بازخوانی یک عمر فعالیت حرفه‌ای و اخلاقی شکرخواه در حوزه روزنامه‌نگاری

شفقنا رسانه-آیین نکوداشت یونس شکرخواه، استاد ارتباطات و روزنامه نگار پیشکسوت به میزبانی معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت ارشاد و همراهی فرهنگسرای رسانه و موسسه نشرآوران و با حضور جمعی از علاقمندان، دانشجویان، روزنامه‌نگاران، اساتید ارتباطات و مسئولان کشور برگزار شد. به گزارش شفقنا رسانه، در ابتدای مراسم آیین تکریم یونس شکرخواه، حمید رضا عاملی...

شفقنا رسانه-آیین نکوداشت یونس شکرخواه، استاد ارتباطات و روزنامه نگار پیشکسوت به میزبانی معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت ارشاد و همراهی فرهنگسرای رسانه و موسسه نشرآوران و با حضور جمعی از علاقمندان، دانشجویان، روزنامه‌نگاران، اساتید ارتباطات و مسئولان کشور برگزار شد.

به گزارش شفقنا رسانه، در ابتدای مراسم آیین تکریم یونس شکرخواه، حمید رضا عاملی با اشاره به مولفه های ارتباطات سالم گفت: اگر فرهنگ در جوامع شکل گرفته در پرتو ارتباطات بوده است و بدون ارتباطات، جوامع معنایی ندارند و در بستر ارتباطات انسانی فرهنگ خلق می شود. کیفیت فرهنگ و هرجامعه ای به کیفیت ارتباطات آن جامعه بستگی دارد. یکی از عناصر ارتباطات سالم اخلاق انسانی و الهی است. اینکه هر فرد بداند که با دیگران چگونه رفتار کند. آیا ذهنش پر از قضاوت ها و انگاره ها است؟ آیا انسان ها را بر مبنای انگاره های قومی، مذهبی و ملی قضاوت می کند و یا اینکه براساس کرامت های انسانی.

او ادامه داد: امکان دارد کسی براساس ارتباطات، واکنش داشته باشد و درباره شناخت آدم ها بگوید من آدم ها را نمی شناسم. این تفکر بسیار خوب و مهمی است. چون ما همیشه فکر می کنیم پر از دانش هستیم و به همین خاطر راحت قضاوت می کنیم. کیفیت ارتباطات که بر کیفیت فرهنگ بسیار تاثیرگذار است یکی از شاخصه های اصلی آن ماندگاری، حیات و پویایی است. ارتباطات کیفی توانایی تولید نوستالوژی ها را دارد و انسان با خود می گوید کاش آدم هایی چون شکرخواه همواره وجود داشته باشند. آنچه در رابطه انسان ها گم می شود، رابطه با خداست و یادمان می رود که چقدر خدا در آدمیت ما نقش دارد. در ارتباطات الهی یکی از مواردی که گم می شود دیگر سازی، جداسازی و دیگر هراسی است. چون در ارتباطات الهی به عنصر انسان سازی توجه می شود، لحاظ کردن کرامت انسانی اهمیت دوچندان پیدا می کند.

او با اشاره به سابقه ارزشمند دکتر شکرخواه توضیح داد: در حال حاضر ما در حوزه ارتباطات انسانی نیازمند آموزش هستیم و اینکه در چه مسیری می رویم و کنار چه کسانی احساس آرامش می کنیم اهمیت زیادی دارد که همه این ها از عناصر اصلی ارتباطات کیفی است. در ارتباطات می گویند باید با پدیده ها در ارتباط باشیم تا اخلال کمتری در فهم پیش آید. پس منطق ارتباطی حکم می کند بیشتر در ارتباط باشیم.

عاملی افزود: دکتر شکرخواه بنیان گذار روزنامه نگاری برخط در جام جم آنلاین و همشهری آنلاین بودند و شروع فعالیت ایشان هم تراز با محیط وب تعاملی بود. در ادامه روزنامه نگاری برخط ما شاهد هستیم که به روزنامه نگاری هوشمند نزدیک می شویم. این روزنامه نگاری بسته های نرم افزاری پر از واژگان است و خود کلمات را می چیند که می تواند سازه ای طراحی کند تا در آن تیتر و سوتیتر هم شکل بگیرد و این نوع روزنامه نگاری نتیجه پدیده هوش مصنوعی است که در دنیا در حال قدرت گرفتن است.

او ادامه داد: هوش مصنوعی به دنبال تکرار تفکر و رفتار انسان است. در مدلی دیگر می گویند هوش مصنوعی در مسیر فکر و هوش منطقی حرکت می کند. در حوزه روزنامه نگاری بزرگانی مثل شکرخواه به صورت تدریجی در حال حرکت به سمت روزنامه نگاری هوشمند هستند. شکرخواه دوست مهربانی است. کسانی که او را می شناسند او را با اسم کوچکش صدا می زنند چون اساس نزدیکی زیادی با او دارند. از ویژگی های اصلی شکرخواه پایداری در رفاقت و اخلاق مداری اوست. همین ویژگی سبب شده تا در حوزه روزنامه نگاری کیفی که محصول ارتباطات کیفی است فعالیت کند. در تمام این سال ها شکرخواه آبروی کسی را نریخته و قلمش به درستی حرکت کرده است و هیچ گاه به اشتباه وارد حریم شخصی کسی نشده است. مدام بر درست نویسی و راست نویسی تاکید داشته است. هرچند برخی اوقات از هر راست نویسی هم پرهیز کرده است. چون نباید هر راستی را نوشت.

عاملی با اشاره به ویژگی های حرفه ای و اخلاقی شکرخواه تصریح کرد: رسانه باید دلبستگی را بین مردم تقویت کند. روزنامه اگر نقد می کند باید به فکر حل مسئله باشد نه اینکه ما را به کوچه بن بست برساند. شکرخواه در ظرف احزاب سیاسی نمی گنجد. اینکه می گویند روزنامه نگار باید بی طرف باشد دقیقا به همین ویژگی متعهدانه شکرخواه برمی گردد.

به گزارش شفقنا رسانه، در ادامه سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت نکوداشت شکرخواه پیامی را ارسال کرد که از این قرار است: تعالی عرصه فرهنگ در یک جامعه ارتباط مستقیم با فرهیختگانی دارد که دغدغه پیشرفت فرهنگ و جامعه دارند. جناب آقای دکتر یونس شکرخواه یکی از همان فرهیختگان دغدغه مند است. ایشان در هر جایگاهی، از رزونامه نگار گرفته تا مدرس دانشگاه، از مدیر رسانه تا مشاور ارتباطی همواره تلاش کرده تا آنچه در راستای خدمت به مردم و پاسداری از ارزش های انسانی است محقق شود. نقش معلمی ایشان در عرصه علم ارتباطات به ویژه در توسعه ارتباطات الکترونیکی و روزنامه نگاری برخط بر همه فعالان این عرصه روشن و واضح است. معلمی که کلاس درسش محدود به دانشگاه نشد و نیست و از هر فرصت و ظرفیتی برای آموزش نسل تازه استفاده کرد، اکنون چون درختی مهربان سایه اش را بر چند نسل از شاگردان خود گسترانیده است. قدمشان قائم و سایه شان مستدام.

به گزارش شفقنا رسانه، فرید قاسمی، پژوهشگر تاریخ مطبوعات از دیگر دوستان شکرخواه در ادامه این مراسم با نگاهی به وضعیت روزنامه نگاری در ایران گفت: درباره دوست تمام معنایم بارها نوشته ام. از خلق مبتکرانه تا خلق بزرگوارانه او هرچقدر بگویم کم گفته ام و حق مطلب ادا نشده است. می خواهم به مناسبت این مجلس کمی درباره اوضاع روزنامه نگاری صحبت کنم. روزنامه نگاری در ایران یک حرفه مظلوم است. این مظلومیت برای دیروز و امروز نیست. این حرفه از همان سرآغاز مظلوم بود. چراکه اولین روزنامه نگار، ۱۸ سال در صف یک نفره صدور مجوز بود. متاسفانه کم لطفی به روزنامه نگاران از دیرباز استمرار داشته است. از اهل جهل توقعی نیست ولی متاسفانه اهل علم به روزنامه نگاری نگاه نادرستی دارند. می گویند همسایه ها مفاخر ما را مصادره می کنند ولی در داخل ایران حوزه های دیگر، روزنامه نگاری را مصادره می کنند.

او ادامه داد: درباره روزنامه نگاری حرف های ناصواب بسیار زده می شود و کسانی که در حوزه روزنامه بوده اند یا از ایران رفتند یا به حوزه های دیگر پرتاب شده اند. هرچند من مطمئنم علاقه ای به جدایی نداشتند ولی زمینه و زمان را برای آن کار مناسب ندیدند و تغییر شغل دادند. در حال حاضر ما می توانیم از دره بین‌نسلی حرف بزنیم. چراکه به راحتی سرمایه های روزنامه نگاری را از دست می دهیم. باید فکری کرد. امروزه شاید مشکل روزنامه نگاری از کاغذ باشد ولی مشکل فراتر از دفن تجربه ها است. ما باید به فکر باشیم که تجارب دفن نشود. متاسفانه تحریریه های ما در حال تهی شدن از صدیقی ها، قاضی زاده ها، شکرخواه ها شده و از طرفی شاهد تلاش نمک دوست برای پیدا کردن راهی جهت بازنشستگی هستیم.

به گزارش شفقنا رسانه، در ادامه این مراسم سید محمود دعایی، مدیر مسئول روزنامه اطلاعات با اشاره به خصلت های شکرخواه بیان کرد: در قوت گرفتن موسسه اطلاعات عناصر زیادی دست من را گرفتند. یکی از این عناصر دکتر شکرخواه بود و آگاهی زیادی در این زمینه به ما دادند. از مهمترین ویژگی های او انصاف و دانایی است. شکرخواه جزو دانایانی است که مروت دارد و در کنارش ادب را همیشه رعایت کرده است. هیچگاه کلمه تلخی از او نشنیدم. امیدوارم آموزش هایی که می دهند به برکات وجودیشان استمرار داشته باشد و عناصری مثل خود را تربیت کنند.

به گزارش شفقنا رسانه، محسن اسماعیلی، استاد حقوق همانند سایر مهمانان ها به بیان ویژگی های شکرخواه در این مراسم پرداخت و گفت: تمام کسانی که با شکرخواه ارتباط نزدیکی دارند او را به دو ویژگی می ستایند که به حق لایق این ویژگی ها هم است. یکی از آن ها دانش برتری است که او دارد و این استاد از شناخته ترین اساتید در حوزه دانش ارتباطات هستند. هرچند ارتباطات فقط دانش نیست. بلکه هنر هم هست و ایشان هنرمند هم هستند. دکتر شکرخواه شاگردان زیادی تربیت کردند و در فناوری های نوین پیشتاز هستند.

او ادامه داد: دومین ویژگی ایشان منش و رفتارشان است. شکرخواه یک انسان فروتن و بی ادعا است. ساده و صمیمی و یک کیمیای نایاب است. بردباری و صداقت و سلامت از دیگر ویژگی های اوست. در یک کلام بی نیش اند و همه نوش. هیچگاه کسی را آزرده خاطر نکرده اند. همه از رفتار او احساس کرامت کرده اند. آنچه شکرخواه را بزرگ کرد نه دانش و منش او بلکه جمع بین این دو صفت است. اگر امروز بخواهم تیتری برای حضور خودم در این جمع بنویسم می گویم: من به احترام جامع دانش و منش اینجا آمده ام.

فرشاد مهدی پور، مدیر مسئول و سردبیر روزنامه صبح نو که از شاگردان استاد شکرخواه بودند نیز در این مراسم حضور پیدا کرد و درباره ویژگی حرفه ای او گفت: کتاب خبر دکتر شکرخواه که یکی از معروف ترین آثار اوست نمودار کنش ارتباطی و امتداد بین روزنامه نگاری چاپی و روزنامه نگاری آنلاین است. ایشان از روزنامه نگاری به تحریریه و بعد به فضای مجازی رسیده اند. در دوره های اجلاس سران رسانه ایده ها و کتاب های ایشان در حوزه فضای مجازی جزو ایده های پیشتاز بوده اند. طبق حرف های اساتید گفته شد که شکرخواه حزبی نیست. طبق تجربه ای که دارم به نظرم این استاد همواره حافظ منافع ملی بوده است. خاطرم هست در اوضاعی که کشور بحرانی می شد همیشه می گفتند: باید بایستیم و ببینیم که ابرها چطور کنار می روند و چه تصمیمی گرفته می شود.

به گزارش شفقنا رسانه، محمد خدادی، معاون مطبوعاتی که خود میزبان این آیین تکریم برای دکتر شکرخواه بود گفت: خوشحالم که امروز در بین اساتید گران قدر هستم. حتما محورهای صحبت های اساتید استخراج و در دستور کار قرار می گیرد. عرصه روزنامه نگاری ما هرچند با انتقاداتی همراه است اما نباید فراموش کنیم که پویا، صمیمی و دارای عمق است. حضور کسانی چون شکرخواه و مراسم امروز شاخص این غنای رسانه ای است. ما این مراسم را به نمایندگی از جامعه رسانه ای کشور برگزار کردیم. من درباره خصوصیات حرفه ای دکتر شکرخواه مثلثی ترسیم کردم که یک ضلع آن اخلاق است. هرچند فقط دکتر شکرخواه واجد این ویژگی نیستند و مانند او زیاد داریم. باید بر این مسئله تاکید کنم که نیاز امروز رسانه ها اخلاق است. روزنامه نگاری ماموریت تکثر خوبی ها را دارد. ضلع بعدی ایشان مهارت است. هرساله ما فارغ التحصیلان حوزه رسانه زیادی داریم. درحالی که برخی از آن ها بدن مهارت هستند. مهارت کسانی چون شکرخواه را باید تکثیر کنیم. به نظرم شکرخواه رسانه دار نبود بلکه رسانه مدار است. ضلع سوم این مثلث دانش و روزآمدی شکرخواه است.

به گزارش شفقنا رسانه، هادی خانیکی استاد علوم ارتباطات که از دوستان دیرینه دکتر شکرخواه بودند درباره آشنایی خود با او گفت: آشنایی ما به اوایل پیروزی انقلاب برمی گردد. آن زمان هر دو معلم بودیم ولی هر دو علایق فرامعلمی داشتیم. شکرخواه بر زبان انگلیسی تسلط داشت و من هم دغدغه ها و زیسته های سیاسی و فرهنگی داشتم. کسانی که معلم هستند دنبال فرصت و بستری بودند تا حرف های شان در جایی منعکس شود. به خاطر همین هر دو به روزنامه اطلاعات رفتیم. ورود شکرخواه به عرصه روزنامه نگاری از روزنامه اطلاعات بود. شکرخواه قدرت جابه جایی زیادی در تحریریه ها داشت و به موقعیت های مختلف ورود می کرد. مثلاً از روزنامه کیهان انگلیسی به روزنامه ورزشی رفت. یکی از ویژگی های مهم دکتر شکرخواه رابطه ای بود که بین متن و تصویر ایجاد می کرد. مثلا عکس هایی که کاوه گلستان از طریق آژانس بین المللی برای ما می فرستاد نیاز به شرح عکس داشت که تنها شکرخواه از پس آن برمی آمد.

او ادامه داد: شکرخواه در تقویت حرفه ای و آکادمیکی روزنامه نگاری از کلاسیک به روزنامه نگاری نو و آنلاین بسیار تلاش کرد. به همه این ها باید خصوصیات اخلاقی و منش خوب او را هم اضافه کرد. من به خاطر ندارم که برای کسی بد خواسته باشد. به نظرم جامعه روزنامه نگاری نیازمند چنین افرادی است که اعتقاد به تقویت همگرایی دارند.

حسن نمک دوست تهرانی با اشاره به نگاه جامعه به روزنامه نگاران بیان کرد: وهمی در جامعه وجود دارد مبنی بر اینکه روزنامه نگار واقعیت را بیان نمی کند بلکه آن را تنزل می دهد. مثلاً می گویند مطلب ژورنالیستی است. گویا شناختی بالاتر از ما روزنامه نگاران وجود دارد و می گویند کار ما روزنامه نگارها تنزل واقعیت است. درحالی که چنین نیست. ما روزنامه نگاران جهان را از دو طریق فهم می کنیم. یا از تجربه مستقیم یا به واسطه جهان که منظور همان مدیوم است. ما کنشگران فهم جهان روزمره هستیم. بدون ما این فهم اتفاق نمی افتد. تمام تحلیل مردم شناسان و جامعه شناسان براساس روایت هایی است که ما هر روزه برای مردم بیان کردیم. به همین خاطر ما دانشمندان زندگی روزمره هستیم.

او ادامه داد: ما شاهد هستیم که در هر رشته ای پژوهشگران و محققان به روزنامه های آرشیو شده در کتابخانه ملی یا در مکان های دیگر مراجعه می کنند. خب این نشان از کنش مهم ماست. عده ای دانشمند هم داریم که دقیق تر تلاش می کنند دانش را ترویج و روایت های بهتری بگویند. مهم ترین سازه ما روزنامه نگاران خبر است، مقاله و گزارش فرزند خبر هستند. در واقع خبر مادر است. در اینجا نباید وجه دانشمند بودن شکرخواه مغفول بماند. او دانشمندی است که با خبر سروکار دارد. خبر ذات و هستی شناخت ما از جهان است. من بارها گفته ام که شکرخواه در زمینه خبر مانند کوه دماوند و ما شبیه تپه های عباس آباد هستیم. ما احتیاج به تکثیر این دانشمند داریم. یکی از معضلات جدی که در جامعه به وفور در حال اتفاق افتادن است بی خبریست. مثلا در همین اتفاق لردگان، وجه مهم آن بی خبری مردم است. به خاطر همین ما نیاز به کار دانشمندانی چون شکرخواه داریم.

نمک دوست تهرانی افزود: برخی ها به تسامح می گویند روزنامه نگاری سنتی و مدرن. درحالی که این اصطلاح اشتباه است و ما همیشه روزنامه نگاری مدرن داریم. ما فقط مدیوم ها را عوض می کنیم چون با خبر سروکار داریم. پایه خبر را تغییر نمی دهیم. خبر باید همیشه درست و صحیح باشد و باید در اسرع وقت به مردم برسد و این اعتبار شکرخواه چه در زمان گذشته و چه الان همیشه روزنامه نگاری مدرن بوده است و مهم ترین وجه او این است که فرزند زمانه خود بوده. برای او آرزویی نمی کنم چون خودش متخصص آرزوهای خوب است و آن ها را محقق می کند. شکرخواه متخصص آرزوهای واقع بین است. تنها آرزو می کنم کسانی که شکرخواه را از دست دادند حال بیایند و ببینند که او چه دستاوردهایی داشته است.

در پایان این مراسم یونس شکرخواه با تشکر از تمام برگزار کنندگان این مراسم بیان کرد: من سخت ترین لحظات زندگی خودم را با هادی خانیکی گذراندم. شاید هادی بیشتر از من برای مادرم گریه کرد. ما زندگی عمیق و طولانی با هم داشتیم. همیشه هادی مثل فرشته در گذرگاه خطرناک بود. اگر خانیکی نبود شاید من هیچگاه دوره فوق لیسانس و دکتری خودم را ادامه نمی دادم. همه دوستان مهر و محبت زیادی به من داشتند. من چیزی جز حاصل جمع تمام حرف های این دوستان نیستم. من مهربانی را از فرقانی، ذکاوت و سرسختی را از خانیکی، تکنیک را از فریدون صدیقی، آرامش را از منصور سعدی و بزرگ منشی را از آقای دعایی یاد گرفتم. اولین حقوقی که آقای دعایی بابت ترجمه یک مطلب به من دادند، ۷ هزار تومان بود که آن زمان مبلغ زیادی به حساب می آمد. من با همان پول مستقیم به فرودگاه مشهد رفتم. دعایی در کار من بسیار تاثیرگذار بود.

او با انتقاد از بی توجهی به فعالان حوزه مطبوعات گفت: اما این را باید درنظر بگیریم که به فعالان حوزه مطبوعات بی توجهی های زیادی می شود. واقعا اوقاتم تلخ می شود وقتی به گریه ها و بغض های فرید قاسمی نگاه می کنم. من هنوز خودم مستاجرم و فرید قاسمی هنوز بیمه نیست. هرچند تا الان در برابر صدها فرصت قرار گرفتم اما من یاد گرفته ام پاکت قهوه ای که داخل آن دیده نمی شود را دستم نگیرم. محصول همه این ها منِ فرد نبودم. من به همه بزرگواران اهالی مطبوعات وامدارم. نسل ما نسل حاصل جمع است. ما قدر همدیگر را دانستیم. شما هم قدر یکدیگر را بدانید. ما از دست داده شدیم ولی شما کسانی چون فرید قاسمی را از دست دادید. تمام حرف من این است که تجارب ما به کجا می رود؟ ما حاضر هستیم تمام تجارب خود را در اختیار سازمان ها قرار دهیم بعد برویم. چون این تجارب ما را ساختند. ما بازنشسته نشده ایم، ما باز ایستاده ایم.

این استاد ارتباطات افزود: هرچند سازمان ما دیگر ما را نمی خواهد اما می توانیم تجربیاتمان را مدون و ترجمه کنیم و در کلاس هایمان حرف بزنیم. اگر به ما فرصت داده شود ما برای شرح عکس ده ها کتاب منتشر می کنیم. ما در حال حذف شدن هستیم، ما دیده نشدیم. همیشه آرزو می کردم کاش برخوردی مانند آقای دعایی با جلال رفیع داشتیم. آقای رفیع به هر مشکلی که برمی خورد آقای دعایی آن را در دامن خود نگه می داشت. از طرفی دیگر دور ما یک حریم سپهر رسانه ای گستاخ در سطح جهان هم شکل گرفته که بسیار تلخ است و ما تمام شدیم. صحبت من امروز با آقای دادستان و دیگر عزیزان است که نگران چه چیزی هستند. ما می دانیم در چه حوزه هایی کار کرده ایم و به چه موضوعاتی می اندیشیم. مشکل ما مالی و حقوقی نیست. ما همیشه برای روزنامه خیرخواه بوده ایم. ما را از دست ندهید. ما شاهد هستیم که در تحریریه ای مدام تغییر مدیریت شکل می گیرد. خب همین مسئله منجر به بلاتکلیفی می شود و باعث می شود هیچ ایده بلند مدتی نداشته باشند. فکر می کنند با حذف ما می توانند سردبیران بلند بالایی شوند در حالی که خودشان آسیب می بینند. ما اموخته ایم روزنامه نگاری می کشتت مگر اینکه با آن زندگی کنی.

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه گوناگون

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!