با کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین بیشتر آشنا شوید

کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین از مهم‌ترین سازه‌های تاریخی این شهر می‌باشد که بخاطر موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم قزوین، وجودش کاملا ضروری وهوشمندانه بوده است. این بنای تاریخی برخلاف سال‌های نه چندان دور، امروز از چهره‌ای جدید به خود گرفته است و مکانی عالی برای قدم زدن و غرق شدن در معماری و تماشای غرفه‌های رنگارنگ صنایع دستی می‌باشد. در ادامه کوله بار سفر را به قصد گشت و گذار در کارونسرای سعد السلطنه قزوین برخواهیم داشت تا با زیبایی‌های نهفته در آن آشنا شویم.

سعد السطلنه یا سرای سعادت یکی از قدیمی‌ترین و البته بزرگترین کاروانسرا‌های درون شهری کشورمان می‌باشد که یادگاری به جای مانده از دوره قاجاریان به شمار می‌رود. این بنای باشکوه در سال ۱۳۱۰ هجری قمری و به دستور محمد باقر سعدالسلطنه اصفهانی ساخته شد. شکوه و عظمت این کاروانسرا حاصل هنر بی نظیر معماران اصفهانی و قزوینی می‌باشد که در طی دو سال توانستند آن را به لیست آثار ملی ایران اضافه کنند.

کاروانسرای سعدسلطنه قزوین با ۴۰۰ حجره، هفت حیاط، ۴ آب انبار، ۲ حمام، چایخانه، چهارسوق و ... این مجموعه را به شهری کوچک تبدیل کرده است و مکانی مناسب برای استراحت تاجران و رهگذران بوده است.
این کاروانسرای تاریخی در طول عمر خود ناملایمتی‌های زیادی را به چشم دیده است و سال‌ها به عنوان پناهگاه و محل زندگی روس‌ها و انگلیس‌ها در زمان اشغال ایران مورد استفاده قرار گرفته است. روز‌ها و سال‌ها یکی پشت دیگری می‌گذرند و غبار آن بر چهره‌ی آثار تاریخی به چشم میخورد و سرای سعد السطنه نیز از این امر مستثنی نبوده است. در این شرایط اگر بنایی خوش شانس باشد و مورد توجه میراث فرهنگی قرار گیرد می‌تواند جان دوباره بدست آورد؛ درست مانند سعد السطنه!
مرمت و بازسازی کاروانسرا از سال ۱۳۸۰ شروع و به مرور جان دوباره‌ای به این اثر باشکوه تاریخی بخشیده شد؛ به طوریکه امروز به یکی از زیباترین و محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری قزوین تبدیل شده است.

کاروانسرای سعدالسلطنه علاوه بر داشتن قدمت بالا، بیشتر بخاطر نوع معاری و تزئینات و هنر به کار رفته در آن شهرت دارد. این مجموعه دارای ۲.۶ هکتار وسعت می‌باشد و گنجینه‌ای ارزشمند از راسته، تیمچه، ورودی، هشتی، حیاط‌های متعدد و ۴۰۰ غرفه می‌باشد. ظرافت و هوش به کار رفته در ساخت تمام بخش‌های این کاروانسرا از جمله شگفتی هاییست که عقل و هوش گردشگران را پرت خودش می‌کند.

برای مرور زیبایی‌های نهفته در گوشه و کنار کاروانسرای سعدیه یا همان سعدالسطنه باید به خیابان امام خمینی این شهر بروید. ورودی بسیار زیبا و تاریخی در این خیابان کاملا حواستان را به خودش جلب خواهد کرد و کافیست با او همراه شوید. اگر کمی سرتان را به بالا ببرید، هنر کاشی کاری و آجرکاری را در سقف هشتی این مجموعه خواهید دید که نشانه‌ای از هنر‌های بی نظیر در ادامه مسیرتان خواهد بود.

مسیر طولانی که از در ورودی کاروانسرا شروع میشود و از بخش‌های مختلف آن عبور می‌کند و در نهایت به مسجد النبی میرسد، به راسته وزیر شهرت دارد. با هر قدم در این راسته می‌توانید در دو طرفتان غرفه‌ها و حجره‌هایی با در‌های ارسی شکل را مشاهده کنید که سوغاتی‌های رنگارنگ در آن‌ها حسابی جلوه گری میکنند.

حیاط‌های کاروانسرا
از مهم‌ترین ویژگی‌های سرای سعدالسطنه؛ داشتن هفت حیاط بسیار زیبا و هنرمندانه می‌باشد که هر یک کاربرد‌های مختلفی داشته اند. در گذشته حیاط نگارستان محلی برای انبار و اتراق وسایل کاروان‌ها و گروه تجاری بوده است که به این شهر می‌آمده اند و در این مکان استراحت و یا تجارت داشته اند.

در بین تمام حیاط‌های این مجموعه، حیاط سعدیه در بین گردشگران از توجه بیشتری برخوردار شده است. دلیل اصلی این توجه بدون شک تزئینات و مهماری و هنر به کار رفته در بخش‌های مختلف آن می‌باشد. این حیاط زیبا که در قسمت شرقی حیاط سعد السطنه واقع شده است، دارای ایوان‌های کاشی کاری شده بسیار زیبا و دیدنی می‌باشد که باید با تمام وجود آن‌ها را دید و غرق در این همه شکوه و زیبایی شد. با توجه به اهمیت این حیاط از نظر کاروانیان و تجار، در این قسمت شمال شرقی آن گرمابه‌ای ساخته شده است که دیدنش خالی از لطف نخواهد بود.
از دیگر حیاط‌های این مجموعه می‌توان به حیاط بهشتیان، شترخانه، خدمات، قهرمانی و نگار السطنه اشاره کرد که هر یک در حال حاضر تغییر کاربری داده اند.

برخلاف گذشته که تجار قزوین و سایر کاروانیان برای داد و ستد و اتراق به این سازه‌ی استوار وارد میشدند و روزگار می‌گذراندند، در دنیای امروز تنها بخش صنایع دستی قزوین در حجره‌های مختلفش مشغول به فعالیت هستند. برای لذت بردن از تمام خوبی‌های این کاروانسرا باید در ابتدای راه دوربین عکاسی تان را بردارید و با چشم باز قدم به داخل آن بگذارید. تماشای سقف و حجره‌ها و در و دیوار پر از زیبایی با معماری منحصر به فرد و خلق سوژه‌های ناب می‌تواند یکی از بهترین تجربیات در سفر به این شهر و بازدید از سرای سعدیه باشد.

خرید از غرفه‌های صنایع دستی که از اصلی‌ترین مشاغل فعال در این مکان هستند، بخش دیگری از خوبی‌های این سفر خواهد بود. بعد از خرید و گشت و گذار در بخش‌های مختلف کاروانسرا، می‌توانید در یکی از کافه‌های دنج آن خلوت کنید. فضای کاملا سنتی که گرداگرد این کافه‌ها و رستوران‌ها را فرا گرفته است حس و حال بسیار خوبی را برایتان به همراه خواهد داشت. پیشنهاد می‌کنیم برای لذت بردن بیشتر از سفر به قزوین، جشنواره‌هایی که به بهانه‌های مختلف در این مکان برگزار می‌گردد را از دست ندهید. شرکت در این جشنواره‌ها در کنار خرید صنایع دستی قطعا لذت بیشتری خواهد داشت.

در نهایت می‌توانید به موزه شاهنامه آن بروید و ادبیات و افسانه‌های اساطیری ایران را در آن مرور کنید. یکی از تفاوت‌های این موزه با سایر موزه‌ها در نقل داستان‌ها با مجسمه‌های دست ساز می‌باشد. رضا زی محمدی با الهام گرفتن از داستان‌های شاهنامه از قبیل نبرد رستم و اژدها، کاوه آهنگر، بدنیا آمدن رستم سیاوش، شیرین و فرهاد مجسمه‌های بی نظیری را خلق کرده است که باید از نزدیک دید. علاوه بر داستان‌های شاهنامه می‌توان مجسمه ابوریحان بیرونی و بابک خرمدین را در این موزه ببینید که همگی هنر رضا زی محمدی می‌باشند.

برخلاف بسیاری از کاروانسرا‌های تاریخی که اغلب در بیرون از شهر ساخته شده اند، سرای سعد السطنه در داخل شهر و در خیابان امام خمینی قرار گرفته است. به همین خاطر با سایر جاذبه‌های تاریخی و دیدنی قزوین فاصله کمی داشته و می‌توانید بازدید از آن‌ها را در برنامه خود قرار دهید. از مهم‌ترین جاذبه‌های قزوین که در فاصله کمی با کاروانسرای سعد السطنه قرار گرفته اند می‌توان به مسجد النبی اشاره کرد که در انتهای این سرا قرار گرفته است. بازار قزوین، دروازه عالی قاپو، موزه قزوین و عمارت چهلستون از دیگر بنا‌های تاریخی نزدیک به این مکان دیدنی می‌باشند.

آدرس: قزوین، خیابان امام خمینی