قاسطین، مارقین، ناکثین

«قاسطین، مارقین، ناکثین» که یکی از مشهورترین آثار دکتر شریعتی به شمار می آید، درحقیقت عنوان یک یا چند سخنرانی اوست که در پائیز سال 1351 ش. در حسینیه ارشاد و تنها دو هفته پیش از تعطیلی این مؤسسه ایراد شده است. گوینده بعداً متن این سخنان را بسط و تفصیل داده و به صورت کتابی منتشر نموده است. دکتر شریعتی در این کتاب به سه دوره حیات علی (علیه السلام) (دورخ مکتب ــ ایام 23 ساله بعثت پیامبر ــ دوره وحدت ــ دوران سه خلیفه ــ و دوران عدالت ــ سالهای حکومت او) می پردازد. سه شعار اساسی علی (علیه السلام) را در این سه دوره بترتیب: آزادی، آگاهی و عدالت معرفی می کند و موضعگیری قاسطین در برابر شعار آزادی، ناکثین در برابر شعار عدالت و مارقین در برابر شعار آگاهی را تبیین و ریشه ها، انگیزه ها، رجال و شخصیتها و عملکرد و تأثیرات این سه دشمن علی (علیه السلام) و انسانیت را در تاریخ اسلام و در برابر خط اسلام اصیل و تشیع بیان می کند. انتخاب این عنوان یعنی نهادن نام دشمنان علی (علیه السلام) بر اثری که قصد معرفی او را دارد و کوشش برای شناخت فردی یا مذهب و مکتبی از راه شناخت مخالفان و دشمنان آن، کاری ابتکاری و جالب توجه است. دکتر شریعتی بر این عقیده است که «علی را نه تنها باید در چهره خودش و یارانش، بلکه در چهره دشمنانش نیز باید شناخت و شناخت دشمنان علی، ما را به شناخت علی کمک می کند، آنچنان که ظلمت نور را می شناساند و شناخت دشمنان علی نیز درس است، آموزنده است».