عمارت امیریه مربوط به دوره قاجار است و در بوشهر، خیابان ساحلی، پارک خلیج فارس، محله کوتی واقع شده است. عمارت امیریه در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۱۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست عمارت امیریه ، واقع در بخش مرکزی شهرستان بوشهر یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. ساختمان اصلی عمارت امیریه مربوط به دوره قاجاریه است و نخست به دستور امیر وقت جنوب، معروف به سید حسین بلدیه که در آن محل انجام وظیفه میکرده بنا شده است.
ورودی عمارت دارای چشم اندازی بسیار زیباست و پوشش سقف از چوب صندل یا چندل است. ستون های جلو ساختمان نیز از جنس چوب ساج است. در جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت (به دلیل نزدیکی به دریا) و موریانه نخست اطراف ستون ها را با بید کنبال که از پوست درخت نارگیل درست می شود پیچانده و سپس روی آن را با گچ تزیین کرده اند. چوب های کنده کاری به کار رفته در طارمه و نقوش در و پنجره ها، گچبری سر در ها، کنده کاری و گوه های برنجی به کار رفته در درگاه ورودی از عوامل تزیینی این بنا هستند.
برخی به اشتباه ساخت عمارت امیریه را به سید حسین بلدیه نسبت میدهند در حالیکه سید حسین بلدیه در زمان رضاشاه شهردار بوشهر بودهاست و ساختمان عمارت امیریه در سال ۱۳۱۹ ق یعنی ۲۵ سال قبل از پادشاهی رضاشاه به پایان رسیدهاست. در این مورد آمدهاست: «عمارت امیریه در اوایل حکومت رضاشاه به عنوان ساختمان بلدیه (شهرداری) منظور گردید، و شهردار وقت بوشهر سید حسین سعادت که به سید حسین بلدیه مشهور شده، در آن انجام وظیفه میکرد.»
سدیدالسلطنه کبابی درباره موقعیت جغرافیایی این عمارت مینویسد: «مغرب آن محلهای نیست و دریاست و مشرق آن محله عربها و شمال محله یهودیها و جنوب محله کوتی است»
این بنا از دو طبقه تشکیل شدهاست. در جلو ساختمان ایوانی بزرگ وجود دارد که دارای دو درگاه ورودی است و در طبقه بالا بالکنی با جنس چوب است. وسط دو درگاه ورودی از داخل ساختمان اتاق بزرگ در دو طبقه درست شدهاست که احتمالاً برای پذیرایی یا کنفرانس بوده و دارای چشماندازی زیبا به بیرون و منظره دریا میباشد. ساختمان دارای حیاط مرکزی و تمامی اتاقها دورتادور واقع شدهاند که در هر طبقه ده اتاق وجود دارد. در گوشه خاوری راه پلهای برای رفتن به پشت بام ساخته شدهاست. جنس درها و پنجرهها از چوب ساج بوده و حفاظ آنها در جلو میباشد. درها دو لنگه و دارای نقش و نگار هستند. ورودی عمارت دارای چشماندازی بسیار زیباست و پوشش سقف از چوب صندل یا چندل است (نوعی چوب مخصوص که از هندوستان و مومباسا میآوردهاند). ستونها جلو ساختمان نیز از جنس چوب ساج است. در جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت (به دلیل نزدیکی به دریا) و موریانه نخست اطراف ستونها را با بند کنبال یا «کومبار» که از پوست درخت نارگیل درست میشود پیچانده و سپس روی آن را با گچ تزیین کردهاند. چوبهای کنده کاری به کار رفته در طارمه و نقوش در و پنجرهها، گچبری سردرها، کنده کاری و گوههای برنجی به کار رفته در درگاه ورودی از عوامل تزیینی بنا هستند.
این بنا از دو طبقه تشکیل شدهاست. در جلو ساختمان ایوانی بزرگ وجود دارد که دارای دو درگاه ورودی است و در طبقه بالا بالکنی با جنس چوب است. وسط دو درگاه ورودی از داخل ساختمان اتاق بزرگ در دو طبقه درست شدهاست که احتمالاً برای پذیرایی یا کنفرانس بوده و دارای چشماندازی زیبا به بیرون و منظره دریا میباشد. ساختمان دارای حیاط مرکزی و تمامی اتاقها دورتادور واقع شدهاند که در هر طبقه ده اتاق وجود دارد. در گوشه خاوری راه پلهای برای رفتن به پشت بام ساخته شدهاست. جنس درها و پنجرهها از چوب ساج بوده و حفاظ آنها در جلو میباشد. درها دو لنگه و دارای نقش و نگار هستند. ورودی عمارت دارای چشماندازی بسیار زیباست و پوشش سقف از چوب صندل یا چندل است (نوعی چوب مخصوص که از هندوستان و مومباسا میآوردهاند). ستونها جلو ساختمان نیز از جنس چوب ساج است. در جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت (به دلیل نزدیکی به دریا) و موریانه نخست اطراف ستونها را با بند کنبال یا «کومبار» که از پوست درخت نارگیل درست میشود پیچانده و سپس روی آن را با گچ تزیین کردهاند. چوبهای کنده کاری به کار رفته در طارمه و نقوش در و پنجرهها، گچبری سردرها، کنده کاری و گوههای برنجی به کار رفته در درگاه ورودی از عوامل تزیینی بنا هستند. این بنا هماکنون موزه مردمشناسی است. ساختمان توسط شهرداری بوشهر در سال ۱۳۷۸ مرمت و تعمیر شدهاست.
منابع:بیتوته-ویکیپدیا