موسیقی محرم در همراهی با ادبیات غنی به ابزار تفکر بدل می‌شود

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست تخصصی «مطالعه انتقادی ابعاد هنری و رسانه‌ای موسیقی محرم» با حضور ابراهیم فیاض، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران امروز 30 مهرماه در پژوهشگاه فرهنگ و هنر و رسانه برگزار شد.

فیاض در این نشست اظهار کرد: موسیقی محرم مبلّغ محرم است که متأسفانه به واسطه ناآگاهی در حال نابودی است. مهمترین نقش را در نابودی موسیقی محرم، رسانه غیرملی ایفا می‌کند. صفت «غیرملی» را به این دلیل به تلویزیون نسبت می‌دهم که شاخصه‌های رفتاری این مجموعه متناسب با عنوان ملی آن نیست؛ حتی معتقدم در برخی مواقع، تلویزیون داخل به پیشبرد اهداف رسانه‌های خارجی کمک هم کرده است، چون بی‌تدبیری آنها در برنامه‌سازی صحیح، سبب شده مردم به سمت رسانه‌های خبری چون بی بی سی و ... متمایل شوند.

رفتار ناآگاهانه در پرداخت به آیین‌های دینی

وی افزود: ناآگاهی در حوزه مسائل و آیین‌های دینی تنها مختص رسانه ملی نیست، بلکه برخی از چهر‌ه‌های برجسته و حتی علما نیز رفتارهای ناآگاهانه از خود بروز می‌دهند. برای مثال به اظهار نظر یکی از علما اشاره می‌کنم که گفته «عَلَم‌هایی که مردم در محرم حمل می‌کنند، آهن پاره هستند». این در حالی است که این علم‌ها به واسطه برخورداری از وجوه زیبایی‌شناسی، مروج عاشورا هستند. برای مثال هر یک از تیغه‌هایی که در علم استفاده می‌شود، نشانگر یک سرو است و سرو میانی در وسط علم، نماد امام حسین(ع) است که دو پر به عنوان تاج روی نوک آن قرار گرفته است. همچنین در علم، تابوت یا گل می‌بینیم و شکل کلی علم همانند سرو است. بر این اساس، چگونه می‌شود به این تمثیل زیبا عنوان آهن‌پاره را اطلاق کرد؟

فیاض در بخش دیگری از سخنانش متذکر شد: انسان برای اینکه دچار پوچ‌گرایی نشود، نیازمند موسیقی است. موسیقی حس ایجاد می‌کند و وقتی حس ایجاد شد، فکر هم شکل خواهد گرفت. حتی تأکید بر ویژگی فکری موسیقی در معنای یونانی آن نیز مشاهده می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه مخاطب موسیقی، نسل جوان است، گفت: اولین جایی که موسیقی وارد دین می‌شود، اذان است. اذان خود شکلی زیبا از موسیقی است و به همین جهت، وقتی می‌بینیم اسلام دعوت خود را با موسیقی و صدای خوش شروع می‌کند، حق داریم تصور رایج درباره منع موسیقی در دستورات اسلامی را درست ندانیم.

جنگ با موسیقی ادامه دارد

فیاض ادامه داد: متأسفم که در دهه‌های گذشته شاهد جنگ با موسیقی بوده‌ایم. این اتفاق هم‌اکنون نیز ادامه دارد، چون نگرش‌ها به این حوزه همان‌گونه که اشاره شد، آگاهانه نیست. نکته بعدی این است که در موسیقی شور وجود دارد، اما اگر این شور با شعور همراه شود، به همان موسیقی دست می‌یابیم که از آن به عنوان عاملی برای فکر کردن نام برده می‌شود.

این استاد دانشگاه اعلام کرد: یک افسوس بزرگ داشته و دارم و آن اینکه چرا نباید درباره عاشورا اپرا داشته باشیم؟ این حماسه ظرفیت بسیار بالایی برای تبدیل شدن به سمفونی‌های بزرگ دارد، اما متأسفانه به جای آن به دنبال برخی مداحانی هستیم که در این زمینه در سطح ابتدایی‌اند و صدا و سیما نیز متأسفانه دنباله‌رو همین رفتار ابتدایی شده‌ است.

وی اضافه کرد: یکی از دلایل بارز برای غیرعلمی خواندن تلویزیون این است که اذان‌ها در طول روز به یک شکل و فرم پخش می‌شود. این در حالی است که شکل اجرای اذان صبح با اذان عصرگاهی متفاوت است. از نگاه من عملکرد رسانه در جهت تبلیغ محرم نیست، بلکه در مسیر نابودی آن قدم برمی‌دارد. جدا از رسانه ملی، مدیران دیگر بخش‌ها نیز به گونه‌ای عمل می‌کنند که نتیجه آن خارج شدن دین از زندگی مردم است.

رابطه ادبیات و موسیقی

وی برای رشد موسیقی محرم به ارائه پیشنهادی پرداخت و گفت: استفاده از ادبیات بهترین مسیر برای اتکای موسیقی محرم است، اما بدون اتکا بر ادبیات غنی، آینده خوشی برای موسیقی عاشورایی نمی‌توان متصور شد. نمود بارز این اتفاق را در برخی هیئت‌های مذهبی مشاهده می‌کنیم که به جای ترویج فرهنگ عاشورایی، تبدیل به غذاخوری شده‌اند.

وی در انتهای سخنانش تأکید کرد: موسیقی اربعین امری جدا از موسیقی عاشورایی است، همانگونه که زیارت اربعین متفاوت از زیارت عاشورا است. با این حال، به دلیل فقدان ادبیات لازم، صدا و سیما موسیقی اربعین را همانند موسیقی عاشورا عرضه می‌کند؛ همان‌گونه که در پخش اذان‌ها مرتکب اشتباه می‌شود.

انتهای پیام