«نه، به مراسم غذا خوردن در مراسم ختم»

شفقنا زندگی-در این رفتار‌ها و سنت‌های نادرست بیش از آن که به تسلای خاطر صاحبان مصیبت‌زده باشیم، گویا موقعیتی به دست می‌آید تا برخی افراد، ثروت، هنر، مقام و… خودشون را در معرض تماشای دیگران بذارند و از این کار لذت ببرند که همه بگویند فلان دکتر یا فلان مهندس پولداره و لاکچری… ترحیم در لغت به معنای «مهربانی کردن […]

شفقنا زندگی-در این رفتار‌ها و سنت‌های نادرست بیش از آن که به تسلای خاطر صاحبان مصیبت‌زده باشیم، گویا موقعیتی به دست می‌آید تا برخی افراد، ثروت، هنر، مقام و… خودشون را در معرض تماشای دیگران بذارند و از این کار لذت ببرند که همه بگویند فلان دکتر یا فلان مهندس پولداره و لاکچری…

ترحیم در لغت به معنای «مهربانی کردن بر کسی»، «طلب آمرزش کردن»، «درود فرستادن برای میت» و «رحمه‌الله گفتن برای کسی» است، در عربی به مجلس ترحیم، تَأبین، حَفْلَه التَّأبین، فاتحه، و تعزیه هم گفته می‌شود.

یکی از حکمت‌های شرکت در مراسم عزا این است که انسان رو به یاد خدا و قیامت بندازد و تلنگری باشد که دلبسته به دنیا نباشیم و پیامبر تاکید کردن که «هر کس اندوهناکی را تسلیت گوید خداوند در روز قیامت به او احترام خواهد کرد».

دین اسلام همواره بر همدردی، تسلیت و تعزیت به مصیبت‌زده و مصیبت دیده تاکید دارد، معمولا از قدیم‌الایام رسم بر این بوده که مراسم تدفین، تشییع و خاکسپاری اموات در نوبت صبح انجام شود و ظهر از سوی خانواده معزا مراسم صرف ناهار برای میهمانان و اقوام برگزار و در نوبت بعدازظهر نیز در مسجد مراسم ترحیم متوفی برپا شود.

اما متأسفانه این رسوم با گذشت زمان، با چشم هم چشمی اقوام هزینه سنگینی را برای خانواده متوفی در بردارد و خانواده عزادار علاوه بر غم از دست دادن عزیز خود بعد از مراسم باید به فکر پس دادن قرض و بدهی هم باشند که این خود نیز به نوبه خود مصیبتی دیگر است.

در حالی که در روایات شیعی و سنی با استناد به حدیثی که از حضرت محمد (ص) آمده در مورد شهادت جعفر بن ابی‌طالب که «مستحب است فامیل‌ها و نزدیکان متوفی، به مدت سه روز در تهیه غذا و فراهم کردن کار‌های دیگر، به خانواده او که دچار تألمات روحی شدن کمک کنند و از آن‌ها مراقبت کنند».

به‌طور کلی فرهنگ هر جامعه‌ای شامل بعضی رسوم غلط و درست است که اصرار به برخی از رسومات غلط بیشتر سبب ایجاد رسوم غلط دیگری هم می‌شود، مدتی است که برخی از روستا‌های دهستان جلالوند کرمانشاه با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و فشار‌های گرانی وارد شده به مردم، برخی از رسوم غلط هزینه‌دار مراسم «پرس و فاتحه» را شناسایی و در پی کمرنگ کردن و از بین بردن آن هستند.

جلالوند یکی از دهستان‌های بخش مرکزی کرمانشاه است که جاده اصلی این منطقه از کرمانشاه شروع شده و با گذر از هلشی و بوژان به روستای چنار نخستین روستای جلالوند می‌رسد که حدود ۷۰ کیلومتر با کرمانشاه فاصله دارد؛ مرکز این دهستان آبادی چنار است؛ دهستان جلالوند از ۳۸ آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده است.

اهالی روستا‌های این دهستان به صورت قبیله‌ای زندگی می‌کنند و همواره برای هر تصمیمی با کمک بزرگ ایل میثاق نامه‌ای یا به اصطلاح «رحمت بی» را با مشارکت همگان امضا می‌کنند، عید امسال میثاق‌نامه «نه، به خرید آجیل» را امضا کردند و اخیرا در رابطه با «نه، به مراسم غذا خوردن در مراسم ختم» به توافق رسیده‌اند.

در روایات دینی و احادیث آمده «همسایه‌ها و فامیل‌ها تا چند روز در منزل خود غذا پخته و برای خانواده عزادار ببرند» که متاسفانه در جامعه ما به این شکل اشتباه تغییر یافته که خانواده عزادار علاوه بر غم و غصه فقدان عزیز از دست رفته، همزمان باید به فکر تدارک پذیرایی از مهمان‌ها هم باشند، در این شرایط، برخی از فامیل‌های که اطراف عزادار‌ها را می‌گیرند حاتم طاعی می‌شوند، بدون حساب کتاب خرج و میهمان دعوت می‌کنند مثلا می‌خواهند آبرو و حیثیت خانواده معزا رو حفظ کنند و با خرید‌های نسیه و مدیون کردن صاحب عزا از مغازه‌ها و فروشگاه‌ها، به‌طوری که با نسیه کالا و اجناسی خرید کرده و پس از اتمام مراسم ختم و میهمانی، فاکتور‌ها و گزارشات پذیرایی مهمان و صورت حساب رستوران و تالار را به خانواده متوفی تقدیم می‌کنند که آثار و عواقب زیانبار این هزینه‌ها با وضعیت اقتصادی فعلی، سبب تازه شدن داغ خانواده معزا می‌شود و تبدیل به باری گران می‌شود که باید در آن شرایط بحرانی به دوش بکشند، حتی اگر مشکل مالی هم نداشته باشند بار روانی تدارک دیدن و آبرومند ظاهر شدن در انظار هم در آن شرایط یک بار اضافی است.

شرکت در مراسم ختم، باید دست کم سه نتیجه مثبت به‌دنبال داشته باشد که یکی از آن‌ها آرامش دادن به مصیبت‌دیدگان و دیگری عبرت گرفتن خویش و دلنبستن به دنیای فانی و سوم مغفرت و رحمت متوفی است.

اگر برای برگرداندن آرامش روحی عزادار، تصمیم به حضور بیشتر در کنار آن‌ها را داریم نباید به خانواده مصیبت دیده اجازه بدیم که برای پذیرایی از ما در سالن و یا منزل خودشون دچار تکلف و دردسر شود باید سعی کنیم خانواده عزادار (براساس روایات دینی) حتی دغدغه خورد و خوراک خود را نیز نداشته باشند.

در بیشتر روستا‌های دهستان جلالوند موسوم است که اگر صاحبان عزا برای برگزاری مراسم توانایی مالی نداشته باشند، اهالی محل در پرداخت هزینه‌ها کمک می‌کنند که با این هزینه‌های سرسام‌آور امروز همواره خانواده متوفی از عهده مخارج بر نمی‌آمد، بر آن شدند که از بیشتر هزینه‌ها مانند خریدن تاج‌گل‌های گران قیمت، اعلام تسلیت در قالب تابلوها، اوراق تبلیغاتی نصب پلاکارد اعلامیه که نه سودی به متوفی می‌رساند و نه به خانواده مرحوم و فقط موجب آزار و شرمندگی افرادی می‌شد که توانایی مالی انجام چنین هزینه‌هایی نداشتند خودداری کنند و یا آن‌ها را به حداقل ممکن برسانند به عنوان مثال تنها یک پلاکارد درب منزل متوفی نصب شود.

در این رفتار‌ها و سنت‌های نادرست بیش از آن که به تسلای خاطر صاحبان مصیبت‌زده باشیم، گویا موقعیتی به دست می‌آید تا برخی افراد، ثروت، هنر، مقام و… خودشون را در معرض تماشای دیگران بذارند و از این کار لذت ببرند که همه بگویند فلان دکتر یا فلان مهندس پولداره و لاکچری…

بیشتر مردم لکستان ایل جلالوند با توافق با یکدیگر تصمیم گرفتند تا با احترام و عزت در مراسم خاکسپاری شرکت کنند پس از تسلیت گفتن به صاحب عزا به منازل خود بازمی‌گردند و برای صرف پذیرای دیگر خانواده متوفی را به زحمت نمی‌اندازند این میثاق‌نامه یا همان رحمت‌بی میان بیشتر روستا‌ها این منطقه به امضا رسیده است.

با نخوردن غذا در این مراسم، به تدریج این قضیه عمومیت پیدا می‌کند و انگیزه تدارک غذای مراسم ترحیم کاهش می‌یابد و به مرور این رسم برچیده می‌شود و با تبدیل اینموضوع به یک فرهنگ دعای خیر خانواده‌ای که مشکل مالی دارند شامل حال می‌شود.

منبع: فارس

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه گوناگون

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!