طرح های معاونت علمی برای حل مشکلات در سیستان و بلوچستان

به گزارش خبرنگار مهر، استان سیستان و بلوچستان با وسعتی معادل ۱۸۷ هزارو ۵۰۲ کیلومتر مربع ۱۱.۵ درصد مساحت کل کشور را دارا ست. از کل مساحت استان ۲.۱۵ درصد را اراضی کشاورزی ۵۴.۶۶ درصد را مرتع و ۳۳.۵ درصد را جنگل تشکیل می‌دهد.

این استان با داشتن ۱۲۳ هزار و ۲۵۴ هکتار اراضی کشاورزی نسبت به کل وسعت استان، رتبه ۲۳ را در بین استان‌های کشور به خود اختصاص داده است. منابع طبیعی استان سیستان و بلوچستان بالغ بر ۱۸۰۴۳۶۹۵ هکتار است که ۱۰۵۶۵۱۰۳ هکتار آن را مرتع و۱۲۰۸۶۸۵ هکتار را جنگل تشکیل می‌دهد.

سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان حدود ۱۴ درصد است. ۱۸ درصد از جمعیت شاغل استان، در بخش کشاورزی فعالیت می‌کنند. استان سیستان و بلوچستان از جمله استان‌های بیابانی کشور است که با خصوصیاتی همچون کمی نزولات جوی، درجه حرارت بالا، رطوبت نسبی اندک و پوشش گیاهی فقیر و فرسایش آبی و بادی شناخته شده است.

سطح بیابان‌های استان حدود ۶.۴ میلیون هکتار است که ۳۲ درصد سطح استان را به خود اختصاص می‌دهد که یک میلیون هکتار آن شنزارها است؛ از مهم‌ترین معضلات موجود می‌توان هجوم شن‌های روان به اراضی کشاورزی، اماکن مسکونی (خصوصاً روستاها)، مناطق صنعتی، راه‌های مواصلاتی و … اشاره کرد.

دکتر فرود شریفی، رئیس انجمن علمی خشکسالی و تغییر اقلیم و مسئول کارگروه خشکسالی و تغییر اقلیم ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: متوسط بارندگی در استان سیستان و بلوچستان حدود ۱۰۴ میلی‌متر است. باتوجه به قرار گرفتن استان در یک اقلیم خشک نوسانات بارندگی سالانه در این خطه از کشور بسیار بالا بوده و درنتیجه این امر جمعیت ۸۰۰ هزار نفری زاهدان و ۴۰۰ هزار نفری زابل و اطراف آن را دچار مشکل کم آبی کرده، به نحوی که در حال حاضر ۹۰۰ روستای استان در تامین آب شرب با مشکل مواجه هستند و آبرسانی سیار دارند.

وی افزود: آب شرب ۶ شهر وابسته مستقیم به آب چاه نیمه است و در زاهدان ۳ دستگاه آب شیرین کن بکارگیری شده تا بخشی از آب شرب ساکنین را تولید کند.

شریفی با بیان اینکه بصورت مشخص تامین آب شرب مردم سیستان و بلوچستان وابستگی زیادی به آب چاه نیمه‌ها دارد، بیان کرد: بخش دیگر تامین آب این استان وابسته به منابع آب زیرزمینی است که عمدتاً شور تا لب شور است؛ از طرفی بدلیل دمای زیاد و وجود بادهای ۱۲۰ روزه، تبخیر آب از سطح روباز چاه نیمه ها را در هر سال حدوداً ۴ متر کرده است. با توجه به وسعت مخازن، هر ساله حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب از آب ذخیره شده چاه نیمه ها تبخیر می‌شود.

وی ادامه داد: آب موجود در چاه نیمه‌ها وابسته به وجود آب در کشور افغانستان و رها سازی از بالادست است و همان میزان آب دارای نوسان که به این چاه نیمه‌ها وارد می شود در معرض تبخیر قرار دارد و عجیب تر اینکه وجود چشمه «آرتزین» در ۱۰۰ متری ساحل چابهار که از کف دریا بیرون می‌آید حکایت از فرار آب زیرزمینی این منطقه به خارج از استان را دارد.

مسئول کارگروه خشکسالی و تغییر اقلیم ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست ادامه داد: روان آب‌ها نیز پس از وقوع بارش (که در زمان کوتاه اتفاق می‌افتد) و به دلیل نفوذپذیری کم منطقه بصورت سیل از دسترس خارج و بخشی از آب‌های سطحی در منطقه میرجاوه از کشور خارج می‌شود.

شریفی با تاکید بر اینکه این استان پتانسیل فراوانی برای اجرای طرح‌های فناورانه در راستای رفع مشکلات دارد، افزود: با توجه به این مشکلات، طرح‌هایی که از طرف معاونت علمی در سیستان و بلوچستان مورد توجه قرار گرفته مشتمل بر طرح‌هایی است که می‌تواند مشکلات این استان را برطرف سازد.

وی با اشاره به برخی از این طرح‌ها گفت: «کاهش تبخیر از چاه نیمه ها»، «گلخانه های کوچک مقیاس و پرورش آبزیان در مقیاس خانگی»، «استفاده از آب شیرین کن‌های با راندمان بالا»، «توسعه کاشت گیاهان کویری»، «توسعه فناوری‌های اکتشاف و بهره برداری از آب‌های ژرف»، «استفاده از سلول‌های فتوولتائیک» و… از طرح‌هایی هستند که قابلیت اجرا در این استان را دارند.

رئیس انجمن علمی خشکسالی و تغییر اقلیم تاکید کرد: بدیهی است این اقدامات با سرمایه گذاری بخش خصوصی و شرکت‌های دانش بنیان و مشارکت مردم بومی استان در حال انجام است.