نقش پاکستان در تحولات صلح افغانستان

بیش از یک سال از گفت وگوی ناکام آمریکا و طالبان گذشت، در آخرین لحظات که قرار بود توافق نامه صلح بین دو طرف امضا شود، رئیس جمهوری آمریکا پا پس کشید و این روند را مرده اعلام کرد.

حدود یک و نیم ماه پیش گفت وگوی آمریکا و طالبان متوقف شد اما پس از آن برخی کشورهای منطقه و جهان، حتی طالبان و دولت افغانستان هم طرفدار آغاز دوباره مذاکرات صلح هستند.

افغانستان و پاکستان به آغاز دوباره گفت وگو بین آمریکا و طالبان در نشست چهارجانبه جمعه گذشته در مسکو تأکید کردند که بیانگر علاقه مندی آنها برای رسیدن به توافق صلح با طالبان است.

«زلمی خلیل زاد» نماینده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان با طالبان پس از نشست مسکو وارد کابل شد و با رهبران دولت وحدت ملی و شماری از رهبران سیاسی این کشور دیدار و گفت وگو کرد.

هرچند ریاست جمهوری افغانستان جزئیات گفت وگو با خلیل زاد را منتشر نکرد اما ریاست اجرایی اعلام کرد که این دیدار پیرامون صلح بحث های صورت گرفته است.

خلیل زاد با «حامد کرزی» رئیس جمهوری سابق، «محمد حنیف اتمر» مشاور سابق امنیت ملی و «عبدالرب رسول سیاف» از فرماندهان سابق جهادی نیز دیدار کرد و پس از این دیدارها عازم اسلام آباد پایتخت پاکستان شد.

«حمدالله محب» مشاور امنیت ملی افغانستان دیروز "سه شنبه"، در نشست خبری در کابل در باره سفر خلیل زاد به خبرنگاران توضیح داد.

محب گفت: سفر خلیل زاد به کابل هیچ ربطی به صلح افغانستان نداشت و وی برای رهایی استادان دانشگاه آمریکایی کابل که در سال ۱۳۹۶ توسط شبکه حقانی از غرب کابل ربوده شده بودند، به این کشور سفر کرده است.

مشاور امنیت ملی افغانستان افزود: خواست شبکه حقانی در زمینه رهایی استادان آمریکای روشن است. آنها خواستار تبادل آنها با «انس حقانی» برادر «سراج الدین حقانی» رئیس این شبکه هستند. اما دولت افغانستان در حال حاضر رهایی انس حقانی را برای خود خط قرمز تعیین کرده و احتمالا انس را رها نخواهد کرد.

بخش دیگر سخنان مشاور امنیت ملی افغانستان پیشنهاد یک ماه آتش بس برای طالبان و ضمانت صلح توسط پاکستان بود که موضع تازه کابل را در قبال صلح این کشور نشان می کند.

محب گفت: دولت در باره یک دست شدن طالبان شک دارد و اگر طالبان هنوز مدعی رهبری واحد است، باید در آتش بس یک ماهه ادعای خود را ثابت کنند.

این مقام دولت افغانستان مدعی شد که گزارش هایی را در دست دارند که نشان می دهد برخی از رهبران بلند پایه طالبان به طور عملی به داعش پیوسته و از رهبران خود حرف شنوی ندارند.

محب به «ملاذاکر قیوم» یکی از فرماندهان مهم طالبان که در حملات ترویستی مشهور است، اشاره کرد و گفت که وی به داعش پیوسته است.

«ذبیح الله مجاهد» سخنگوی گروه طالبان به این سخنان محب واکنش نشان داد و آن را توطئه خواند اما در باره خواست تازه وی که همانا آتش بس است، پاسخ نداده است.

به باور محب اگر پاکستان روند صلح افغانستان را ضمانت نکند، صلح با طالبان تنها دادن امتیازی به این گروه خواهد بود و پایان جنگ را در افغانستان به همراه نخواهد داشت.

وی افزود: اگر پاکستان پایان جنگ و تأمین صلح پایدار را ضمانت نکند و توافق نامه صلح با طالبان امضا هم شود، جنگ زیر چتر داعش از سرگرفته خواهد شد.

برخی از کارشناسان مسائل سیاسی و نظامی افغانستان هم باور دارند که پایان جنگ افغانستان با همکاری نزدیک و صادقانه کشورهای منطقه از جمله پاکستان امکان پذیر است.

«میرزامحمد یارمند» معاون سابق وزارت کشور افغانستان می گوید: شناسایی مرز بین طالبان و داعش کاری دشواری است و احتمال اینکه طالبان پس از امضای توافق نامه صلح جنگ را زیر چتر داعش ادامه دهند، خیلی زیاد است.

وی گفت: دو سال پیش در شهرستان «وردوج» استان بدخشان یک روز صبح هنگامی که مردم از خواب بیدار شدند، پرچم های سیاه داعش را به جای پرچم های سفید طالبان مشاهده کردند. اما به دلیل که مردم استان بدخشان حنفی مذهب هستند و با افکار داعشی مخالفند، بشدت با این پرچم مخالفت کردند که دوباره پرچم های سیاه ناپدید و پرچم های سفید جایگزین شد.

به باور یارمند این موضوع بیانگر آن است که دست های پشت پرده هر دوی این گروه را مدیریت می کند و در غیر آن چنین تحولاتی در چند روز ناممکن است.

وی همچنین گفت: امسال منطقه ای در استان «هلمند» افغانستان که به طور کامل تحت کنترل طالبان بود، به یکباره سراسر آن به دست داعش افتاد و درگیری هم در منطقه بین داعش و طالبان رخ نداد که حاکی از رهبری واحد پشت پرده طالبان و داعش می باشد.

یارمند هم باور دارد ایجاد صلحی که جنگ دیگری را به دنبال نداشته باشد، تنها با ضمانت قوی پاکستان امکان پذیر است.

وی گفت: اگر اسلام آباد بخواهد صلح در افغانستان ایجاد شود، باید حمایت و آموزش طالبان در پاکستان را متوقف و پایگاه های این گروه را به طور کامل در کشور خود مسدود و رهبران آنها را از پاکستان خارج کنند تا طالبان بدانند که پاکستان دیگر حامی آنها نیست و به صلح تن دهند.

معاون سابق وزارت کشور افغانستان تأکید کرد اگر پاکستان به ادامه جنگ افغانستان معتقد باشد، صلح با طالبان را ضمانت نکند، پس از امضای توافق نامه صلح، جنگ را زیر چتر داعش ادامه خواهد داد.

«محمد اشرف غنی»رئیس جمهوری پیش از این بارها در باره صلح با طالبان به این موضوع تأکید کرده است که به صلحی تن نخواهد داد که جنگ دیگری را در خود داشته باشد.