دغدغه تمدن اسلامی بدون سبک زندگی بی معناست/ بهره‌گیری از نقاط مثبت سبک زندگی غربی

به گزارش ایکنا از قم، مفهوم «سبک زندگی» از جمله مفاهیم علوم اجتماعی به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر مورد توجه همگان قرار گرفته و مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب که در هفت فصل تنظیم شده‌ بر آن تاکید ویژه‌ای داشتند لذا برای تبیین این موضوع سراغ انیسه ظاهری، مبلغ و مدرس حوزه علمیه خواهران قم رفتیم و با او به گفت‌وگو نشستیم که بخش اول آن تقدیم خوانندگان محترم می‌شود.

ایکنا: چرا سبک زندگی مردم باید سبک زندگی اسلامی باشد و از فرهنگ غربی استفاده نکنیم؟

هماهنگی نظام بینشی، ارزشی و کنشی یا رفتاری در زندگی فردی یا اجتماعی انسان امری ضروری تلقی می‌شود و این امر لازمه رشد و تعالی انسان‌ها و پویایی جامعه است و سبک زندگی هر فرد و جامعه نشان از اعتقادات، باورها ،جهان بینی و جهان شناختی حاکم بر فرد و جامعه دارد. سبک زندگی میزان نفوذ هر گفتمان و هر نظام فکری و مکتبی، بر متن جامعه است و به همین علت هر مکتب و نظام فکری براساس جهان‌بینی و جهان‌شناختی که دارد، سعی در ارائه سبک زندگی متناسب با مبانی نظری و فلسفی خود به گروه و جامعه هدف می‌کند، درنتیجه اگر جامعه‌ای سبک زندگی را نپذیرد، به این معناست که نظام بینشی و ارزشی موردنظر آن گفتمان و نظام را نپذیرفته و در نظام رفتاری‌اش بروز و ظهور پیدا نمی‌کند.

رهبر فرزانه انقلاب اسلامی بر سبک زندگی انسان که بخش اساسی و حقیقی پیشرفت و تمدن‌سازی نوین اسلامی است، تاکید ویژه داشتند. با توجه بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی چرایی وظیفه و تلاش ما برای گسترش سبک زندگی اسلامی روشن می‌شود. ما نمی‌توانیم نظام بینشی و ارزشی اسلامی داشته باشیم‌، اما نظام رفتاری غربی؛ زیرا هیچ تناسب و سنخیتی ندارند و فرد و جامعه دچار حیرت، فرسایش و تضاد خواهد شد؛ محور سبک زندگی اسلامی جهان‌بینی توحیدی و محور سبک زندگی غربی سود و لذت بیشتر است بنابراین سه چیز در سبک زندگی غرب اصل است: اصالت فرد، اصالت سود و اصالت لذت. نکته حائز اهمیت این‌که اسلام هم به این سه توجه دارد اما نه اصیل و ذاتی.

کسی نمی‌تواند ادعا و دغدغه تحقق تمدن نوین اسلامی را داشته‌باشد اما سبک زندگی اسلامی را نپذیرد؛ حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه شریف آن‌جا که متقین رو الگوی سبک زندگی مومنانه معرفی کردند به تبیین تمام لایه‌های وجودی انسان از افکار، گفتارو رفتار با اطرافیان می‌پردازند.

ایکنا: آیا سبک زندگی اسلامی مورد تاکید در بیانیه گام دوم دال بر عدم استفاده از سبک زندگی غربی است؟

توجه داشته باشیم مواجهه اسلام با فرهنگ و سبک زندگی جوامع غربی، نفی مطلق یا تایید نیست، هر آن‌چه براساس مبانی اسلامی و دینی مورد تایید است و درچارچوب اصول و قواعد دینی قرار دارد مورد تایید و پذیرش است. روش ما نیز در مواجهه با سبک زندگی غربی نفی مطلق نیست بلکه آن قسمت از سبک زندگی غربی که در چارچوب زندگی توحیدی و دینی و براساس فطرت الهی انسان است مورد پذیرش ماست اما آن‌چه برخلاف این اصول است قطعا رد خواهیم کرد و به فرموده رهبر انقلاب اسلامی مقابله خواهیم کرد.

تلاش غرب و غرب‌گرایان برای سرتاپا غربی شدن است که این برخلاف هویت دینی و حتی ملی ماست، این نکته درفرمایشات رهبر حکیم انقلاب اسلامی هم آمده‌است مثلا غربی‌ها نظم در امور دارند، مقید به قوانین راهنمایی رانندگی هستند این الگوگیری عقلانی و اسلامی است البته همه این اصول را به کامل‌ترین شکل در دستورات و آداب دینی اسلام داریم که متاسفانه مورد غفلت واقع شده اما منظور این است اگر سبک و ویژگی باشد که بر اساس قواعد دینی مورد تایید است ما پذیرا خواهیم بود.

ایکنا: آیا سبک زندگی اسلامی جامعیت و مرجعیت برای زندگی بشری را داراست چرا؟

مهم‌ترین شاخصه‌های زندگی اسلامی در خطبه ۱۹۳ نهج‌البلاغه شریف، خطبه معروف به همام آمده‌است: «تقوی، تفکر، تواضع، میانه‌روی، علم‌آموزی (البته علم نافع و همراه با حلم)، قناعت، عفت، صبر، معنویت و تهجد، انس با قرآن ( کتاب درس زندگی)، دوراندیشی (برنامه‌ریزی نیکو برای زندگی مادی و معنوی)، کسب روزی حلال، تلاش و کوشش، امر به معروف و نهی از منکر( مسئول در برابر هدایت و ارشاد اجتماعی)، شکر، امید و آخرت‌گرایی(دنیا تنها بستری است برای کسب فضائل) و..»، با این خطبه هر شنونده‌ای اعتراف و اذعان خواهد کرد که این سبک زندگی جامعیت مورد نیاز بشریت را دارد.

ایکنا: آیا سبک زندگی اسلامی محدودیتی برای رشد کشور ایجاد نمی‌کند؟

بی شک تعالی و صدرنشینی یک تمدن مرهون ارائه نظام‌های مورد نیاز بشر اعم از تربیتی، سیاسی، اقتصادی و..... و قرارگرفتن در بالاترین طراز از لحاظ علمی و میزان پیشرفت جوامع تحت حاکمیت است و پاسخگویی جامع به هرم نیازهای جوامع انسانی؛ در بحث از تحولات علمی و اجتماعی در تاریخ بشر معمولاً سه دوره یونان، قرون وسطی و عصر جدید به‌منزله شاخص و مبنا قرار می‌گیرد؛ در حالی که این تقسیم‌بندی تاریخی بیش‌تر تاریخ علمی و اجتماعی اروپا و مغرب‌زمین را شامل می‌شود اما براساس نظر متخصصین و پژوهشگران این عرصه، دوره‌بندی علمی و اعتلا و انحطاط تمدن اسلامی در ابعاد مختلف را می‌توان براساس پنج تحول بزرگ تاریخی مورد بررسی قرار داد که از این پنج دوره، دو دوره انحطاط و سه دوره اعتلا است و امروز ما در سومین دورة اعتلا و پنجمین فراز از تحول تمدن اسلامی قرار داریم.

تمدن اسلامی با بعثت رسول خدا(ص) و هجرت او به مدینه شکل گرفت و بامحوریت آموزه‌های قرآن و راهبری نبی مکرم اسلام و ائمه اطهار(ع)، سفارش‌های ایشان تا قرن پنجم هجری به اوج رساندند؛ با حملات صلیبیان، مغولان و سقوط اندلس و مشکلات داخلی جهان اسلام، تمدن اسلامی دچار انحطاط شد؛ ولی در عهد صفویان، عثمانی‌ها و گورکانیان هند، مجدداً رونق گرفت. در قرن نوزدهم، استعمارگران به مسلمانان حمله کردند و دوباره تمدن اسلامی دچار رکود گردید، متفکران اسلامی در ایران، مصر و سایر کشورها برای مقابله با تمدن غرب، بازگشت به اسلام راستین را مطرح کردند، با پیروزی انقلاب اسلامی با رهبری امام خمینی (ره) و تداوم راهبری توسط رهبر فرزانه انقلاب، تمدن اسلامی وارد مرحله جدیدی شد .

بررسی پیشینه درخشان تمدن اسلامی یکی از بهترین و مهم‌ترین راه‌ها برای هویت‌یابی دنیای اسلام و بسترسازی برای تحقق تمدن نوین اسلامی مورد مطالبه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی است که در بیانیه گام دوم این مسئولیت سنگین و حیاتی را به عهده جوانان و نسل چهارم انقلاب گذاشته‌اند. بررسی علت و چرایی مطالبه مقام معظم رهبری برای نقش‌آفرینی جوانان در آینده انقلاب قابل تامل است که باید بیشتر به آن بپردازیم.

ادامه دارد ...