اشراف نوظهور در ایران؛ عامل اساسی در شکل گیری کنش های فسادخیز

به گزارش خبرگزاری مهر، پنجمین نشست از سلسله نشستهای راهبردی «فهم جامعه ایرانی» در موسسه مطالعات اجتماعی دانشگاه تهران با موضوع «پارادایم فساد در ایران» و سخنرانی ابراهیم فیاض، عضو هیئت علمی گروه مردم شناسی دانشگاه تهران برگزار شد.

در آغاز این نشست فیاض، پیرامون نشانه های اجتماعی فساد گفت: در مواجهه با پیشرفت، بیگانگی در تمام ابعاد خود عامل اصلی فساد در انسان‌ها و جامعه است که یکی از نشانه های آن خودکشی معترضانه است که حتی تبدیل به یک مد می شود.

وی در ادامه افزود: هر زمان که دچار یک بحران عمیق در جامعه می شویم باید یک بررسی پارادایمی انجام داد یعنی ارتباط و ترکیب بین معنی و ساختار را تطبیق داد که یک الگوی معنی، کنش و ساختار را تشکیل می دهد. در طرح «شهر امن» که اطراف تهران را شلوغ تر از مرکز تهران می کنیم، فساد را به حاشیه شهرها هدایت می کنیم و شهر مرده را در مرکز تهران می سازیم؛ نمونه آن را در فحشا و توزیع مواد مخدر در بازار تهران می توان مشاهده کرد.

استاد مردم شناسی دانشگاه تهران در آسیب شناسی وضعیت اجتماعی امروز کلان شهر در ایران گفت: آپارتمان سازی در مرکز تهران عامل اصلی فساد است. شهر امن را در برج سازی می توان یافت و همچنین مسیرهای محل کار، تفریح، خرید و سکونت باید کوتاه شود تا فساد شهری به میزان قابل توجهی کوتاه شود. با این کار کنترل اجتماعی بیشتر شده و نظارت بر این چهار عامل باعث امنیت است؛ به همین دلیل نمی توان در ایران پیشرفت را عامل فساد دانست، چون پیشرفت ما در این کشور بر محور فساد بوده است.

وی افزود: در مبنای تئوریک اگر نظم اجتماعی فراگیر باشد فساد نیست و تعریف نظم اجتماعی نیز هم شکلی در همزمانی و قابل پیش بینی بودن در طول زمان است.

فیاض با تأکید بر نگاهی تاریخی به مسئله اجتماعی فساد در ایران اظهار کرد: قدرت در حال ایجاد فساد است و زمانی نظم اجتماعی از بین می رود که ما از رکود اجتماعی و استبداد به دیکتاتوری نوسازی دچار شویم. دوره قاجار رکود اجتماعی و استبداد است، با پهلوی، دیکتاتوری نوسازی شروع می شود و بعد از انقلاب در پی مخالفت با نوسازی فاصله طبقاتی زیاد می شود.

وی در ادامه تأکید کرد: در طول دوران دولت زمان جنگ سعی در برقراری عدالت بر محور سوسیالیستی بود، اما مدتی بعد دولت کارگزاران با دیکتاتوری نوسازی بدتر از رضاشاه، با بسترسازی برای نوعی برهم ریختگی نظم اجتماعی، عامل اصلی فساد «ساختار» در کشور شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تبیین رویکرد دینی و مبانی اسلامی در مسئله فساد عنوان کرد: اسلام نیز مبنایش بر حفظ نظم اجتماعی است و در پی آن برقراری عدالت اجتماعی، آن هم عدالت عرفی و مردمی است نه ایدئولوژیک و استبدادی. مردم به ما هو مردم، نظم اجتماعی را با حکمت و فطرت سامان می بخشند.

وی وضعیت امروز جامعه را ناشی از یک کارنامه بلندمدت فکری و عملی در زمینه برچیدن و دامن زدن به فساد عنوان کرده و گفت: امروزه با نگاه به تغییر ساختارها می‌توان فساد را مشاهده کرد. همان طور که احمدی نژاد عدالت اجتماعی و امام زمان(عج) را در مایکل جکسون می بیند، فساد به همان میزان تمام ساختار جامعه را فراگرفته است. امروزه فساد را مثلا در صدا و سیما نیز به طور جدی می توان مشاهده کرد. از برنامه هایی که در آن ترویج فساد و فحشا می شود تا رانت خواری های عظیمی که در پشت پرده آن رخ می دهد و امروز بسیاری از تولیدات رسانه و سریال ها از دل این شبکه ها و روابط رانتی ریشه دار در ساختارهای صداوسیما حاصل می شود.

ابراهیم فیاض با اشاره به موقعیت اشراف نوظهور در ایران به عنوان عامل اساسی در شکل گیری کنش های فسادخیز گفت: اشرافیت و فساد در رده های بالای مملکت با ازدواج های پسران و دختران مسئولان به صورت یک شبکه عنکبوتی در حال رشد است و نمی توان جلوی ترویج این فساد ساختاری را گرفت و برای همین است که پیشرفت برای مردم و جوانان امکان پذیر نیست. این ربطی به جناح راست و چپ ندارد و اینها عامل مافیاسازی در همه بخش های جامعه است.

وی در پایان با تأکید بر موقعیت مافیای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در پارادایم شناسی فساد در ایران اظهار کرد: شبکه های فساد در ایران به شدت با رده های بالا در ارتباط هستند و در آینده بحران‌های خیلی جدی‌تری ایجاد خواهند کرد. دین و علم دینی با وجود این طبقه و شبکه اشرافیت در حال نابودی است و مصادیق آن را در ساختار حوزه های علمیه به وضوح می توان شناسایی کرد.