خانه بروجردی‌های کاشان؛ عاشقانه و تاریخی

خانه بروجردی‌های کاشان یکی دیگز ار اسناد محکم و استوار بر هنر بی بدیل به کار رفته در بنا‌های این شهر می‌باشد. به هر گوشه از این خانه که نگاه کنید، تکه‌ای از هنر استادکاران بی نظیر ایران زمین را مشاهده می‌کنید که گذر عکر نتوانسته است بر چهره‌ی آن‌ها خدشه‌ای وارد کند. خانه بروجردی‌های کاشان و هر آنچه که باید درباره آن بدانید را در ادامه معرفی خواهیم کرد.

با ورود به کوچه سلطان امیر احمد کاشان و دیدن خانه‌هایی که از نظر معماری شباهت بسیار زیادی با هم دارند، شاید برایتان سوال پیش آید که ان اندازه شباهت از کجا نشات میگیرد؟ این شباهت در بین دو خانه بروجردی‌ها و طباطبایی‌ها خیلی بیشتر از سایرین می‌باشد. دلیل شباهت این دو خانه تا حد زیادی به نسبت خانوادگی مالکین آن‌ها ارتباط دارد و دلیل دیگرش این است که معمار و طراح هر دوی آن‌ها علی مریم کاشانی می‌باشد.

سید مهدی نطنزی یا همان بروجردی یکی از تجار نام آشنای کاشان بود که از دختر سید جعفر طباطبایی خاستگاری می‌کند و این خاستگاری زمینه ساز شکل گیری یکی از زیباترین جاذبه‌های تاریخی کاشان میشود. طباطبایی در صورتی با ازدواج دخترش و سید مهدی نطنزی موافقت کرد که خانه‌ای زیبا و باشکوه برای عروس ساخته شود.
پای عشق که در میان باشد همه چیز حل میشود و خانه‌ای بسیار با شکوه با معماری و طراحی فوق العاده و تقریبا مشابه با خانه طباطبایی‌ها در کوچه سلطان امیر احمد ساخته شد. ساخت این خانه‌ها در این محله باعث شد تا این منطقه و کوچه نمادی از معماری و هنر ایرانی به شمار آید و گنجینه‌ای ارزشمند در دنیای امروز باشد.

خانه بروجردی‌ها یکی از عمارت‌های بسیار زیبا از دوره قاجاریان می‌باشد که برای ساخت آن زمینی به مساحت ۱۷۰۰ متر مربع در نظر گرفته شد. این خانه متعلق به سید مهدی نطنزی یکی از تجار معروف شهر کاشان می‌باشد که برای ساخت بنای اولیه ۷ سال و برای تزئینات بسیار ظریف و هنرمندانه اش حدود ۱۱ سال وقت گذاشته شده است. آنچه که بر روی کتیبه نصب شده در این خانه نشان می‌دهد، سال ساخت خانه بروجردی‌ها ۱۲۹۲ هجری قمری بوده است.

نوع معماری و طراحی به کار رفته در این خانه به گونه‌ای می‌باشد که نه تنها از نظر نور و روشنایی در سطح بسیار مطلوبی قرار دارد، بلکه گرما و سرما نیز در آن به خوبی کنترل شده است. وجود بادگیر و نورگیر‌ها شرایط ایده آلی را برای زندگی زمستانه و تابستانه در آن فراهم نموده است.

در حالت کلی می‌توان گفت این خانه از ۳ طبقه تشکیل شده و به دو بخش اندرونی و بیرونی تقسیم می‌گردد. این تقسیم بندی به سنت و فرهنگ قشر مذهبی ایران ارتباط دارد و باعث میشود تا رفت و آمد افراد خانواده در اتاق‌ها از بیرون قابل دید نباشد. از جمله جا‌های دیدنی که دیدنش را با چشم دل و جان باید درک کنید عبارتند از:حیاط
برای مرور تمام بخش‌های این خانه ابتدا از حیاط زیبا و سرشار از سکوتش شروع می‌کنیم. مانند بسیاری از خانه‌های قدیمی ایران، حوض بزرگی در وسط آن به چشم میخورد که در کنار درختان انار رنگ و جلوه‌ای بی نظیر پیدا کرده است. با توجه به شرایط آب و هوایی کاشان و داشتن تابستان‌های گرم و زمستان سرد و خشک، در نتیجه در ساختار کلی خانه بروجردی‌ها دو بخش زمستان نشین و تابستان نشین طراحی شده است. زمستان نشین در شمال حیاط و تابستان نشین در بخش جنوبی آن واقع شده است.
سایر بخش‌های عمارت بروجردی‌ها نیز از داخل حیاط قابل مشاهده می‌باشند. به عنوان مثال می‌توانید وارد سرداب در زیرزمینی این مجموعه شوید و کانال‌های بادگیر‌ها را ببینید. همچنین می‌توانید به اتاق‌هایی که در بین زمستان نشین و تابستان نشین قرار گرفته اند وارد شوید و از هنر به کار رفته در آن‌ها لذت ببرید. این اتاق‌ها در واقع راه ارتباطی بین این دو می‌باشند.

زمستان نشین
زمستان نشین در واقع به ساختمانی شامل شاه نشین و سه اتاق کوچک می‌باشد که وجود نورگیر باعث میشود تا از شدت سرمای هوا کاسته شود. این بخش از خانه کمی ساده‌تر از سایر بخش‌های آن می‌باشد و در نمای بیرونی آن می‌توان گکچ بری‌های بسیار زیبا و هنرمندانه را نظاره کرد.

تابستان نشین
کاشان در حالت کلی آب و هوای گرمی دارد و در تابستان این گرما کمی کلافه کننده می‌شود. به همین خاطر در معماری ایران در مناطق کویری بادگیر‌ها را برای مقابله با این شرایط آب و هوایی و هدایت هوای خنک به بخش‌های مختلف خانه طراحی می‌کرده اند. در قسمت تابستان نشین خانه بروجردی‌ها بادگیر‌های طراحی و ساخته شده اند که هوای مطلوبی را به بخش‌های مختلف از قبیل تالار اصلی، شاه نشین، ایوان و دو اتاق بزرگ هدایت کند.

در این بخش از خانه می‌توانید گچ بری و نقاشی‌هایی را بر در و دیوار و سقف آن مشاهده کنید که همگی نشان از هنر بی بدیل ایرانی دارند. از زیباترین بخش‌های تابستان نشین می‌توان به گنبد مقرنس کاری شده آن اشاره نمود. جالب است بدانید که نقاشی‌های ظرافتمندانه‌ی به کار رفته در تالار‌های خانه بروجردی‌ها با نظارت و طراحی کمال الملک انجام شده اند.

با قدم زدن و نگاه کردن به تزئینات به کار رفته در اتاق‌ها و تالار‌ها و همچنین نمای بیرونی این خانه کاملا متوجه خواهید شد که چرا ساخت و تزئین خانه بروجردی‌ها ۱۸ سال طول کشیده است. نوع معماری و طراحی و هنر و مصالح به کار رفته در ساخت این خانه باعث شد تا در سال ۲۰۱۶ یونسکو از آن به عنوان یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های توریستی یاد کند.
کافیست در بهار و اوایل تابستالن و همچنین پاییز به کاشان سفر کنید تا گروه‌های توریستی داخلی و خارجی را در بخش‌های مختلف آن نظاره کنید. دیدن خانه‌ها و عمارت‌های این چنینی شاید برای ما ایرانی‌ها که در شهر‌های مختلف نظیرشان را دیده ایم خیلی عجیب نباشد، اما هنر آن برای گردشگران خارجی غیر قابل درک است.

همان طور که قبلا اشاره کردیم، خانه بروجردی‌ها در کوچه سلطان امیر احمد کاشان واقع شده است و در نتیجه این فرصت در اختیارتان قرار میگیرد تا از سایر عمارت‌های تاریخی این محله نیز بازدید کنید. از جمله جا‌های دیدنی نزدیک به این خانه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:خانه عامری‌ها
خانه تاریخی و بسیار زیبای عامری‌ها که امروزه به عنوان هتل مورد استفاده قرار میگیرد، تنها ۴ دقیقه تا خانه بروجردی‌ها فاصله دارد. این خانه یادگاری زیبا از دوره زندیه می‌باشد که به مرور و در دوره قاجار نیز تغییراتی در آن بوجود آمد. هنر گچبری و تزئینات به کار رفته در عمارت بسیار بزرگ با ۸۵ اتاق چیزی نیست که بتوان براحتی از کنارش گذشت. جالب است بدانید که بلندترین بادگیر در بین خانه‌های کاشان را می‌توانید در این عمارت باشکوه ببینید.

خانه عباسیان
خانه عباسیان یکی از عمارت‌های باشکوه دوره قاجاریان می‌باشد که در ۵ طبقه ساخته شده است. این خانه بخاطر داشتن معماری به سبک گودال باغچه و قرینه سازی بسیار عالی و تلفیق معماری ایرانی و اسلامی و همچنین گچبری و منبت کاری‌های به کار رفته در نمای بیرونی و داخلی در لیست زیباترین خانه‌های ایران قرار گرفته و به عنوان یکی از آثار ملی کشورمان به ثبت رسیده است.
از دیگر جا‌های دیدنی نزدیک به خانه بروجردی‌ها می‌توان به خانه طباطبایی ها، مسجد آقا بزرگ و حمام سلطان امیر احمد اشاره نمود.

برای بازدید از خانه بروجردی‌ها می‌توانید بلیط خریداری نمایید. لازم به ذکر است که تابستان‌ها تنها از ساعت ۹ تا ۱۸ بعد از ظهر و در زمستان تا ۱۶:۳۰ دقیقه امکان بازدید از این بنا وجود دارد. دوربین عکاسی تان را برای ثبت گوشه‌ای از زیبایی‌های این خانه فراموش نکنید.