از آنجایی که در اسلام موضوعی با عنوان طب اسلامی وجود ندارد، بیان تفاوت طب سنتی و اسلامی از مبنا بیهوده به نظر میرسد و بهتر است به جای طب اسلامی بگوییم طب سنتی که از فرمایشات ائمه هم در آن استفاده میشود.
نکته: تاکید میکنیم که طبیعی بودن و استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماریها به معنای بی ضرر بودن آنها نیست و مقدار داروهای گیاهی یا جوشاندهها و ترکیباتی که از گیاهان دارویی تهیه میشوند، حتما باید به طور دقیق و تحت نظر پزشک متخصص تعیین و مصرف شوند. همچنین استفاده خودسرانه از روشهای طب سنتی و زیادهروی در آنها نیز مانند هر چیز دیگری، عوارض به همراه دارد.
همانطور که در ابتدا گفته شد، در اسلام موضوعی با عنوان «طب اسلامی» وجود ندارد و انتشار و توسعه آن، موضوعی است که هم به اسلام و هم به طب سنتی ایرانی ضربه زده است! به طوری که هماکنون از خود حوزهها چهرههایی همچون آیتالله مکارم شیرازی و آیتالله نوری همدانی به مبارزه با «طب اسلامی» برخاستهاند تا اشتباهات طبابت را از گردن روحانیت و اسلام بردارند.
۱- بسیاری از احادیثی که به درمان بیماری یا تهیه دارو اشاره کردهاند از منظر اعتبار و درستی باید بررسی شوند.
۲- اگر معتبر بودن یک حدیت تایید شد باید شرایط بیان آن نیز مشخص شود. بسیاری از احادیثی که وجود دارند برای یک بیماری خاص و در منطقهای خاص بوده اند و به همین دلیل ممکن است برای افراد دیگر بسته به شرایط فرد بیمار ثمربخش نبوده و حتی مضر و با خطراتی همراه باشد.
۳- پیامبر و ائمه ما برای درمان بیماریهای خود به پزشک مراجعه میکردهاند و هیچ یک ادعای طبابت نداشته، خود را درمان نمیکردهاند.
۴- تعداد احادیثی که در زمینه طب در اسلام وجود دارد بسیار اندک و در حد یکی دو کتاب است؛ بنابراین بهتر است به جای طب اسلامی بگوییم طب سنتی که از فرمایشات ائمه هم در آن استفاده میشود.
مهمترین نمونههای تفاوت طب سنتی و اسلامی عبارتند از:
یکی از تفاوتهای طب سنتی و اسلامی در تهیه دمنوش از میوههای خشکی مانند سیب و به است. در طب سنتی توصیه میشود میوهها خشک شوند و از آنها برای تهیه دمنوش و جوشانده استفاده شود؛ در صورتی که در تعریفی که با نام طب اسلامی از آن یاد میشود خوردن آب همراه میوه یا بعد از آن را همانند سم برای بدن میدانند.
طب سنتی ایران توصیه به مصرف روغن کنجد و فراوردههای آن دارد، در صورتی که طب اسلامی روغن کنجد را عامل آلزایمر، زوال مغز و فراموشی میشناسد.
طب سنتی به مصرف قرص آهن یا گذاشتن کفگیر و قاشق آهنی برای تامین آهن مورد نیاز بدن توصیه دارد، در حالی در طب اسلامی، فلز آهن را رجس، نجس و مسخ معرفی میکند تا جایی که حتی در صورت دست زدن به آهن، توصیه شده که دستها شسته شوند و برای رفع کم خونی خوردن ترکیب سه شیره انگور، توت و خرما را توصیه میکند.
استفاده از ماهی آهنی در غذا برای تامین آهن بدن
انجام دادن یا ندادن زالو درمانی از دیگر تفاوتهای طب سنتی و اسلامی است. طب سنتی توصیه به زالو درمانی داشته در حالی که طب اسلامی آن را منع میکند و به انجام حجامت و فصد توصیه میکند.
طب سنتی تاکید به مصرف عرقیجات گیاهی به منظور پیشگیری و درمان بیماریها دارد، در حالی که طب اسلامی معتقد است در فرایند تهیه آنها اغلب، مواد الکلی یا سمی ایجاد میشود که مضر است.
مصرف لبینات در طب اسلامی توصیه میشود، ولی طب سنتی به دلیل سردی زیاد این مواد غذایی و افزایش سردی بدن که خود عامل بسیاری از بیماریهاست، مصرف زیاد آن را مضر میداند.
طب سنتی ایران معتقد است هر عضوی از بدن مزاج و طبع خاص خود را دارد و ممکن است طبع کلی بدن گرم و طبع اندامی از بدن مانند مغز، معده، رحم و ... سرد باشد، در صورتی که طب اسلامی یک مزاج را برای کل بدن معرفی میکند.
حتما بخوانید: تفاوت طبع و مزاج چیست؟ + انواع طبع و مزاج
در طب اسلامی فقط گیاهان دارویی که درباره آنها روایات ائمه و احادیث وجود دارد برای درمان استفاده میشوند، ولی در طب سنتی برای هر گیاهی ویژگیهای درمانی معرفی شده است.
مصرف زیاد برنج در طب سنتی توصیه نمیشود ولی طب اسلامی برنج را سید الاغذیه میداند.
طب سنتی مصرف گوشت و عدس را به مقدار کم توصیه میکند، ولی در طب اسلامی به مصرف گوشت و عدس سفارش شده است.
طب سنتی و به ویژه ابن سینا و رازی، شراب را بهترین حامل دارو میدانند در صورتی که در طب اسلامی، سرکه را بهترین حامل دارو میشناسند.
تفاوت طب سنتی و اسلامی درباره حجامت مربوط به نحوه انجام آن، آداب و شرایط حجامت از جمله گرفتن یا نگرفتن هزینه میشود. یکی از آداب حجامت در طب اسلامی این است که نباید هزینهای بابت حجامت گرفته شود در حالی که متخصصان طب سنتی، هزینههای زیادی بابت حجامت از بیمار درخواست میکنند.
همانطور که گفته شد برای طب سنتی، سازمان بهداشت جهانی تعریف جامعی ارائه کرده است. گفتنی است پایه و اصول طب سنتی ایران بر پایه همان طب یونانی است و بخش وسیعی از آن در دوران قبل از اسلام شکل گرفته است؛ با این وجود به نظر میرسد واژهای بهنام طب اسلامی با رویکردهای متفاوتی امروزه مطرح است و بسیاری از متخصصان این علم معتقدند طب اسلامی در واقع همان طب سنتی ایرانی است که دوران شکوفاییاش به دوران تمدن اسلامی مربوط میشود.
پیشنهاد شما درباره مراجعه به متخصصان طب سنتی یا اسلامی چیست؟ اگر ابهامات و تفاوت دیگری بین طب سنتی و اسلامی میشناسید از طریق بخش نظرات و پرسشها با ما به اشتراک بگذارید.
برگرفته از: مجله طب سنتی اسلام و ایران، نشریه اسلام و سلامت، خبرگزاری بین المللی قرآن