زمستان اقتصاد جهان در راه است؟

به گزارش پایگاه خبری«عصر اعتبار» به نقل از دنیای اقتصاد، نگرانی از تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین مهم‌ترین عامل ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار اوراق کم‌ریسک محسوب می‌شود. ریسک رکود بدون شک در حال افزایش است و تشدید تنش‌های تجاری این ریسک را تقویت می‌کند. در جدیدترین نشانه ریسک رکود، اوراق‌خزانه با سررسید 30 ساله تا 96/ 1 درصد نزول کرد. درواقع پایین‌ترین سطح تاریخی این نسخه از اوراق که از سال 1970 به لیست خزانه افزوده شده، نشانه دیگری برای رکود را به بازارها مخابره کرد. بازار بدهی با بازدهی منفی در سطح بین‌المللی به بالاتر از 16 هزار میلیارد دلار صعود کرد که در طول تاریخ بیشترین حجم این بازار محسوب می‌شود. حجم بازار حدود 10 روز قبل، آستانه 15 هزار میلیارد دلاری وجود داشت که شکسته شد. در پایان سال گذشته میلادی حجم این بازار نزدیک به 8هزار میلیارد دلار ارزیابی شده بود.
پیچش فرکانس رکود در بازارها

هم فرکانس شدن رکود‌سنج‌های مختلف به مرور ارکستر سمفونی بحران مالی را تشکیل داده که نوای آن در بازارهای جهانی پیچیده شده است. اولین معیار معتبر برای سرمایه‌گذاران و اقتصاددانان، وضعیت منحنی بازدهی اوراق خزانه آمریکا به‌شمار می‌رود. منحنی بازدهی که در سه حالت کلی تحلیل می‌شود؛ در شرایط نرمال اقتصادی فاصله بازدهی اوراق کوتاه‌مدت نسبت به نسخه‌های بلند‌مدت معنادار است؛ اما چنانچه فاصله بازدهی اوراق با سررسید کوتاه و بلند آنقدر کم شده باشد که به صفر میل کند، آن گاه منحنی به حالت غیر نرمالِ نوع خطی درآمده است. در صورتی که تفاضل اوراق بلند‌مدت و کوتاه‌مدت به گونه‌ای باشد که سررسید‌‌های کوتاه بازدهی بیشتری نسبت به سررسید‌های بلندتر داشته باشند، منحنی وارد فاز جدیدی با عنوان منحنی معکوس شده است. زمانی‌که منحنی دچار وارونگی شده باشد سیگنال ریسک اقتصادی را از خود متصاعد می‌کند. این سیگنال به معنای خطر وقوع یک دوره رکود مالی تا 12 ماه آینده است.
خوانش فدرال رزرو از منحنی بازدهی

دو نوع از منحنی بازدهی مرسوم است. نوع اول که بیشتر از سوی فدرال رزرو مورد استفاده قرار می‌گیرد، از تفاضل بازدهی اوراق خزانه‌داری 10 ساله و 3 ماهه به‌دست می‌آید. نوع دیگری که بیشتر مورد توجه فعالان بازار و سرمایه‌گذاران قرار دارد، تفاضل اوراق 10 ساله و 2 ساله را مورد سنجش قرار می‌دهد. معیار فدرال رزرو که از تفاضل بازدهی اوراق 10 ساله و 3 ماهه‌ است احتمال بروز رکود تا 12 ماه آینده را از ماه مارس سال جاری میلادی (ابتدای سال 1398 شمسی) پیش‌بینی کرده است. این فاصله از چند ماه قبل به زیر صفر رسیده است؛ درواقع می‌توان منحنی بازدهی را معکوس دانست. این تفاضل به مرور منفی‌تر نیز شده تا جایی که روز گذشته در ساعاتی از بازار به منفی 39/ 0 درصد رسید که تا قبل از وقوع بحران دهه قبل تجربه نشده بود.
خوانش سرمایه‌گذاران از منحنی بازدهی

سنجش نوع دوم که دلخواه سرمایه‌گذاران و فعالان بازار است؛ روز گذشته پس از ماه‌ها مقاومت بالاخره وارد محدوده منفی شد. هرچند تنها 01/ 0 درصد پایین تر از صفر به ثبت رسید؛ اما نوای ریسک اقتصادی را همزمان با سایر معیارهای هشداردهنده فضای ملتهب بازارهای جهانی به صدا درآورد.
آخرین سنگر مقاوم؛ بازدهی اوراق 30 ساله

نکته دیگری که برخی اقتصاددانان را نسبت به رکود‌سنج‌ها کم‌اعتنا کرده بود، بازدهی اوراق خزانه با سررسید 30 ساله بود. بازدهی این نسخه از اوراق به‌رغم ریزش سایر نسخه‌ها از مرز 2 درصد پایین نمی‌آمد؛ با این حال در معاملات روز پنج‌شنبه، اوراق 30 ساله نیز هرچند برای ساعتی، نرخ بازدهی زیر 2 درصد را تجربه کردند. اقتصاددانانی که با پشتوانه عدم ریزش بازدهی اوراق 30 ساله به زیر 2 درصد، فرض وقوع رکود را ناموجه می‌انگاشتند، با نزول بازدهی آخرین اوراق مقاوم به تضعیف، ممکن است به وضعیت کنونی اندکی وجه داده و آن را بررسی کنند.
منحنی بازدهی چیست؟

منحنی بازدهی ساخته شده از نمودار بازدهی اوراق با سررسیدهای مختلف در یک گراف است. به‌طور معمول هزینه استقراض پول برای مدت کوتاه باید کمتر از از مدت‌های طولانی باشد و اوراق 30 ساله باید پربازده‌ترین نسخه اوراق خزانه باشند. اما تغییر در عرضه و تقاضای اوراق بسته به تغییرات تورم و نرخ بهره می‌تواند شکل بالارونده منحنی را تغییر دهد و منحنی را به حالت‌های مختلف ترسیم کند؛ حالت خطی و حالت معکوس 2 حالت مهم این منحنی هستند. یعنی زمانی که استقراض کوتاه‌مدت برای بازپرداخت در بلندمدت صرفه نداشته باشد یا حتی زیان‌ده باشد. در بهترین حالت، سیگنال سمفونی رکود با افت تولید ناخالص داخلی به انتها می‌رسد و در وضعیت دیگر یک دوره رکود بین یک تا 2 سال آینده رخ خواهد داد. البته برخی از سیاست‌گذاران فدرال رزرو معتقد هستند که بازار در وضعیت متفاوتی با گذشته قرار دارد و دچار اعوجاج پارامتریک شده است. بنابراین نمی‌توان به سیگنال منحنی استناد کرد. البته آنچه نگران‌کننده است، سخنرانی «بن برنانکی» رئیس اسبق فدرال رزرو آمریکا است که بر همین وضعیت متفاوت پیش از رکود دهه قبل تاکید می‌کرد. درحالی که دولت آمریکا احتمال ورود اقتصاد این کشور به رکود را حدود 20 درصد ارزیابی کرده است، اما کارشناسان بانک‌های مطرح آمریکایی این رقم را حداقل 33 درصد عنوان کرده‌اند. بانک آمریکا هشدار داده است پیش‌بینی‌ها از احتمال ورود اقتصاد آمریکا به رکود طی یک سال آینده به بیش از 33 درصد رسیده است.