شکوفه‌های سیب؛ سفری کوتاه و عمیق به دیارهزار چشمه

در مقدمه کتاب شکوفه های سیب نوشتخ امرالله قاسمی آمده است: سمیرم نام دو بلوک است. سمیرم عُلیا و سمیرم سُفلی (دهاقان کنونی)، سمیرم علیا از مُضافات فارس (استان فارس) است. آب و هوای خوب دارد و مردمش شیعی مذهب و لُر مشربند.

سمیرم سفلی تابع قُمشه (نام قدیم شهرضا) است و قریب بیست پاره قریه در اوست و آبش خوب و هوایش نیکوست. باغ های خوب دارد و میوه های سردسیرش فراوان و مرد نیک دارد.

سمیرم قصبه ای است نزدیک به قُمشه که سام ابن اِرم نوح در آن ساکن بوده و سام آرام نام داشته و سمیرم مخفف آن است.

این چند سطر کوتاه ابتدای نوشتار، انتخاب شده از مقدمه کتابی است که ۵۵۰ صفحه دارد و در آن از تاریخ، مردان نامی و سفر پادشاهان تا کشاورزی، عشایر، بازی های محلی، سیب و فرهنگ مردمان این دیار سابق استان فارس و قرار گرفته در پهنه امروز استان اصفهان، به کتابت در آمده است.

هر چند نام و عنوان کتاب، بیشتر موضوع سیب، کشاورزی و باغ‌داری را به ذهن متبادر می کند اما ذیل همین عنوان تاریخ فرهنگی، سیاسی و اجتماعی شهرستان سمیرم درج شده که البته با مطالعه آن از اقتصاد و هنر نیز سخنان و نوشته هایی چند به میان آمده است.

نویسنده این کتاب، امرالله (بیت الله) قاسمی از آموزگاران سمیرمی است که سال‌ها در این دیار و روستاها و آبادی های متعدد و پراکنده آن، موی سپید کرده و محصل درس داده است.

او در این مجموعه تک جلدی تلاش دارد، با ورودی هرچند کوتاه در مسائل مختلفی که ذیل عنوان کتابش درج شده بود، گریزی به آنها بزند و حتی با پرداختن به برخی موارد همچون آمارها، جدول ها و نمودارهای مقایسه ای جمعیتی، علاوه بر تاریخ به جغرافیا هم اشاره کند.

عمده حجم کتاب مربوط به فرهنگ، رسوم و آداب محلی است؛ از فرهنگ خود شهر سمیرم تا عشایر و روستاهایی که یکی در میان، ترک زبان یا لُر زبان هستند و امروز هر کدام با دیگری در آمیخته اند و خطه‌ای چند قومیتی و چند فرهنگی در کنار هم را شکل داده اند.

معرفی و شرح حال کوتاه برخی شخصیت های معروف نیز بخش‌هایی از کتاب شکوفه‌های سیب را در بر گرفته است.

شخصیت هایی مانند حکیم «جهانگیر خان قشقایی»، سید محمدشریف تقوی ونکی از مجتهدان برجسته که افزون بر دو و نیم قرن پیش می زیسته، «حبیب الله فضایلی» استاد بی همتای خط، «شهاب اصفهانی» اصالتاً سمیرمی از شاعران و غزل سرایان دوره قاجار، «میرزا اسماعیل خان ثاقب» از فضلا و شاعران دوره قاجار و «محمدباقر نقاش باش سمیرمی» پسر که یکی از باغبان های ظلّ السطان بوده و تصویر سردار اسعد بختیاری سوار بر اسب آن شهرت بیشتری دارد در این مجموعه منتشر شده اند.

نقدی که بر این کتاب وارد است فهرست بندی داخلی است. صفحات کتاب شبیه هم به جلو می رود و مشخص نیست کدام بخش مجزای از فصلی دیگر است چرا که تنها در فهرست ابتدای کتاب و شماره صفحه ها می توان به عنوانی دست یافت اما در میانه کتاب خبری از جدا کردن فصل‌ها طبق فهرست یا عنوان فرعی کتاب نیست.

بعنوان نمونه در بخشی از کتاب شکوفه های سیب به موضوع معادن سمیرم و ظرفیت های آن اشاره شده اما به یکباره نویسنده به سراغ آموزش و تاریخ آن در این خطه رفته است و این عدم تفکیک فصلی در دل کتاب کمی آزاردهنده به نظر می رسد و خواننده را سردرگم می کند.

شاید بهتر بود در هر فصل مقدمه ای کوتاه برای آن فصل لحاظ می شد و این آغاز و پایان فصل ها بهتر مشخص بود.

مولف دوستدار و فعال ادبی است اما در این مجموعه این موضوع کمتر به چشم می خورد و آنچه بیشتر ملموس است تاریخی نویسی از یکی دو قرن پیش به همان سبک و سیاق کهن است.

پایان کتاب معرفی به زبان انگلیسی در ۸ صفحه و تصاویر رنگی از آثار تاریخی و طبیعی سمیرم در ۴ صفحه است.

شکوفه های سیب معرفی اجمالی تاریخ، تمدن و فرهنگ سرزمین هزار چشمه است که با مطالعه آن می توان شناختی دست کم گذرا و مفید در مورد این شهرستان کوهستانی و چند قومیتی پیدا کرد.

سمیرم در جنوبی‌ترین نقطع اصفهان واقع شده و قطب تولید سیب ایران است.

/ ‏‬ ۶۰۲۲ / ‏‬ ۷۱۴۷