واشنگتن؛ گریز از انفعال یا جست وجوی پلیس بدِ تازه‌نفس؟

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، حمله پهپادی نیروهای مقاومت یمن به پالایشگاه «بقیق» و میدان نفتی «خریص» عربستان مهمترین رخداد دیروز خاورمیانه بود.

بر اثر این حمله حدود نیمی از تولید نفت عربستان متوقف شد. «عبدالعزیز بن سلمان» در نخستین چالش جدی خود در راس وزارت نفت سعودی اعلام کرده به میزان ۵.۷ میلیون بشکه نفت کشورش از چرخه تولید خارج شده و عربستان برای جبران آن مجبور است از ذخایر نفتی خود استفاده کند. به دنبال این حملات برخی کارشناسان از احتمال جهش پنج تا ۱۰ دلاری بهای هر بشکه نفت در بازارهای جهانی خبر داده اند.

پس از این حمله بود که سخنگوی انصارالله اعلام کرد عملیات تهاجمی علیه تاسیسات شرکت ملی نفت عربستان از طریق ۱۰ پهپاد صورت گرفته تا پاسخی مشروع به ادامه تجاوزات ائتلاف حمله به یمن باشد.

با این حال، «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا در پیامی توئیتری ایران را عامل اصلی این عملیات و در مجموع یکصد حمله به عربستان خواند و گفت این رویکرد تهاجمی به رغم تظاهر رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به استفاده از دیپلماسی اتخاذ شده است.

همصدا با پمپئو چهره های تندرویی چون «لیندسی گراهام» سناتور جمهوریخواه خواستار یورش تلافی جویانه به پالایشگاه های ایران شد.

این حملات لفظی البته بی پاسخ نماند. امروز «سیدعباس موسوی» سخنگوی وزارت امور خارجه تجاوزگری پنج ساله ائتلاف سعودی به یمن را زمینه ساز وقایع دیروز دانست و تصریح کرد: چنین اتهام‌زنی‌ها و اظهارنظرهای کور و بی‌حاصل در چارچوب دیپلماتیک غیر قابل درک و بی معنی است. در روابط بین المللی حتی «خصومت ورزی» هم دارای حداقلی از باورپذیری و چارچوب‌های منطقی است که مقامات آمریکا این اصول حداقلی را نیز درنوردیده‌اند.

به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، آمریکایی ها سیاستی به نام «فشار حداکثری» در پیش گرفتند که ظاهرا به دلیل ناکامی ها به سمت «دروغ حداکثری» گرایش پیدا کرده است.

موضع گیری‌های خصمانه پمپئو علیه جمهوری اسلامی ایران و اتهام زنی های وی هر چند در جریان انفجارهای بندر «الفجیره» امارات و نیز حمله به نفتکش ها در دریای عمان که اردیبهشت و خردادماه امسال اتفاق افتاد مسبوق به سابقه است اما برخی زمینه ها و چرایی این مواضع را با اتهام زنی های قبلی وزیر امور خارجه آمریکا متفاوت می دانند.

از نگاه برخی تحلیلگران، سرنگونی پهپاد آمریکایی که اواخر خردادماه امسال رخ داد نقطه عطفی در فرایند تهدید ایران به مواجهه با حمله نظامی بود؛ رویدادی که فرمانده هوافضای سپاه پاسداران امروز جزییات بیشتری از آن را بیان داشته و گفته که به دست یک افسر جزء عمل کننده و به صورت آتش به اختیار رقم خورده است. سردار «امیرعلی حاجی زاده» همچنین تصریح داشته که دو طرف تمایلی برای شروع درگیری ندارند اما ممکن است به واسطه اقدام نیروهای حاضر در میدان جنگی اتفاق بیافتد.

پس از سقوط پهپاد آمریکایی بود که ترامپ اعلام کرد اهدافی را در قلمرو ایران هدف خواهد گرفت اما به سرعت تهدید خود را پس گرفت و گفت به دلیل پرهیز از کشته شدن ده ها نفر در آخرین لحظات تصمیم خود را تغییر داده است.

پس از خودداری ترامپ از تلافی سقوط پهپاد و واکنش موثر به توقیف نفتکش انگلیسی در تنگه هرمز، ناظران مسائل منطقه از ایجاد نوعی بازدارندگی مقابل تهدیدات نظامی به واسطه تصمیمات قاطعانه جمهوری اسلامی سخن به میان آوردند.

در شرایطی که تهدیدات پیشین مقامات آمریکایی با هدف عقب نشاندن تهران جنبه های ارعابی برجسته ای می یافت، اظهارات تازه پمپئو را می توان به نوعی گریز از موضع انفعال دانست.

ترامپ در آستانه برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل، مستقیم و غیرمستقیم از تمایلش به دیدار با همتای ایرانی سخن گفته و چند روز پیش هم تندروترین چهره کاخ سفید یعنی «جان بولتون» مشاور امنیت ملی خود را برکنار ساخته است.

دولت مستقر در واشنگتن بارها الگوی با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن را در قبال تهران به کار بسته است. اعلام آمادگی برای مذاکره بدون پیش شرط با تهران و اقدام بی درنگ برای تحریم «محمدجواد ظریف»، اعلام سپاه پاسداران به عنوان نیروی تروریستی و سپس اعطای برخی معافیت ها در فرایند تحریم سپاه و ... نمونه هایی از اجرای این الگو طی سال های اخیر بوده است.

از این رو و در شرایطی که از هیاهوی ضدایرانی ترامپ کاسته شده، اظهارات اخیر پمپئو را می توان به نوعی تلاش برای حفظ فشار حداکثری دست کم در جنبه های سیاسی و تبلیغاتی به شمار آورد.

از دریچه نگاهی دیگر اتهام زنی های اخیر پمپئو را باید اقدامی جهت پر کردن خلا نقش پلیس بد در برابر جمهوری اسلامی ایران به شمار آورد.

اختلاف رئیس جمهوری با مشاور پیشین امنیت ملی در مذاکره با کره شمالی، مقابله با دولت قانونی ونزوئلا و تقابل با جمهوری اسلامی ایران از اصلی ترین دلایلی بود که برای رانده شدن بولتون از کاخ سفید عنوان شده است. این در حالی است که واشنگتن تلاش داشت از الگوی نقش آفرینی ترامپ در قامت پلیس خوب و بولتون در جامه پلیس بد برای برای موفقیت در پرونده های مزبور سود جوید. حالا در غیاب بولتون برخی رسانه ها از امکان جانشینی پمپئو با حفظ سمت وزارت امور خارجه آمریکا خبر داده اند.

با این حال این احتمال نیز مطرح است که پمپئو نیز سرنوشتی بهتر از بولتون نیافته و به اشاره ترامپ راه خروج از کاخ سفید را در پیش گیرد یا اینکه پیشدستی کرده شانس خود را برای پیروزی در انتخاباتی آتی سنا بیازماید.