معیار نسبی برای مقابله با فساد و جهاد در راه خدا چیست

به گزارش ایکنا، استاد شیخ حسین انصاریان در بخشی از کتاب ارزشمند «آئین اشک و عزا در سوگ سیدالشهدا(ع)» به تبیین علت قیام حضرت سیدالشهدا(ع) در برابر حکومت جور و ستم پرداخت است. در ادامه این بخش از نظر می‌گذرد:

در منابع تاریخی آمده است که عدّه‌ای از سردمداران حکومتی و اصحاب امام حسین(ع) ایشان را از رفتن به کوفه منع کرده و حتی نسبت به این سفر اعتراض می‌کردند؛ امّا حضرت با دلایل مستدل پاسخ آنان را می‌دادند.

در تواریخ نقل شده است که روزی فرزدق [۱]در مسیر به امام حسین(ع) عرض کرد: یابن رسول الله! به سمت کوفه حرکت نکن، حضرت در پاسخ فرمود: «یا فرزدق! أنّ هؤلاء قوم لزموا طاعة الشیطان، و ترکوا طاعة الرحمن، و أظهروا الفساد فی الارض، و أبطلوا الحدود و شربوا الخمور» [۲]؛‌ای فرزدق! این قوم ملازم شیطان شده‌اند و اطاعت الهی را ترک نمودند و در زمین فساد کردند و حدود الهی را باطل نمودند و شراب نوشیدند.

این پاسخ می‌تواند معیار نسبی برای مقابله با فساد و جهاد در راه خدا و احیای امر به معروف و نهی از منکر باشد. در زمان حیات امام حسین(ع) احکام الهی در حال تغییر بود و حرام‌های الهی تبدیل به حلال می‌شد! یزید و پیروانش به صورت آشکارا شراب می‌خوردند و حدود الهی را رعایت نمی‌کردند. در اینجا وظیفه حضرت اقتضا می‌کرد به جنگ با آنان بپردازد و با نثار جان مبارک خود اجازه ندهد تا احکام الهی دچار تغییر و تحوّل شود.

یکی دیگر از معترضان حرکت امام حسین(ع) به کوفه را مروان‌بن‌حکم [۳]است. وی قبل از حرکت حضرت به سوی کوفه، نزد ایشان آمد و حضرت را به بیعت با یزید دعوت کرد! حضرت در پاسخ فرمود: «عَلَى الْإِسْلَامِ السَّلَامُ» [۴]؛ یعنی فاتحه اسلام خوانده شده است.

اگر حضرت با یزید بیعت می‌کرد، دین مقدس اسلام تباه می‌شد و چیزی از آن باقی نمی‌ماند. مسئولیت حضرت(ع) در آن عصر بسیار سنگین بود؛ زیرا باید در برابر انحراف‌ها و تحریفاتی که یزیدیان به وجود آوردند ایستادگی کند، ولو این‌که جان مبارک ایشان به خطر افتد.

حضرت رسول(ص) در حدیث «کلّکم راعٍ و کلّکم مسئول عن رعیته» [۵]؛ می‌فرماید همه شما مسئول هستید و همه شما نسبت به زیردستانتان وظیفه دارید، البتّه دیگر اعضای جامعه اسلامی نیز چنین وظیفه‌ای داشتند و دارند.

در جامعه اسلامی تمام افراد همچون زنجیری به هم متّصل و پیوسته هستند و هر کدام نسبت به یکدیگر و دستورات الهی وظایفی دارند. اگر امروز در جامعه اسلامی مفاسد اقتصادی و اخلاقی و بی‌عفتی رواج پیدا کند و اندیشمندان، فرهیختگان و دیگر اعضای جامعه سکوت کنند آسیب جدی بر پیکر نظام اسلامی وارد شده و به تدریج جامعه از درون نابود می‌شود.

اگر در عصر حضرت سیّدالشهدا(ع) همه افراد به یزید اعتراض کرده و حرمت شراب‌خوری را به او گوشزد می‌کردند [۶]، او نمی‌توانست به صورت آشکارا شراب بنوشد. خلاصه آن‌که مسئولیت‌پذیری حضرت(ع) موجب وقوع حادثه جانگداز عاشورا شده و وظایف شیعیان و پیروان حضرت آن است که این فرهنگ عاشورایی را پاس بدارند و در حفظ و غنی‌سازی و تقویت آن کوشا باشند.

پی نوشت:

[۱]فَرَزْدَق(۳۸ -۱۱۰ ﻫ.): از شاعران برجسته و سرشناس عرب‌زبان دوره آغاز اسلام و قرن نخست هجری است. نام کامل او هَمّام بن غالب بن صعصعة الدّارِمی التَّمیمی ملقب به ابوفِراس است و لقب اصلی او یعنی فرزدق عربی‌شده واژه فارسی "پَرازدَه" به معنای "قرص ضخیم نان و خمیر" است. این لقب را به خاطر درشتی چهره و ترش‌رویی به او داده بودند. فرزدق شاعر رسمی ولید خلیفه اموی بود و شماری از اشعار ستایشی را به او پیشکش کرده است. فرزدق از اشراف بود و اجازه داشت در پیشگاه خلیفه بنشیند. شعر فرزدق به آکندگی عبارات از معانی و گوناگونی ترکیب‌ها معروف است و دستورنویسان، سروده‌های بسیاری از او را در نوشته‌های خود به عنوان گواه برای واژه‌ها و کاربرد‌ها آورده‌اند. نامورترین سروده او شعری است که در مکه و در هنگام ورود حضرت زین‌العابدین(ع)، سرود. این شعر باعث خشم امیر هشام بن عبدالملک و زندانی شدن فرزدق شد.

[۲]موسوعه کلمات امام حسین(ع): ۳۳۱؛ «وروی أنه(ع) قال له: یا فَرَزْدَقُ إنَّ هوُلاءِ قومٌ لَزِمُوا طاعَةَ الشَّیطانِ، و تَرَکوُا طاعَةَ الرَّحْمانِ، و أظْهروُا الفسادَ فی الأرضِ، وَ أبْطِلُوا الحُدُودَ، وَ شَرِبُوا الخُمُورَ، وَ اسْتَأثَروُا فی أموالِ الْفُقَراءِ و المَساکینَ، وَ أنَا أولی مَنْ قام بِنُصرَةِ دین الله، وَإعزازِ شَرعِهِ، و الجَهادِ فی سَبیلِهِ لِتَکُونَ کَلِمَةُ اللهِ هِی العُلیا، فاعرض عنه الفرزدق وسار».

[۳]مروان بن حکم: ابن‌ابی‌العاص ابن امیة بن عبد مناف مکّنی به ابوعبدالملک و سرسلسله بنی‌مروان بود. در سال دوم هجرت در مکه متولد شد و در طائف پرورش یافت. پدرش حکم بن ابی‌العاص از استهزاکنندگان رسول خدا(ص) و مطرود آن حضرت بود. مروان و پدرش به زبان رسول خدا(ص) مورد لعنت قرار گرفته‌اند. مروان و پدرش به حکم و دستور رسول خدا(ص) از مدینه تبعید شدند و حق ورود به مدینه را نداشتند، تا اینکه عثمان وسیله بازگشت مروان و پدرش را به مدینه مهیا کرد. مروان از خاصان و دبیران عثمان شد و به دامادی عثمان نایل آمد. در جنگ جمل شرکت کرد و مغلوب و دستگیر شد. سپس در جنگ صفین در کنار معاویه جنگید. معاویه در سال ۴۲ هجری او را حاکم مدینه قرار داد. مروان در سال ۶۴ هجری پس از کناره‌گیری معاویة بن یزید از خلافت، ادعای خلافت کرد(سایت رشد، با تلخیص).

[۴]اللهوف:۲۴؛ «فَلَمَّا أَصْبَحَ الْحُسَیْنُ(ع) خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یَسْتَمِعُ الْأَخْبَارَ فَلَقِیَهُ مَرْوَانُ بْنُ الْحَکَمِ فَقَالَ لَهُ: یَا أَبَا عَبْدِ الله! إِنِّی لَکَ نَاصِحٌ فَأَطِعْنِی تُرْشَدْ، فَقَالَ الْحُسَیْنُ(ع): وَ مَا ذَاکَ قُلْ حَتَّى أَسْمَعَ، فَقَالَ مَرْوَانُ: إِنِّی آمُرُکَ بِبَیْعَةِ یَزِیدَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فَإِنَّهُ خَیْرٌ لَکَ فِی دِینِکَ وَ دُنْیَاکَ، فَقَالَ الْحُسَیْنُ(ع): إِنَّا لله وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ وَ عَلَى الْإِسْلَامِ السَّلَامُ، إِذْ قَدْ بُلِیَتِ الْأُمَّةُ بِرَاعٍ مِثْلِ یَزِیدَ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ جَدِّی رَسُولَ الله(ص) یَقُولُ الْخِلَافَةُ مُحَرَّمَةٌ عَلَى آلِ أَبِی سُفْیَانَ، وَ طَالَ الْحَدِیثُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَرْوَانَ حَتَّى انْصَرَفَ مَرْوَانُ وَ هُوَ غَضْبَانُ».

[۵]جامع الأخبار: ۱۱۹.

[۶]خداوند متعال در مورد حرمت خوردن شراب می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیسِرُ... رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیطَانِ﴾ مائده(۵):۹۰؛ جز این نیست که همه مایعات مست‌کننده و قمار... پلید و از کارهاى شیطان است.