جنبش اسلامی نیجریه، شیخ ابراهیم زکزاکی، و ایران


جنبش اسلامی نیجریه، شیخ ابراهیم زکزاکی، و ایران

دولت نیجریه با تصمیمی بحث برانگیز «جنبش اسلامی نیجریه» را به اتهام دست زدن به خشونت و تبدیل شدن به «دشمن کشور» ممنوع اعلام کرده است. این جنبش، اما خود را یک حرکت مسالمت آمیز معرفی می‌کند که در واقع زیر ضرب خشونت‌های دولتی قرار دارد.

جنبش اسلامی نیجریه، شیخ ابراهیم زکزاکی، و ایران
به گزارش خبرنگار «پارسینه»، هفته‌های اخیر نیجریه شاهد افزایش اعتراضات شیعیان به بازداشت شیخ زکزاکی، رهبر جنبش اسلامی نیجریه، بود. این اعتراضات سرانجام به رای دادگاه برای آزادی زکزاکی جهت انجام مداوا در هند منجر شد. اعتراضات و خشونت‌ها در نیجریه از سوی رسانه‌های جهانی کمتر از آنچه انتظار می‌رود پوشش داده شده است، اما این بار بخش آفریقای «بی بی سی» انگلیسی به سراغ این موضوع رفته و گزارشی مفصل تهیه کرده است که خلاصه‌ای از آن را می‌خوانید:


جنبش اسلامی نیجریه چیست؟


جنبش اسلامی نیجریه چهار دهه پیش تشکیل شد و مدافع تشکیل حکومتی اسلامی مانند ایران است. این جنبش به شدت تحت تاثیر انقلاب اسلامی ایران است و [آیت الله] خمینی یکی از چهره اصلی الهام بخش آن است به طوری که حامیان جنبش در نشست‌های خود ابتدا نسبت به او و سپس به رهبر محلی خود، شیخ ابراهیم زکزاکی، اعلام وفاداری می‌کنند.

این جنبش خود را به عنوان یک حکومت و شیخ زکزاکی را که از سال ۲۰۱۵ در بازداشت است، به عنوان تنها قدرت مشروع در نیجریه می‌بیند.

جنبش اسلامی حاکمیت دولت نیجریه را به رسمیت نمی‌شناسد و رهبران آن را فاسد و خدانشناس می‌داند.

این جنبش یک ساختار اداری و شاخه‌های سازمان یافته در بیشتر ۳۶ ایالت نیجریه دارد که به آن ظاهری همچون یک حکومت می‌دهد. آن‌ها همچنین در برخی ایالات‌های شمالی که بیشتر جمعیتشان مسلمان است، دارای مدرسه و بیمارستان هستند.

در وبسایت جنبش آمده است: «جنبش اسلامی یک بنیاد ثبت شده دارد که بنیاد فوزیه خوانده می‌شود و بیش از ۳۶۰ مدرسه ابتدایی و دبیرستان دارد. این [دارایی] از بار ناتوانی دولت در فراهم کردن آموزش ابتدایی برای مردم بسیار می‌کاهد.»

بسیاری از اعضای جنبش افرادی حرفه‌ای تحصیل کرده اسند و برخی از آن‌ها مناصبی در ارتش، پلیس و دستگاه اطلاعاتی دارند.
ژاکوب زن، تحلیل گر اندیشکده «بنیاد جیمزتاون» در آمریکا می‌گوید حضور اعضای جنبش اسلامی در خدمات عمومی نشان می‌دهد که آن‌ها به جای انقلاب، به دنبال «تحول اسلامی» هستند.

او ۲۶ ژوئیه در مقاله‌ای می‌نویسد علی رغم داشتن یک نیروی مسلح به سلاح سبک حفاظتی «حزب الله مانند»، یک روزنامه، و تصویر [آیت الله] خمینی دوستانه در وبسایت و اعتراضاتشان، جنبش اسلامی نیجیریه بیشتر به دنبال نشان دادن عمومی مظاهر شعیی است که این موضوع برخلاف تحریک سیاسی مستقیم است.
جنبش اسلامی نیجریه، شیخ ابراهیم زکزاکی، و ایران


جنبش اسلامی چقدر محبوب است؟


این گروه بزرگ‌ترین سازمان شیعه در نیجریه است و می‌تواند جمعیتی عظیم، گاهی تا ده‌ها هزار نفر را برای گردهمایی هایش جمع کند که این موضوع بیش از هرچیزی به خاطر تلاش‌های شیخ زکزاکی است که توانسته مذهب شیعه در نیجریه را که قبل از انقلاب اسلامی ایران قابل چشم پوشی بود، گسترش دهد.
برآورد تعداد شیعیان در نیجریه بسیار دشوار است و رقمی بین ۵ تا ۱۷ درصد جمعیت ۱۰۰ میلیون نفری مسلمانان این کشور برای آن ذکر می‌شود. بیشتر مسلمانان نیجریه اهل سنت هستند.


چرا جنبش اسلامی از سوی دولت ممنوع شده است؟


دفتر محمدو بوهاری، رئیس جمهور نیجریه، گفته است جنبش اسلامی به دلیل «قرار گرفتن تحت کنترل افراط گرایان که به اعتراضات مسالمت آمیز باور ندارند و در عوض خشونت به کار می‌برند» ممنوع شده است.

این تصمیم پس از هفته‌های اعتراض با درخواست آزادی شیخ زکزاکی که از سال ۲۰۱۵ در بازداشت است و همچنین اجرای عدالت برای صد‌ها نفری که توسط نیرو‌های امنیتی کشته شده اند، اتخاذ شد.
جنبش اسلامی نیجریه، شیخ ابراهیم زکزاکی، و ایران

بسیاری از این اعتراضات به درگیری‌های خشونت آمیز میان معترضان و نیرو‌های امنیتی، از جمله در مقابل ساختمان پارلمان فدرال، انجامید. یکی از افسران ارشد پلیس در میان کشته شدگان در ابوجا، پایتخت، بود.

محمد آدامو، رئیس پلیس، پس از دریافت دستور ممنوعیت جنبش اسلامی به افسران ارشد گفت: «با هر شخصی که به هر ترتیبی در پیشبرد فعالیت‌های جنبش اسلامی نیجریه که ممنوع شده دخالت یا همراهی داشته باشد، باید به عنوان یک تروریست، دشمن کشور و عنصر برانداز برخورد شود و به دست عدالت سپرده شود.»


جنبش اسلامی درباره ممنوعیت چه می‌گوید؟


جنبش اسلامی این موضوع را که پشت خشونت‌ها قرار دارد رد و نیرو‌های امنیتی را به کشتار معترضان مسلامت جو متهم می‌کند. این جنبش رئیس جمهور بوهاری را به عنوان دست نشانه عربستان سعودی می‌داند که می‌خواهد آن‌ها را ریشه کن کند.
جنبش اسلامی در وبسایت خود تاکید می‌کند که «بدون خشونت و غیرمسلح» خواهد ماند.

این جنبش ممنوعیت خود را در دادگاه مطرح کرده و اعلام کرده است که اعتراضات خیابانی را متوقف می‌کند تا به میانجی‌ها فرصتی برای حل «بحران» ایجاد شده بر سر بازداشت شیخ زکزاکی بدهد.

زکزاکی در حالی همچنان در بازداشت است که دادگاه عالی فدرال در دسامبر ۲۰۱۶ بازداشت او را غیرقانونی اعلام کرد. او به همراه همسرش، زینت، حبس شده است. دولت با رد حکم دادگاه می‌گوید زکزاکی و همسرش در «حصر محافظتی» قرار دارند.

گفته می‌شود شیخ زکزاکی ۶۶ ساله ابتدای سال جاری یک سکته را پشت سر گذاشته و همسرش هم از آرتروز حاد و فشار خون رنج می‌برد.

تردیدی وجود ندارد که این زوج دوران سختی را پشت سر می‌گذارند. جنبش اسلامی می‌گوید سه پسر و خواهر بزرگتر شیخ زکزاکی در جریان یورش سال ۲۰۱۵ نیرو‌های امنیتی به منزل شیخ و ساختمان مرکزی جنبش در شهر «زاریا» در شمال نیجریه کشته شدند.


چرا زکزاکی و همسرش بازداشت شدند؟


ارتش مدعی است پس از آن که اعضای جنبش اسلامی که در یک مراسم مذهبی در زاریا شرکت کرده بودند، برای کشتن رئیس ستاد کل که از آنجا عبور می‌کرد تلاش کردند، مجبو به تلافی شده است.

در بیانیه ارتش گفته شد: «نیرو‌های مسئول حفظ سلامتی و امنیت رئیس ستاد کل ارتش، در پیش شنیدن صدای انفجار‌ها و تیراندازی چاره‌ای نداشتند جز آن که از او و کاروانش به هر قیمتی دفاع کنند.»

ساختمان مرکزی جنبش ویران شد و نزدیک به ۳۵۰ نفر در این عملیات کشته شده و صد‌ها نفر از جمله شیخ زکزاکی که به قتل عمد، قتل غیرعمد، تجمع غیرقانونی و برهم زدن آرامش عمومی متهم شده بود، دستگیر شدند. او این اتهامات را رد می‌کند.

عملیات نیرو‌های امنیتی موجب خشم کسانی شد که آن را با حمله به بوکو حرام، یک گروه شورشی اهل سنت در شمال نیجریه، مقایسه می‌کردند.

یورش پلیس به ساختمان مرکزی بوکو حرام در سال ۲۰۰۹ موجب درگیری‌هایی شد که به کشته شدن بیش از ۷۰۰ نفر انجامید. محمد یوسف، بنیانگذار آن دستگیر و سپس در بازداشت پلیس کشته شد.

پس از آن بوکو حرام یک شورش تمام عیار به راه انداخت جان نزدیک به ۳۰ هزار نفر را گرفت و موجب آوارگی بیش از دو میلیون نفر شد.

برخی از نیجریه ای‌ها می‌ترسند که جنبش اسلامی هم به یک گروه شورشی مشابه بوکو حرام تبدیل شود و از آنجا که در بیشتر ایالت‌های نیجریه عضو دارد و هواداران فراوانی هم در نیرو‌های امنیتی دارد موجب ویرانی بزرگتری شود.

برخی دیگر این احتمال را رد می‌کنند چرا که اعضای جنبش اسلامی تحصیل کرده اند و خطر ورود به جنگی بدون برنده را نمی‌پذیرند. آقای زِن با چنین دیدگاه موافق است و می‌گوید به نظر نمی‌رسد شورشی سازمان یافته در کار باشد.

او همچنین فکر نمی‌کند که ایران به دنبال دامن زدن به تنش‌ها در نیجریه باشد: «حتی اگر ایران بخواهد از یک گروه شبه نظامی تحت نیابت خود در نیجریه حمایت کند، فاصله جغرافیایی و فرهنگی مانع آن خواهد شد. ضمن این که ایران بیش از اندازه درگیر منازعات خاورمیانه است و تعهدی کمتر از آنچه ممکن است در ظاهر به نظر برسد به زکزاکی دارد، به ویژه با درنظر گرفتن دیگر گروه‌های شیعه در نیجریه.»
جنبش اسلامی نیجریه، شیخ ابراهیم زکزاکی، و ایران


دیگران به ممنوعیت چه واکنشی نشان دادند؟


دیدبان حقوق بشر این ممنوعیت را محکوم کرد و گفت که این مسئله «حقوق انسانی ابتدایی تمام نیجریه ای‌ها را تهدید می‌کند.»

کاردینال مسیحیان کاتولیک آبوجا هم این ممنوعیت را محکوم کرد. کاردینال «جان اونایکان» به رادیو واتیکان گفت: «هیچ کس در امان نیست: امروز شیعیان، و فردا می‌تواند مسیحیان باشند.»

دولت نیجریه چنین اظهاراتی را رد کرده و می‌گوید هرکسی، از جمله اعضای جنبش اسلامی، در پرداختن به اعمال دینی خود آزادند.


ایران چه گفته است؟


تظاهرات برای درخواست آزادی شیخ زکزاکی مکررا در تهران و جا‌های دیگر برگزار شده است و حسن روحانی، رئیس جمهور، پس از کشتار معترضان در سال ۲۰۱۵ با همتای نیجریه‌ای خود تلفنی گفتگو کرد.

با این وجود ایران به شکل عمومی ممنوعیت جنبش اسلامی نیجریه را محکوم نکرده است که یک علت آن می‌تواند این باشد که نمی‌خواهد تلاش‌های میانجیگرانه خود برای آزادی شیخ زکزاکی و همسرش را به خطر بیاندازد.

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه بین‌الملل

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!



بیشترین بازدید یک ساعت گذشته


صدای کوتوله برزیلی برای آموزش و سریع حرف زدن