محروم ساختن یک امت از حضور شخصیتی اثرگذار تبعات حقوقی دارد/ گستره خصلت‌های ویژه امام موسی صدر

به گزارش ایکنا؛ پنجاه و هشتمین نشست «اندیشه و عمل» با حضور آیت‌الله احمد مبلغی با محوریت ابعاد فقهی و حقوقی ربایش امام موسی صدر، عصر امروز، سه‌شنبه 13 شهریورماه در موسسه امام موسی صدر برگزار شد.

مبلغی در این نشست اظهار کرد: آنچه موضوع بحث ما را تشکیل می‌دهد، نگریستن به موضوع ربایش امام موسی صدر به مثابه موضوعی فقهی و حقوقی است. بحث ما در پی آن است که موضوع ربایش امام موسی صدر را ماهیت‌شناسی کند و ابعاد و لایه‌های آن را شناسایی کند و تصویری از این موضوع ارائه کند. به دنبال ارائه این تصویر، به سمت فقه خواهیم رفت و نشان خواهیم داد که فقه در قبال این مسئله چه موضعی دارد. البته بحث ما بیشتر ماهیت‌شناسی موضوع است، ولی در خلال مباحث، نیم‌نگاهی به فقه انجام خواهد گرفت.

وی افزود: وقتی گفته می‌شود ربایش امام موسی صدر، دو نسبت در خصوص این ربایش مطرح است. یکی اضافه این ربایش به امام موسی صدر به عنوان شخصیت ربوده شده و دوم، نسبت ربایش به مجموعه کسانی که از این ربایش آسیب دیدند، یعنی یک امت و مجموعه‌های متعدد و متکثری که در منطقه هستند و از ایشان انتفاع می‌بردند. به همین خاطر اگر بخواهیم ماهیت‌شناسی داشته باشیم، باید این دو نسبت و اضافه را محل تأمل قرار دهیم. در ابتدا شخصیت امام موسی صدر را مورد بررسی قرار خواهیم داد. در گام دوم به بررسی این موضوع می‌پردازیم که امام صدر را از چه کسانی گرفتند. اگر به آسیب‌دیدگان از این ربایش توجه کنیم، سرفصل‌هایی از فقه پدید خواهد آمد. در آن هنگام، بحث ربایش به عنوان یک موضوع فقهی چهارچوب خودش را باز خواهد یافت.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: ربایش در ذات خود یک عمل مجرمانه است و جای پیگیری حقوقی دارد؛ چون بر اساس منطق اسلام، انسان دارای خط قرمزی است که با ربودن او، این خط قرمزها درنوردیده می‌شود. بر این اساس، اگر شخصیتی که ربوده می‌شود، شخصیت ویژه‌ای هم نباشد و فقط خانواده او از این امر آسیب ببینند، همه موظف هستند برای پایان بخشیدن به این ربایش اقدام کنند. من بحث خودم را از شخصیت امام موسی صدر شروع می‌کنم و ابتدا درباره بعد اندیشه‌گی ایشان سخن می‌گویم.

ادیان‌اندیشی؛ ویژگی بعد اندیشه‌گی امام موسی صدر

وی اظهار کرد: امام موسی صدر از حیث اندیشگی شخصیتی بود دارای امت‌اندیشی؛ یعنی به امت نگاه می‌کرد. امام موسی صدر شخصیتی بود دارای ادیان‌اندیشی؛ یعنی به ادیان نگاه می‌کرد. ایشان نه تنها ادیان‌اندیش بود، بلکه ابعاد ادیان‌اندیشی او ابعاد پرمایه‌ای داشت. امام موسی صدر شخصیتی بود دارای اجتماع‌اندیشی؛ یعنی اجتماع‌نگری. اجتماع‌اندیشی امام موسی صدر در چند قالب ظهور و بروز داشت.

این پژوهشگر فقه اسلامی تأکید کرد: ایشان نصوص دینی را اجتماعی تفسیر می‌کرد. قالب دوم تطبیق اندیشه‌های اجتماعی اسلام در جامعه است. درک اندیشه اجتماعی اسلام یک چیز است، اینکه با چه سازمان فکری باید این اندیشه‌ها را از عرش قرآن به زمین و شرایط کنونی فرود آورد، یک بحث دیگر است. قالب سوم قالب فقه اجتماعی است. ایشان آنقدر درگیر مبارزه بود که فرصت تدریس فقه نداشت، ولی چون با فقها سر و کار داشت و خودش محصول فقاهت حوزه علمیه بود، در لابلای سخنانش موضوعاتی را مطرح کرده است که در قالب فقه اجتماعی قابل بررسی است.

وی یادآور شد: از حیث اجتماعی، یعنی از حیث بودن در جامعه و فعالیت در جامعه، ایشان فعالیت‌های گسترده‌ای داشت که قابل بحث و بررسی است. یکی از آنها هویت‌بخشی به شیعیان لبنان است. او توانست به شیعیان لبنان هویت ببخشد. اگر شما حضور شیعیان در لبنان قبل از حضور امام موسی صدر را تحلیل کنید، درخواهید یافت که شیعیان دارای هویت مناسبی نبودند. امروزه حزب‌الله لبنان نقش اساسی در تعادل‌بخشی به منطقه دارد و اگر این تعادل به هم بخورد، شعاع آسیب آن همه را در بر خواهد گرفت. بازسازی رابطه شیعیان با اهل سنت یکی دیگر از فعالیت‌های اجتماعی امام موسی صدر است. بازسازی و نوسازی روابط بین مسلمانان با مسیحیان نیز از دیگر اقدامات ایشان بود. نگاه ادیانی امام موسی صدر توانست این مناسبات را برساخته کند. ایجاد نهادها و موسسات اجتماعی از دیگر فعالیت‌های ایشان بود.

شخصیت درونی امام موسی صدر را باید از نو شناخت

مبلغی ادامه داد: امام موسی صدر را باید از حیث روحی و شخصیت درونی، از نو شناخت. نباید تصور کرد که تصادفی در عالم رخ داده که ایشان توانسته این نقش را ایفا کند. اینکه یک شخصیتی از ایران بتواند با امکاناتی نه در اختیار فضای کشو،ر لبنان را تغییر بدهد و نقش‌های چندگانه و چندلایه‌ای را ایجاد کند، باید درون او دنیایی از خصلت‌های روحی ویژه باشد. انسانی که اسیر هوای نفس باشد و افق فکری محدود داشته باشد، نخواهد توانست در فضای جامعه چنان به پیش بتازد که همگان شخصیت او را قبول کنند و دارای نفوذ کلمه باشد.

وی افزود: از حیث بررسی مجموعه آسیب‌دیدگان از این ربایش باید عرض کنم که طبیعتاً آسیب‌دیدگان از این مسئله صرفاً خانواده ایشان نیستند؛ بلکه شیعیان لبنان و ایران و حتی مردم لبنان از زمره آسیب‌دیدگان این ربایش هستند. شعاع آسیب‌های وارد از این ربایش گسترده است و وضعیت بین‌المللی پیدا کرده است.

ضمان ناشی از ربایش امام صدر

حجت‌الاسلام مبلغی تصریح کرد: یکی از ابعاد فقهی و حقوقی ربایش امام موسی صدر مسئله مسئولیت و ضمان است. بر اساس آسیب‌های وارده به یک امت در اثر این ربایش، مسئولیت و ضمان فقهی و حقوقی شکل می‌گیرد. از نظر فقهی اگر یک انسان را برای یک روز حبس کنند، به خاطر خسارات وارد شده در اثر محبوس شدن او، مسئولیت ایجاد می‌شود. محروم ساختن امت از حضور ثمربخش این شخصیت و خسارت‌های مالی که به مجموعه‌هایی که از این شخصیت منتفع می‌شوند، وارد شده است، از جمله ابعاد مسئولیت ناشی از ربایش امام موسی صدر است. قطعاً با ربایش چنین شخصیتی که این میزان تاثیر داشته، خسارت‌های معنوی بزرگی به مجموعه‌های منتفع تحمیل شده است. اگر قائل باشیم ربایش امام موسی صدر مسئولیت و ضمان دارد، در آن صورت جنبه حقوقی پیدا خواهد کرد و اگر جنبه حقوقی پیدا کند، همگان باید بکوشند تا وضعیت ایشان روشن شود.

انتهای پیام