هیچ امر به‌معروف و نهی از منکری جز با امام معنا نمی‌یابد/ خطبه غدیر در مدارس تدریس شود

خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: هجدهمین روز از ماه ذی‌الحجه، روز اعلام ولایت حضرت امیر(ع) به معنای سرپرست و جانشین پیامبر اکرم(ص) است. روزی که حضرت رسول(ص) رسالت خود را کامل کرد، به کلام وحی لبیک گفت و در حضور خیل عظیم حجاج بیت‌الله الحرام فرمود: «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ».

از این رو، به مناسبت فرا رسیدن ایام فرخنده عید غدیر با حجت‌الاسلام «سید محمدرضا علم‌الهدی»، استاد سطح عالی و عضو ارشد هیأت رئیسه مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت وگویی داشته ایم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

نخستین پرسش ما در مورد جایگاه و اهمیت واقعه غدیر است. چرا غدیر نقطه عطف در تاریخ اسلام به شمار آمده و چنین عظمتی دارد؟

خداوند روز غدیر را «عیدالله الاکبر» برای مومنین قرار داده است. عظمت غدیر از عید قربان و عید فطر بالاتر است به این دلیل که پیامبر خدا(ص)، در روز هجدهم ذی‌الحجه بزرگ‌ترین ماموریت خود را به پایان می رساند و آیه ای نازل می شود که آن آیه برای طول تاریخ بشر یک سند کامل است: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ» (امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت‏ خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را براى شما [به عنوان] آیینى برگزیدم و هر کس دچار گرسنگى شود بى‏آنکه به گناه متمایل باشد [اگر از آنچه منع شده است بخورد] بى تردید خدا آمرزنده مهربان است).

این آیه اهمیت بالایی دارد از آنجایی که با اعلام جانشینی علی بن ابی طالب(ع) از سوی پیامبر(ص) دین کامل و نعمت تمام شد. ما چند پیام را می توانیم از این آیه دریافت کنیم. نخست اینکه پیامبر اکرم(ص) در آخرین حج خود این مساله را مطرح کردند. مومنان ناراحت و منافقان خوشحال بودند که عمر حضرت رسول(ص) به زودی به پایان می رسد. پیامبر اکرم(ص) با آن حج هم از دنیا، هم از کعبه و هم از امت وداع کردند. این وداع با باقی ماندگان و بازماندگان بود، یعنی کسانی که نتوانستند در رکاب پیامبر(ص) به شهادت برسند و باید بمانند تا ماموریت خود را ادامه دهند، آن ها طایفه مومنین بودند که پیامبر(ص) با آنان وداع کرد.

خداوند در روز عید قربان خطاب به پیامبر(ص) فرمود منافقان از بودن تو لذت نمی برند اما در این سفر هستند مومنینی که نیاز به امیر دارند تا بعد از وجود نازنین تو بتوانند راه دین و قرآن را ادامه دهند. با این وصف پیامبر اکرم(ص) مامور به تعیین امیر و جانشین بعد از خود شدند، اما منافقان، امیر لازم نداشتند. منافقان دست در دست یهود و خائنین اسلام داشتند.

منافق ظاهرش اسلام و باطنش کفر است، در نتیجه حدود هفتاد روز بعد از واقعه غدیر در جریان «سقیفه» در مقام براندازی برآمدند و موفق هم شدند. به بیان دیگر ۷۰ روز پس از حجة‌الوداع کودتایی شد و طی آن چهره دین خدا و پیامبر اکرم(ص) به گونه ای دیگر به مردم معرفی شد.

حال آنکه جریان غدیر به اندازه‌ای مهم بود که طبق آیه قرآن، اگر ابلاغ نمی شد رسالت پیامبر اکرم(ص) نیمه باقی می ماند. پیامبر اکرم(ص) در روز منا وحشت داشت که این حکم را ابلاغ کند، در جریان طواف نیز حکم به حضرت رسول(ص) ابلاغ شد اما باز هم نبی اکرم(ص) تردید و وحشت داشت که مبادا منافقین نظم سفر حج را به هم بزنند تا اینکه در راه بازگشت از حج، در ششمین روزی که حضرت(ص) از مکه خارج شده بودند این پیام را در غدیر خم مطرح کردند.

غدیر، در موقعیتی قرار داشت که یک مسیر چهارسو به نقاطی نظیر یمن، عراق و شام داشت در نتیجه جمعیت از اطراف و اکناف محضر پیامبر(ص) آمده و از این چهار طرف متفرق می شدند. خداوند وحی کرد که در این مکان موضوع جانشینی پیامبر(ص) مطرح شود.

وقتی که این مساله برای پیامبر(ص) قطعی شد که باید حتما ابلاغ کند به دنبال آن خطاب آمد «... وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ»، یعنی اگر اعلام نکنی رسالت تو ناتمام خواهد ماند.

به بیان دیگر، اگر پیامبر اکرم(ص) این پیام را ابلاغ نمی کرد دیگر هم نمی توانست آن را منتقل کند، بنابراین، بالاترین و حساس ترین نقطه انتشار خبر، روز هجدهم ماه ذی‌الحجه است. بعد از آن بود که رسول خدا(ص) ولایت و سرپرستی جامعه اسلامی را به حضرت علی(ع) سپرد. این یعنی مساله ولایت به معنای سرپرستی است و نَه مودت و دوستی.

بنابراین، به دستور پیامبر اکرم(ص) حجاج دو روز در غدیر توقف کردند تا کسانی که جلوتر بودند، برگردند و کسانی که هنوز به غدیر خم نرسیده بودند به آن محل برسند. جمعیت حاضر در آن واقعه تا 130 هزار نفر از زن و مرد تخمین زده شده است.

وقتی فرمان اعلام شد، پیامبر(ص)، ولایت را تا قیامت به امیرالمومنین علی(ع) و فرزندانشان سپردند و در خطبه غدیر پنج مرتبه بر مساله وجود حضرت مهدی(عج) تصریح داشته و نام فرزندان امام علی(ع) را بردند و نهایتا امر ولایت و سرپرستی جامعه را بر عهده امیرالمومنین(ع) و فرزندانشان گذاشتند و فرمودند: «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ».

واکنش ها با توجه به اینکه اشاره داشتید در آن جمعیت فراوان حاضر در غدیر خم، منافقان نیز حضور داشتند، چگونه بود؟

وقتی پیامبر اکرم(ص) این سخنان را فرمودند، بر چهره منافقان اخم آمد. حضرت(ص) فرمود: کسانی را که منکر سخنانم هستند، می شناسم و اگر لازم باشد به اسم می گویم اما خطاب من با مومنین است که بعد از من، علی(ع) مولای شماست. بعد فرمودند: «و بدانید که ریشه امر به معروف این است که به گفته من (درباره امامت) برسید و سخن مرا به دیگران برسانید و غایبان را به پذیرش فرمان من توصیه کنید و آنان را از ناسازگاری سخنان من بازدارید؛ همانا سخن من فرمان خدا و من است و هیچ امر به معروف و نهی از منکری جز با امام معصوم کمال نمی‌یابد».

عبارت پیامبر اکرم(ص) که فرمود: «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ» سه هزار راوی معتبر در میان راویان شیعه و اهل سنت دارد. حتی در میان مستشرقین نیز این جمله پیامبر اکرم(ص) آمده است. علی(ع)، جانِ پیامبر(ص) است، قرآن او را نفس پیامبر(ص) می خواند، لذا هر چیزی که خداوند به پیامبر(ص) عطا کرد، عینا به علی(ع) نیز داده است جز نبوت.

روزی پیامبر اکرم(ص) به حضرت امیر(ع) نگاه کرده و با محبت و لطافت فرمودند: علی جان! به سخن من گوش کن، سوالی دارم. فرمود: تو پدرزنی مثل من داری اما من ندارم، من همسر دارم اما زهرا ندارم. زهرا همسر توست، من پسر داشته ام اما از دنیا رفته است، پسران تو پسران من هستند. ذریه من از توست، خداوند چنین کرد که نسل رسول خدا از فاطمه زهرا(س) و علی بن ابی طالب(ع) باشد.

آیا حضور سادات در سراسر جهان اثبات این سخن نبوی است؟

دقیقا، امروز در همه جوامع به ویژه جوامع اسلامی، نسل سادات حضور دارند، در اندونزی پنج میلیون سید زندگی می کنند که به آنها (احباب) می گویند، تمام کشورهای شمال آفریقا سادات حسنی را احترام کرده و به آنها «اَشراف» به معنای شریف می گویند.

همچنین، واژه سیادت در زبان سانسکریت در هند به معنای «شاه» است. مثلا شاهچراغ. یعنی سید، یعنی آقا. این گونه است که سیادت در جهان گسترانیده شده است و تمامی سرمداران نهضت علوی در جهان را فرزندان فاطمه(س) تشکیل می دهند، چنانچه در ایران آیت الله العظمی «خامنه ای» در عراق آیت الله العظمی «سیستانی» و در لبنان «سید حسن نصرالله» عالمانه در عرصه سیاست حضور دارند.

یکی از سنت های غدیری، دیدار از سادات است. در مورد فلسفه این سنت توضیح دهید.

مردم به گرامیداشت و احترام روز عید غدیر، به دیدار فرزندان حضرت علی بن ابی طالب(ع) می روند و این روز را به آنان تبریک می گویند. در واقع این دیدارها ابراز ارادت به فرزندان رسول الله(ص) است. مردم از راه دور و نزدیک می روند تا سادات را ملاقات کنند. لذا در روز غدیر، مردم باید خانواده های سادات را ببینند، کسانی که در توان شان است، مجالس جشن را جدی تر بگیرند، کسانی که قدرت مانور در تبلیغات را دارند و می توانند خطبع مبارکه غدیر را در سرتاسر کشور به ویژه در فضای مجازی نشر دهند، از این فرصت استفاده کنند.

امروز وظیفه ما برای نشر پیام غدیر چیست؟

صدا و سیما، رسانه ها، سایت های فعال در نظام اسلامی، نه تنها شب عید غدیر، روز بعد از آن بلکه در هفته ای که عید در آن واقع شده است باید به تبیین غدیر بپردازند و عظمت آن را نشان دهند. همه شهرها باید میادین و مساجد الغدیر داشته باشند. باید به مثابه دروس دیگر، خطبه غدیر به دانش آموزان آموزش داده شود. خطبه غدیر منشور ولایت است.

پایان پیام/248