردن اراضی کشاورزی و باغ‌ها می‌توان از درآمد حاصل از آن گردشگری را رونق داد و روستا را آباد کرد.
صادقی‌پور افزود: تمام مناطق استان سمنان ظرفیت توسعه گردشگری کشاورزی ندارد و باید به مزیت رقابتی کشاورزی توجه شود و با برجسته سازی محصولات کشاورزی، گردشگری کشاورزی را رونق داد.
وی، از باغ‌های پسته و محصول پسته به عنوان یک مزیت رقابتی یاد کرد و اظهار داشت: لازمه استفاده از این ظرفیت برای توسعه گردشگری کشاورزی ساماندهی است.
صادقی‌پور خاطرنشان کرد: توسعه گردشگری منوط به ارزیابی اثرات طرح‌ها و برنامه ریزی برای فروش بلند مدت است.
استاد دانشگاه سمنان گفت: جشنواره‌هایی که امروزه به منظور توسعه گردشگری و معرفی ظرفیت‌ها برگزار می‌شود باید منجر به ارتباط با مشتری شود و این موضوع مسیر را برای رسیدن به هدف آسان می‌کند.
وی اضافه کرد: غرفه‌داران در نمایشگاه‌ها باید آموزش ببینند تا به دنبال جذب مشتری باشند تا صرفا فروش در نمایشگاه.
صادقی‌پور خاطرنشان کرد: ایجاد ارتباط بین کشاورزان و گردشگران نیازمند یک متولی است که سازمان جهادکشاورزی استان سمنان می‌تواند پل ارتباطی باشد.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهادکشاورزی استان سمنان نیز گفت: این سازمان در حمایت از تولید نقش دارد و باید تورگردانان بین کشاورز و گردشگر ارتباط برقرار کند و متولی باشد.
وی با بیان اینکه گردشگری در ایران پدیده جدیدی است که بخشی از آن بدون همراهی فرهنگ به کشور وارد شده است و برای رونق گردشگری کشاورزی باید جوامع محلی آموزش ببینند.
عرب افزود: در مناطق خشک فاصله زیاد بین سکونتگاه‌ها، مانع توسعه گردشگری می‌شود که این مشکل با تجمیع خدمات رفع می‌شود.

تجمیع خدمات راهکار توسعه گردشگری

استاد دانشگاه سمنان با بیان اینکه استان سمنان دارای ظرفیت زیادی برای توسعه گردشگری است، گفت: برخی مناطق استان سمنان دارای ظرفیت گردشگری اندک است، اما با برنامه‌ریزی، تجمیع خدمات و برجسته‌سازی به یک شاخص گردشگری تبدیل شدند.
صادقی‌پور افزود: معبر بودن ظرفیت‌های زیادی دارد و استان سمنان با استفاده از این ظرفیت به تدریج می‌تواند به سمت مقصد گردشگری شدن گام بردارد.
وی ابراز داشت: تمرکز صرف بر مقصد گردشگری شدن استان سمنان دیدگاه مناسبی نیست.
استاد دانشگاه سمنان گفت: تبلیغات محیطی، معرفی جاذبه‌ها و معرفی اقامتگاه‌های بومگردی، رستوران‌ها در توسعه گردشگری کشاورزی مهم است.

آموزش لازمه رونق توسعه گردشگری کشاورز

مدیرعامل شرکت گردشگری گفت: گام اول برای توسعه گردشگری کشاورزی تامین زیرساخت از طریق آموزش به کشاورز است، کشاورز باید بداند گردشگری صنعتی درآمدزاست و موجب بهبود معیشت او می‌شود.
رشمئی افزود: سازمان جهادکشاورزی استان یا اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان می‌تواند متولی آموزش شود.
وی ادامه داد: تهران با نزدیک به ۱۴میلیون نفر جمعیت ظرفیت خوبی برای توسعه گردشگری کشاورزی در سمنان است، ولی استان از این ظرفیت بهره‌ نمی‌گیرد.
به گفته وی، ارائه خدمات مطلوب به گردشگران مانند غذای خوب، اقامتگاه‌ مناسب، رفتار خوش و تغییر نگاه کشاورز موجب جذب گردشگران می‌شود.
وی تصریح کرد: کاهش قیمت اراضی کشاورزی و توسعه زمین‌های کشاورزی لازمه توسعه گردشگری کشاورزی است.
مدیر امور گردشگری شهرداری سمنان نیز گفت: گردشگری کشاورزی به تنهایی می‌تواند جذابیت داشته باشد، اما باید مسیرهای زیبا، جاذبه‌های تاریخی و هتلینگ در قالب یک بسته تجمیع شده به گردشگران ارائه شود و نقص هر بخش بر توسعه گردشگری کشاورزی نقش دارد.
دارایی اظهار داشت: استان سمنان به دلیل تنوع اقلیم، تنوع الگوی کشت، تنوع جاذبه‌های طبیعی و تاریخی معماری ساخت و ساز در باغ، نظام تاریخی و منحصر به فرد تقسیم آب و روش‌های آبیاری ظرفیت زیاد برای توسعه گردشگری کشاورزی دارد.
وی ادامه داد: نزدیکی روستاها و شهرها در استان سمنان یک مزیت است که گردشگران می‌توانند محیط و فضای روستایی استفاده کنند و اگر خواهان اقامت در شهر بودند با طی مسافت کوتاه به شهر بازگردند و زیرساخت‌های اقامتی مدرن مانند هتل‌ها استفاده کنند.
وی تاکید کرد: توسعه گردشگری کشاورزی منوط به حفظ بافت روستایی و کشاورزی است و نباید با استفاده از مصالح نامتناسب با محیط روستایی و نماهایی که بیشتر به معماری شهری نزدیک است بافت روستایی را از بین برد.
دارایی خاطرنشان کرد: در کنار تامین زیرساخت معرفی ظرفیت های گردشگری استان سمنان گامی مهم در رونق گردشگری است و ترجمه جاذبه‌های استان به چند زبان زنده دنیا و استفاده از فضای مجازی ابزاری مهم در معرفی این ظرفیت‌هاست.

توسعه گردشگری کشاورزی نیازمند بومی‌سازی قوانین

مدیر امور گردشگری شهرداری سمنان یادآور شد: برای رونق گردشگری کشاورزی برای هر منطقه برنامه و قوانین بومی سازی شود چرا که شمال کشور تا جنوب کشور دارای ظرفیت‌های متفاوت است.
دارایی بیان کرد: حمایت از طرح‌های محرک توسعه و طرح‌های کوچک مقیاس زودبازده و حمایت و راهنمایی باغدار، صدور دستورالعمل مبنی بر حمایت کشاورزان فعال و همکاری کننده در توسعه گردشگری و ایجاد خودباوری در کشاورزان در رونق گردشگری کشاورزی مهم است.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان نیز گفت: برای توسعه گردشگری کشاورزی باید سازمان جهادکشاورزی استان، اداره‌ کل میراث فرهنگی استان را به رسمیت بشناسد و برای محرک تولید راهکار بخواهد.
دوست‌محمدی افزود: دستگاه‌های اجرایی باید، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان را به رسمیت بشناسند و در بخش‌هایی از این اداره کل پیوست اقتصادی بخواهند.
وی اضافه کرد: بحث معبر و مقصد قبول نیست چرا که شهرهای بزرگی هستند که مقصد نیستند، اما برگزاری جشنواره‌های ملی و بین‌المللی و تعریف رویداد فرهنگی موجب جذب گردشگران می‌شود.
وی بیان کرد: گردشگری کشاورزی اگر براساس پژوهش و برنامه پیش نرود، ممکن‌ است کشاورزی را ببلعد و تدوین برنامه بالادستی در این زمینه گره‌گشاست، سند پایین‌دستی به دلیل نگاه جانب‌داری مشکل‌زاست.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهادکشاورزی استان سمنان هم گفت: استان سمنان در بخش کشاورزی دارای ظرفیت بسیار بالایی است و به طور مثال ۱۶ هزار میلیارد ریال پسته تازه‌خوری و ۲ هزار میلیارد ریال انگور، امسال در محورهای اصلی استان در مسیر تردد زائران امام رضا(ع) فروخته شد.
عرب گفت: کشاورز از زمان کاشت تا برداشت، دغدغه دارد و تورگردانان و تشکل‌ها باید در چارچوب امضای قرارداد با کشاورزان فرآیند کشاورزی مانند پرورش شترمرغ را به گردشگران نشان دهند.

تصمیم هیجانی مانع توسعه گردشگری کشاورزی

استاد دانشگاه سمنان با بیان اینکه نگاه سلیقه‌ای و تصمیم‌های هیجانی آفت توسعه گردشگری است، گفت: اگر به مقوله گردشگری پیچیده پرداخته شود، درگیر مجاری حقوقی خواهد شد.
مدیرعامل شرکت گردگشری گفت: گردشگران خارجی کم ادعا ولی بیشترین درآمدزایی را دارند، باید تلاش شود با تبلیغات مناسب و معرفی ظرفیت‌های گردشگری، گردشگران خارجی را جذب کرد.
مدیر امور گردشگری شهرداری سمنان با تاکید بر اینکه نباید روستاها را همشکل شهر کنیم، ادامه داد: شهرداری به موضوع گردشگری اهمیت خاص می‌دهد و ایجاد واحد مدیریت گردشگری در شهرداری گواه این گفته است.