بررسی ادعای مهاجرت نخبگانی/ وضعیتی که قرمز نیست

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، منازعات حاشیه‌ای پیرامون پدیده مهاجرت در کشور، در بیشتر اوقات چنان سایه‌ای سنگین بر این موضوع انداخته است که خود به چالشی بزرگ‌تر نسبت به اصل پدیده مهاجرت و پیامدهای گوناگون آن، بدل شده است.

پدیده مهاجرت (بخصوص جوانان و تحصیل‌کردگان) در ایران در طول دهه‌های گذشته همواره یکی از موضوعات جدی و همواره داغ و پرطرفدار در جامعه ایران بوده؛ زیرا با در نظر داشتن ساختار هرم جمعیتی جامعه ایران که بخش مهمی از آن را جوانان تشکیل می‌دهند، این موضوع همواره کانون توجهات اساسی بوده است.

با این‌حال به نظر می‌رسد مسائل و مباحث حاشیه‌ای، اظهارنظرهای مغرضانه و جهت‌دار پیرامون پدیده مهاجرت در کشور، آن را به یک بحران چالش‌برانگیز در سپهر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران تبدیل کرده است؛ درواقع، این منازعات حاشیه‌ای در بیشتر اوقات چنان سایه ای سنگین بر موضوع مهاجرت در ایران انداخته است که حواشی مهاجرتی خود تبدیل به چالشی بزرگ‌تر نسبت به اصل پدیده مهاجرت و پیامدهای گوناگون آن شده است.

نتیجه به حاشیه رفتن متن و تمرکز بیهوده بر مسائل حاشیه ای در عرصه مهاجرت های بین المللی در ایران این شده است که در حال حاضر با یک وضعیت آشفته و نابسامانی روبرو هستیم که نه‌تنها کمکی به حل معضلات این حوزه نمی‌کند بلکه باعث عمیق‌تر شدن مشکلات این حوزه و همچنین از دست رفتن اندک فرصت های موجود در این حوزه نیز گردیده است.

در همین راستا کافی است تا یک نگاه اجمالی بر مطالب نشر یافته در این حوزه بیاندازیم تا متوجه شویم حجم و تنوع مطالب و اظهارنظرهای غیرعلمی و غیرسازنده در این حوزه هزاران برابر محتویات علمی، پژوهش های آماری کمی و کیفی، مستندات و گزاراشاتی است که می بایست در این حوزه پیرامون زمینه ها و انگیزه های انواع مهاجرت، اثرات و تبعات، فرصت‌ها و تهدیدات مهاجرت برای جامعه ایرانی تولید و نشر می گردید و برای حل مسائل مرتبط با این پدیده به کار گرفته می شد.

در این راستا، معاونت علمی و بنیاد ملی نخبگان تلاش می‌ کند در قالب ارائه مطالب پیوسته ادعاهای مطروحه را مورد بررسی قرار دهد.

یکی از ادعاهای طرح‌شده این است: «مرداد ۱۳۴۴ نتایج بررسی مهاجرت که توسط سازمان ملل انجام‌شده بود، ایران را از لحاظ مهاجرت اتباع به کشورهای دیگر در ردیف پنج کشور پایین جدول نشان می‌داد (نزدیک به صفر)»

این در حالی است که با مراجعه به داده‌های بانک جهانی در حوزه مهاجران خارج از کشور در دهه ۱۹۶۰ میلادی (دهه ۴۰ شمسی) ایران رتبه ۷۶ام را در بین ۲۳۲ کشور از نظر تعداد مهاجران در خارج از کشور را داراست، به عبارت دیگر به ازای هر هزار نفر جمعیت کشور، ۷.۸ نفر در خارج از کشور به سر می‌برده‌اند.

داده‌های مربوط به مهاجران کشورها، در پایگاه داده سازمان ملل از سال ۱۹۹۰موجود است. داده‌های مربوط به دهه ۶۰ میلادی توسط بانک جهانی استخراج و در دسترس قرار گرفته است. از سوی دیگر، طبق داده‌های بانک جهانی در دهه ۱۹۶۰(دهه ۴۰ شمسی) تعداد مهاجران ایرانی در کشورهای دیگر برابر با ۱۷۱,۴۷۸ نفر بوده است. به‌عبارت‌دیگر به ازای هر هزار نفر جمعیت ایران ۷.۸ نفر در خارج از کشور به سر می برده اند.

همچنین رتبه ایران در تعداد مهاجران خارج از کشور بین ۲۳۲ کشور در دهه ۴۰ شمسی هفتادوششم بوده است و علاوه بر آن، نرخ خالص مهاجرت ایران در ۶۵-۱۹۶۰ بر اساس داده‏ های سازمان ملل متحد، برابر با (۰.۰۷-) به ازای هر هزار نفر است.

این نرخ از تقسیم تفاوت مهاجران ورودی به مهاجران خروجی به جمعیت کشور به دست می‌آید؛ لذا از داده‌های موجود در پایگاه داده ی سازمان ملل در سال ۶۵ نمی توان تعداد دقیق مهاجران ایرانی در خارج از کشور را تخمین زد چراکه مهاجران ورودی به ایران هم در آن لحاظ شده است.