بوطیقای آب تشنه و ترنم ارکستر ملی

شامگاه گذشته ارکستر ملی به رهبری سهراب کاشف ( که مدتهاست به‌عنوان رهبر میهمان ارکستر ملی را هدایت می‌کند) در تالار وحدت به روی صحنه رفت و پوئم سمفونی آب تشنه اثر محمدرضا علیقلی آهنگساز با سابقه و شناخته شده کشورمان که آثار موسیقیایی ماندگار بسیاری را برای فیلمها و مجموعه های تلویزیونی نظیر شهر موشها، دزدعروسکها، بر بال فرشتگان و مجموعه های تلویزیونی نظیر گل پامچال در کار نامه خود دارد را اجرا کرد.

علیقلی؛ آهنگسازی معنویت گرا

علیقلی که بیشتر در میان مردم بواسطه ساخت موسیقی برای فیلم ها و مجموعه های تلویزیونی نشاخته شده ، هنرمندی است که در عمق وجود خود علاقه غیر قابل انکاری به ساخت آثار موسیقی با تم و هویت معنوی و مذهبی دارد و همین علاقه او در کنار خلاقیت غیر قابل انکارش به تولید اثر ماندگار آوای زمین (۱۳۸۰)، با نوای کاروان (۱۳۹۰) و چند اثر دیگر منجر شده است.

محمدرضا علیقلی موفق شده علاوه بر چندین نامزدی برای دریافت سیمرغ بلورین بهترین آهنگسازی فیلم در ادوار جشنواره فیلم فجر و ۵ بار توفیق در کسب این جایزه، در دی ماه ۱۳۹۶ لوح تقدیر بهترین موسیقی متن را از جشنواره فصلی"ASIANS ON FILM" آمریکا برای انیمیشن «چشم‌انداز خالی» به کارگردانی علی زارع قنات نوی کسب کند.

پوئم سمفونی چیست

«پوئم سمفونی» یا منظومه سمفونی نامی است که توسط فرانتس لیست برای یک اثر ارکسترال یک موومانی که از حیث فرم قابل گسترش بوده و ترجمان داستان یا پروگرام خاصی باشد ابداع گردید. فرانتس لیست تحت تاثیر جنبش رمانتیک زمان خود عوامل دراماتیک و تصویری را در بیان موسیقی داخل کرد و به این ترتیب در دواثر از سمفونی های یک موومانی خویش «دانته» و «فاوست» فرم معمولی سمفونی را کنار گذاشته و موسیقی را آزادانه به دنبال احساس خود سوق داد و نام آن را پوئم سمفونی گذاشت.پس از او آهنگسازان دیگر همچون اشتراوس، سن سانس و دیگران نیز از این ابتکار تقلید کردند.

ریشه های اولیه پوئم سمفونیک را می‌توان در ارتباط موسیقی و کلام در دوره رنسانس بررسی کرد. در رنسانس نیز مانند قرون وسطی موسیقی آوازی مهم تر از موسیقی سازی بود. دلبستگی اومانیستی به زبان بر موسیقی آوازی تاثیر گذاشت و ارتباطی تنگاتنگ میان موسیقی و کلام پدید آورد.آهنگسازان رنسانس موسیقی را برای تعالی بخشیدن به معنا وتاثیرگذاری متن به نگارش درمی آوردند.جوزپه زارلینو نظریه پرداز موسیقی در سده شانزدهم مینویسد: «هنگامی که کلام بیانگر سوگ، درد، دلشکستگی، حسرت و چیزهایی از اینگونه است بگذار هارمونی آکنده از اندوه باشد»

پوئم سمفونی از فرم های پرطرفدار موسیقی قرن حاضر به حساب می‌آید از پوئم سمفونی های ساخته شده در قرن بیستم میتوان به آثار آرنولد شوئنبرگ،سرگئی راخمانینف و جرج گرشوین اشاره کرد.

داستان عطش در نغمه های آب تشنه

با توجه به آنچه گفته شد پوئم سمفونی آب تشنه ساخته محمدرضا علیقلی ترجمان موسیقیایی ذهن زیبایی پرداز او در مواجهه احساسی و اعتقادی با واقعه کربلا اثری است کاملا روایی و همین روایی بودن اثر در ذات خود می‌طلبد که در قسمتهایی شنونده با لحظاتی سکوت مواجه شود.

در ایران شنوندگان موسیقی کلاسیک معمولا در پایان موومان ها یا در مواجهه با پوئم سمفونی ها معمولا برخلاف رویه معمول اقدام به تشویق میکنند و همین امر باعث شد تا شب گذشته سهراب کاشف قبل از آغاز اجرا خطاب به حاضرین در سالن بگوید: این اجرا یک موسیقی برنامه ای یا روایی است که روایتگر یک داستان کلی و یا چندین قصه کوچک باشد که در کنار هم به کلیتی موسیقی تبدیل بشوند پس خواهش می‌کنم در میان اجرا و در زمان سکوتها از تشویق هنرمندان خودداری کنید.

کرشندو کیفیت و ارکستر ملی

اجرای دیشب ارکستر ملی تحت امر رهبر میهمان خود سهراب کاشف ادامه ای بود بر روند ارتقا کیفیت در ارکستر ملی. روندی که از زمان حضور سهراب کاشف آغاز و خوشبختانه همچنان رو به رشد است پس بی راه نگفته ایم اگر در باره آنچه امروزه از ارکستر ملی شاهدیم از واژه کرشندوی موفقیت استفاده کنیم.

در اجرای شب گذشته ارکستر ملی گروه کر بنیاد رودکی و دانشگاه تهران نیزبه رهبری رازمیک اوحانیان ارکستر ملی ایران را همراهی می‌کرد. خوشبختانه باید اذعان داشت که ضعف عمده اجرایی و نازل بودن کیفیت اجراهای کرو های کر در ایران با تلاش هنرمندان و مخصوصا همت رازمیک اوحانیان چند وقتی است که به مرور در حال محو بوده و در عوض روز به روز شاهد ارتقا کیفیت اجرایی در گروه های کر موسیقی کلاسیک در ایران هستیم هرچند تا رسیدن به نقطه مطلوب هنوز فاصله داریم.