حفظ تعادل در کودکان، ده بازی موثر

بعنوان یک تراپیست حسی – حرکتی کودک، به کودکان زیادی با نقایصی در تعادل و هماهنگی در کلینیک برخورد کرده ام. اکثر تست های استانداردی که ما در کلینیک برای ارزیابی کودک انجام می دهیم تاکید زیادی بر مهارتهای تعادلی ایستا و پویای کودک دارند. تعادل “ایستا” به توانایی بدن در نگه داشتن یک پوزیشن ثابت از طریق فعالیت عضلات کنترل کننده وضعیت بدنی، اشاره می کند که بدن را صاف و ایستاده نگه می دارند. بدن باید بتواند مرکز ثقل را در محدوده تعادل نگه دارد که ممکن است این محدوده وسیع باشد مثل ایستادن با پاهای بسیار باز، یا محدوده کوچکی باشد مثل ایستادن روی یک پا. مثالهایی از تعادل ایستا طیفی از نشستن صاف بدون کج شدن به طرفین تا حفظ حالت تک پا بنام “درخت” در یوگا را شامل می شود.
مهارتهای تعادلی “پویا”، آنهایی هستند که باز هم شامل نگه داشتن و کنترل وضعیت بدن می شوند اما در حین حرکت و فعالیتهای گوناگون. مثلا حفظ تعادل حین راه رفتن روی جدول خیابان، لی لی کردن، دوچرخه سواری و… . تعادل پویا معمولا شامل انتقال وزن از یک پا به پای دیگر است، مثل دویدن.
این نکته حائز اهمیت است که بدانیم سیستم های گوناگونی تعادل ما را متاثر می کنند. این سیستم ها شامل: بینایی (با چشمان بسته تعادل خود را روی یک پا امتحان کنید)، حس عمقی ( سیستمی که به مغز اجازه می دهد جایگاه بدن در فضا را شناسایی کند)، و سیستم وستیبولار یا دهلیزی ( ارگانهای تعادلی قرار گرفته در گوش داخلی که به مغز اجازه می دهند موقعیت سر ما را شناسایی کند و در صورت حرکت شتابدار یا چرخش سر آن را ثبت کند).
دروندادهای هرکدام از این سیستم ها برای یک خروجی خوب تعادلی باید باهم کار کنند. اگر بدن به یکی از این سیستم ها بیش از دیگری وابسته باشد، تعادل بدن دچار اختلال می شود. و این مساله متعاقبا باعث می شود کودک ما در بازیهای مختلف و مشارکت در فعالیتهای بدنی و سایر فعالیتهای رشدی دچار مشکل شود.
اگر کودک شما با فعالیتهای تعادلی مناسب سنش نسبت به همسالان خود دچار مشکل است، یا نمی دانید که چه فعالیتهایی با چه سطحی از چالش های تعادلی مناسب سن کودک شماست، یک کاردرمانگر حسی-حرکتی می تواند به شما کمک کند. در حالیکه ما تلاش می کنیم با ایجاد فضای بازی گونه به تقویت کودک شما کمک کنیم، شما نیز باید کودک خود را به مشارکت در جلسات کاردرمانی تشویق کنید. اما به این معنی نیست که کودکتان در محیط خانه یا زمین بازی و درمیان سایر کودکان نمیتواند تمرینات مربوطه را انجام دهد. در زیر به ده تمرین ساده برای تقویت مهارتهای تعادلی کودک اشاره می کنیم که می تواند در برنامه روتین کودکتان بگنجانید.

وقته تمیز کردنه
جمع کردن وسایل اتاق!!! شما می توانید از کودک بخواهید کارتها، لگوها، و سایر وسایل بازی را روی یک پایش قرار دهد و آن را بلند کند و داخل سبد بریزد، با این کار انتقال وزن روی یک پا و حفظ تعادل تک پا را تقویت می کنید.

نگه داشتن توپ با یک پا و حفظ تعادل
توپ سطح بی ثباتی را فراهم میکند که تعادل و کنترل کودک را به چالش می کشد. میتوانید با تغییر سایز توپ یا اضافه کردن پریدن درجا همزمان با نگه داشتن توپ این چالش را سخت تر کنید.

بازی گردو – شکستم
از کودک بخواهید یک پا را جلوی پای دیگر قرار دهد بطوری که پنجه پای پشتی با پاشنه پای جلویی تماس داشته باشد، و تعادل خود را در آن حالت حفظ کند. می توانید برای چالش بیشتر همزمان یک فعالیت دیگر هم اضافه کنید مثلا بالا انداختن توپ و گرفتن آن.

پوشیدن و درآوردن کفش و جوراب در حالت ایستاده
این فعالیت باعث میشود کودک در لحظاتی که وزنش را روی یک پا می اندازد یک فعالیت دیگر هم انجام دهد که چالش برانگیزتر است.

شوت زدن
این تمرین ساده با کمی تغییر می تواند تعادل تک پای کودک را تقویت کند، از او بخواهید جهت آماده شدن برای یک شوت محکم پایش بلند کند و به عقب ببرد و در همان وضعیت تا سه بشمرد سپس با قدرت توپ را شوت کند.

پا روی استپ
انجام برخی بازیها در حالیکه یک پا روی یک استپ قرار دارد. معمولا از یک کودک سه ساله انتظار می رود بتواند سه ثانیه روی یک پا تعادلش را حفظ کند، اگر کودک شما زیر سه سال است یا هنوز این توانایی را کسب نکرده، این تمرین شروع خوبی برای تقویت تعادل و انتقال وزن بین پاهاست. یک استپ قرار دهید، کودک درحالیکه یک پایش روی استپ است روی تخته وایت برد نقاشی کند، یا توپ را به دیوار بزند و بگیرد، فراموش نکنید که این تمرین را بصورت متناوب بین دوپا انجام دهید.

استوپ – رقص
اگر شما در حال بازی با یک گروه از کودکان هستید، می توانید از این بازی استفاده کنید، به این ترتیب که یک موزیک پخش کنید و از کودکان بخواهید حرکات شما را تقلید کنند، بمحض قطع شدن موزیک در هر حالتی که هستند باقی بمانند. سعی کنید حرکاتی ارائه کنید که شامل تحمل وزن روی یک پا و چالش های تعادلی باشد.

شکار رنگ با پا
بازی دیگری که باعث ارتقای مهارتهای تعادلی کودک می شود به تعدادی نقاط رنگی نیاز دارد که می توانید با کاغذ رنگی بسازید. این دایره های رنگی را روی یک دایره فرضی اطراف کودک بچینید. از کودک بخواهید وقتی شما نام رنگ را گفتید پاشنه یک پایش را روی آن رنگ بزند بدون اینکه پایش را برای حفظ تعادل در مسیر حرکت روی زمین بگذارد.

راه رفتن روی جدول کنار خیابان
راه رفتن روی جدول کنار خیابان، یا اگر دسترسی به فضای بیرون برای شما مقدور نیست میتوانید با دو نوار رنگی یه مسیر باریک روی زمین طراحی کنید و از کودک بخواهید بدون اینکه پایش روی خط برود در فضای بین دو نوار قدم بردارد.

تمرین شکل درخت
نام دیگر این تمرین ایستادن لک لک است. از کودک بخواهید یک پایش را بلند کند و به پایی که روی زمین است تکیه بدهد، دستهایش را بالای سرش ببرد و به هم بچسباند، و به یک نقطه که مشخص می کنید نگاه کند. حفظ تعادل در این وضعیت برای ارتقای مهارتهای تعادلی کودک مفید است.