«افعی دم‌عنکبوتی» به فهرست گونه‌های سایتیس افزوده شد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، حمید ظهرابی معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با اعلام این خبر گفت: نشست متعاهدین کنوانسیون سایتس پیش از ظهر دوشنبه ( ۴ شهریورماه) در سوییس برگزار شد و طی آن، پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران مبنی بر افزودن افعی دم‌عنکبوتی به ضمیمه شماره ۲ سایتیس با رأی عمومی پذیرفته شد.
وی ادامه داد: بر اساس مفاد کنوانسیون سایتس، جابه‌جایی گونه‌های ضمیمه شماره ۲ بین کشورهای مختلف، فقط با مجوز سایتیس امکان‌پذیر است و تمامی ۱۸۳ کشور متعاهد این کنوانسیون موظفند در مبادی ورودی و خروجی خود با جابه‌جایی غیرقانونی و بدون مجوز آن برخورد قانونی انجام دهند.

سایتیس (کنوانسیون منع تجارت گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض) در سال ۱۹۷۳ برای برخی از گونه‌های در خطر انقراض در برابر بهره برداری بی‌رویه از طریق کنترل و برقراری محدودیت‌هایی در تجارت (صادرات و واردات ) آن‌ها در واشنگتن به تصویب رسید که دارای یک مقدمه، ۲۵ ماده و ۳ ضمیمه است و اکنون ۱۶۰ کشور را به عنوان عضو رسمی دارد و یکی از مهم‌ترین کنوانسیون‌های بین المللی محیط زیست در راستای حفظ تنوع زیستی جانوران و گیاهان است. جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۵ به عضویت این کنوانسیون درآمد و مرجع ملی آن سازمان حفاظت محیط زیست است.

گونه ها برحسب اهمیت و درجه قریب‌الوقوع بودن انقراض آن‌ها در یکی از فهرست های ۳ گانه ضمائم درج و تجارت آن‌ها طبق مقررات تحت کنترل قرار می‌گیرد که ضمیمه یک؛ تمام گونه‌های درمعرض خطر انقراض را در برمی‌گیرد و تجارت این دسته از گونه ها تحت کنترل شدید قرار دارد تا بقای آن‌ها بیشتر به خطر نیافتد. صدور مجوز برای این گونه‌ها تنها در شرایط خاص انجام پذیر است و ضمیمه ۲ گونه‌هایی را در بر می‌گیرد که چنانچه تجارت آن‌ها تحت کنترل و نظارت جهانی قرار نداشته باشد به زودی در خطر انقراض قرار خواهند گرفت.

افعی دم‌عنکبوتی با نام علمی Pseudocerastes urarachnoides گونه‌ای از افعی‌های شاخدار است که تنها در برخی نواحی غرب ایران پراکنش دارد. این گونه‌ اندمیک طبیعت ایران، برای نخستین بار در سال ۲۰۰۶ میلادی توسط حمید بستانچی، حاجی قلی کمی و استیون اندرسون به عنوان گونه‌ای جدید از مارهای ایران توصیف شده است.
افعی دم عنکبوتی که فقط در غرب ایران و کوهستان‌های زاگرس زندگی می‌کند، تکاملی منحصر به‌ فرد را از سر گذرانده و رفتار جالبی برای شکار طعمه خود دارد.
انتهای دم این افعی، شبیه به یک گوی با زائده‌های رشته‌ای شکل است که آن را شبیه عنکبوت کرده است. این افعی برای شکار طعمه‌های خود با استفاده از رنگ فلس‌های روی بدنش، در میان سنگ‌ها استتار می‌کند و دم خود را به گونه‌ای حرکت می‌دهد که شبیه به حرکت یک عنکبوت روی سنگ‌ها است. پرندگان نیز با خیال شکار یک عنکبوت بزرگ جثه به مار نزدیک می‌شوند و افعی دم عنکبوتی با گزیدن پرنده، آن را شکار می‌کند.
شکل ظاهری و رفتار منحصر به فرد این مار باعث شده که باغ‌وحش‌ها و مجموعه‌داران زیادی از سراسر جهان، خواهان نگهداری این گونه باشند. به همین دلیل درخواست‌های زیادی برای جمع‌آوری و جابه‌جایی این گونه وجود دارد که این‌ موضوع می‌تواند انگیزه‌ای برای تجارت غیرقانونی گونه باشد. اضافه شدن به فهرست سایتیس عامل بازدارنده مهمی در تجارت غیرقانونی این‌گونه به کشورهای دیگر است.
متاسفانه در سال‌های گذشته تعداد نامعلومی از این گونه به کشور آلمان منتقل شده و در شرایط اسارت نیز زادآوری داشته است و برخی این گونه‌ منحصر به فرد در بعضی بازارهای غیر رسمی به فروش می‌رسند.