نبرد غول‌ها برای شکار سریال‌های محبوب

بازیگران سریال‌های تلویزیونی به‌طور میانگین از بازیگران هم‌تراز سینمایی درآمد بیشتری دارند. بازار سریال‌سازی گویی یک رقابت پایان‌ناپذیر را در میان کمپانی‌ها به‌راه انداخته و سرمایه‌های عظیمی را به این مسیر وارد کرده است. البته برخی از تحلیلگران بازار سرگرمی معتقدند جنگ تولید محتوا و سریال‌سازی فروکش خواهد کرد؛ زیرا تامین زیرساخت‌های مورد نیاز در فضای آنلاین برای نمایش سریال‌ها به میلیون‌ها کاربر بسیار پرهزینه است. هزینه برنامه‌نویسی و آماده‌سازی زیرساخت برخط برای سریال عظیم بازی تاج و تخت، ۱۰‌ میلیون دلار برای هر ساعت نمایش سریال به‌طور همزمان برای همه مخاطبان بود و این رقم صاحبان سرمایه را درباره تصمیم‌گیری برای آینده و شیوه‌های استراتژی‌شان به فکر فرو برده است.

جنگ میلیارد دلاری غول‌های رسانه‌ای

کمپانی‌های بزرگ فیلمسازی جهان و شش غول سرگرمی‌ساز بزرگ یعنی Disney، AT T، Comcast، Netflix، Amazon و Apple در ماه‌های اخیر رقابت سنگینی را برای ساخت و پخش سریال‌های محبوب آغاز کرده‌اند. تا اواسط ۲۰۱۹، دیزنی، کام‌کست و ای‌تی‌اند‌تی ۲۱۵‌میلیارد دلار، تایم‌وارنر ۱۰۴‌میلیارد دلار، اسکای که یک پخش‌کننده اروپایی است، ۴۰‌ میلیارد دلار و کمپانی فاکس قرن بیست‌ویکم ۷۱ ‌میلیارد دلار برای به‌دست آوردن دل مخاطبانشان هزینه کرده‌اند و تا سال ۲۰۲۰ هر کدام سرویس استریمینگ اختصاصی خود را راه‌اندازی خواهند کرد. اپل که تلویزیون پلاس خودش را در بیش از صد کشور راه‌اندازی کرده، ۲‌ میلیارد دلار کنار گذاشته تا به پای کارگردانان و چهره‌های مشهور هالیوود برای تولید سریال‌ها و وب‌سری‌های مخصوص خودش بریزد. آمازون هم بیش از ۵‌ میلیارد دلار در سال برای تولید محتوا هزینه می‌کند و البته انتظار می‌رود نتفلیکس برای پرچمدار ماندن در تعداد کاربر و بیننده ۱۵‌ میلیارد دلار فروش جدید داشته باشد، تا آمار ۱۳۹‌ میلیون مشترک جهانی خود را افزایش دهد.

اما جنگ بین این شرکت‌ها در جذب کاربرانی که حاضر باشند ماهانه ۱۰ دلار هزینه اشتراک پرداخت کنند، بالا خواهد گرفت و از این نبرد خونین، نهایتا دو یا سه شرکت سربلند بیرون خواهند آمد و آینده صنعت نمایش و سرگرمی جهان را رقم خواهند زد. در واقع برای این غول‌ها، صنعت ویدئو راهی خواهد بود تا مشتریانشان را به سمت تجارت‌های دیگر خودشان هدایت کنند. آمازون با بیش از ۱۰۰‌میلیون اشتراک خانوادگی پیشتاز است. اپل هر چند از قافله عقب است، اما به‌دلیل داشتن سرمایه مالی بسیار زیاد به همراه آمازون، قطعا از دیزنی و کام‌کست و دیگر رقیبان پول بیشتری در صنعت ویدئو خرج خواهد کرد و به یمن دیوایس‌هایی که در دست مردم سراسر جهان دارد، گلیم خودش را از آب بیرون خواهد کشید. نتفلیکس، اما از همه جلوتر است. به یمن شروع سریع‌تر از دیگر رقبا، حالا نتفلیکس الگوریتم‌هایی را در اختیار دارد که می‌داند مردم چه چیز‌هایی را بیشتر می‌پسندند و چه زیرساخت‌هایی نیاز است. هرچند رکود اقتصادی و بالارفتن تورم، نتفلیکسی را که بیش از ۱۰‌میلیارد دلار بدهی دارد، نگران کرده است، اما رهبری در این شرکت به گونه‌ای است که می‌تواند هزینه‌های تولید را کاهش دهد و کماکان در میان رقبای جدی باقی بماند.

رقابت‌ بر سر سریال‌های محبوب

غول‌های بزرگ دنیای استریم ویدئو از نتفلیکس گرفته تا اچ‌بی‌او مکس رقابت نفسگیری را برای خرید امتیاز سریال‌های محبوب و قدیمی شروع کرده‌اند؛ رقابتی که مبالغ پیشنهادی در آن نجومی است. در نمونه‌های تازه،‌ اچ‌بی‌او مکس امتیاز سریال «بیگ‌بنگ تئوری» را به قیمت ۵۰۰ میلیون دلار خریداری کرد. نتفلیکس هم برای امتیاز سریال «ساینفلد» ۵۰۰ میلیون دلار پرداخت. رقابت در این بازار چنان داغ شده است که نتفلیکس امتیاز پخش دو سریال محبوب در پلتفرم خود را به رقبا باخت. سریال «فرندز» که مدت‌ها از برنامه‌های محبوب نتفلیکس بود به اچ‌بی‌او مکس می‌رود که حاضر شد برای امتیاز پخش آن ۴۲۵ میلیون دلار بپردازد. تمام این موارد در حالی است که رقابت هر روز در بازار «VOD» داغ‌تر می‌شود و رقبای جدید مثل سرویس «پیکاک» از شبکه ان‌بی‌سی‌یونیورسال یا سرویس جدید شرکت اپل از راه می‌رسند.

آغاز نبرد سریال‌سازی در ایران

ماکت بسیار کوچک‌تری از این رویداد در چند سال اخیر در ایران نیز تجربه شده است. سریال‌ها به‌ویژه سریال‌های شبکه نمایش خانگی توانسته‌اند محبوبیت قابل‌توجهی کسب کنند. سریال «شهرزاد» ساخته حسن فتحی پس از «قهوه تلخ» مهران مدیری از دیگر سریال‌های نمایش خانگی در ایران بود که توانست سودآوری و گستردگی این بازار را نشان بدهد و در میان مخاطبانش محبوبیت بسیار زیادی نیز به‌دست بیاورد. مجموعه نخست «شهرزاد» که در شبکه خانگی توزیع شد، با حدود ۱۲ تا ۱۴ میلیارد تومان هزینه اولیه برای ساخت، از محل فروش دی.وی.دی‌های سریال در تیراژ ۵۰۰هزارتایی برای ۲۶قسمت ‌توانسته تا بیش از ۳۹میلیارد تومان فروش و بیش از ۲۵ میلیارد تومان سود خالص داشته باشد. این درآمد به‌علاوه درآمدهای دیگری از جمله تبلیغات و ... سود سرشاری را نصیب سازندگانش کرد.

همین اتفاق سطح دستمزدهای بازیگران را نیز ارتقا داد. در چند سال اخیر برخی از بازیگران سینمای ایران برای بازی در سریال‌های شبکه نمایش خانگی مبالغی بیش از رقم بازی در فیلم‌های سینمایی طلب می‌کنند. پس از این اتفاق‌ها، فیلمسازان و سرمایه‌گذاران بسیاری تلاش کردند تا در بازار نوپای نمایش خانگی به سود برسند. سریال‌های نسبتا موفقی نیز تولید شد و همچنان نیز تولید این سریال‌ها ادامه دارد. نکته مهم این است که سریال‌های شبکه نمایش خانگی در ایران بیش از آنکه سینما را تحت‌تاثیر قرار بدهند، تلویزیون رسمی کشور و به‌ویژه مجموعه‌های نمایشی سیما را به حاشیه کشانده است. رقابت سیما با شبکه نمایش خانگی بر سر جلب توجه مخاطبان در چند سال اخیر به سوژه بسیاری از رسانه‌ها تبدیل شده و به‌زعم بسیاری از کارشناسان باعث شده تا مدیران سیما به رونق بخشیدن به برنامه‌های ترکیبی و شوهای تلویزیونی مثل خندوانه، عصر جدید، دورهمی و ... روی بیاورند.