چه عواملی قاچاق کتاب را برای سودجویان تسهیل می‌کند؟/ مسئولان و نهاد‌های فرهنگی هوشیار و بیدار باشند

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، زمانی که نام قاچاق به زبان می‌آید همگی یاد انسان‌های خطرناک، اسلحه و ساک‌های پر پول می‌افتیم. در حالی که در نزدیکی ما قاچاق‌هایی صورت می‌گیرد که شاید باورش برای ما سخت باشد. قاچاق کتاب از جمله آن قاچاق‌هاست که در اطراف خود می‌بینیم، ولی فکر نمی‌کنیم که این کار قاچاق است. اطراف خیابان انقلاب مملو از کتابفروشی‌ها و انبار‌هایی است که خوراک بازار نشر را تامین می‌کنkد. با گران شدن کاغذ و کتاب افرادی از این بازار سوء استفاده کرده و به قولی از آب گل آلود ماهی می‌گیرند.

از جمله فعالیت‌های این افراد این است که کتاب‌های پرفروش ناشران و نویسندگان را کپی و با کیفیتی پایین و قیمتی ارزان عرضه می‌کنند. این کتاب‌ها در بساط دستفروشان خیابان انقلاب و مترو قابل رویت است. برخی معتقدند کنترل و جمع آوری این دستفروشان و کتاب‌های بی کیفیت کار ساده‌ای نیست؛ زیرا در پشت پرده، افراد یا بهتر بگوییم مافیایی از آن‌ها حمایت می‌کنند که یافتن شبکه‌های آن‌ها دشوارتر است. با این حال عوامل مختلفی در قاچاق کتاب موثر است که می‌توان به این موارد اشاره کرد:

افزایش قیمت کاغذ

با افزایش ناگهانی کاغذ که سبب افزایش قیمت کتاب شد، بسیاری از کسانی که تا آن روز کتاب می‌خریدند از این افزایش قیمت کتاب‌ها شوکه شده و در خرید کتاب صرف نظر کردند، زیرا این افزایش قیمت توان و قدرت خرید کتاب را از خریدار گرفته است؛ بنابراین راه برای افراد سودجو هموارتر شد و با ارائه کتاب‌های بی کیفیت و دزدی ادبی در بازار نشر خریداران کتاب را به سوی خود کشیده و بازاری گسترده در کنار بازار نشر واقعی راه انداختند. این موضوع در رسانه‌ها و توسط نویسندگان و ناشران به مردم اطلاع رسانی می‌شود که از خرید کتاب‌های بی کیفیت و قاچاق صرف نظر کنند، اما واقعیت این است که مخاطب توان خرید کتاب‌های با کیفیت را ندارد و زمانی که شخصی همان کتاب را با ۵۰ درصد قیمت به او پیشنهاد می‌دهد، ناچار قبول می‌کند تا بتواند نسخه‌ای از آن کتاب را تهیه کند و با هزینه‌ای که برای خرید یک کتاب نسخه اصلی می‌دهد، دو یا سه کتاب بی کیفیت بخرد.

قدیمی بودن قانون حمایت از مولفان و مصنفان

تصویب قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان به سال ۱۳۴۸ باز می‌گردد. این قانون در همان سال به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، اما اکنون این قانون شامل تمامی وضعیت‌های موجود در سال ۱۳۹۸ نمی‌شود و باید قوانینی به آن اضافه و قوانینی نیز اصلاح و متناسب با وضعیت فعلی ارائه شود.

فضای مجازی

امروزه با پیشرفت تکنولوژی و گسترش فضای مجازی و با یک جست و جوی ساده در این فضا به راحتی می‌توان پی دی اف کتاب‌های مورد نظر خود را دریافت کرد. بسیاری از کتاب خوان‌ها با افزایش قیمت کتاب از این طریق کتاب‌های مورد نظر را پیدا می‌کنند و اشخاصی نیز به راحتی و با این پی دی اف‌ها و با چاپ افست کتاب‌های بی کیفیت را راهی بازار می‌کنند.

نبود برخورد قاطعانه

عوامل مختلفی در گسترش قاچاق کتاب موثر بوده و هست، ولی نبود قوانین مناسب و نبود برخورد قاطعانه بیش از هر مسئله‌ای گسترش این موضوع را تشدید می‌کند. اگر برخورد‌ها بیش از پیش شود، قطعا شاهد کاهش قاچاق کتاب خواهیم بود.

هر یک از این عوامل سبب گسترش قاچاق کتاب می‌شود. علاوه بر این‌ها عوامل دیگری نیز وجود دارد که عوامل بالا را تشدید می‌کند. از جمله این عوامل می‌توان به کمبود برخی کتب، همکاری کتاب فروشان با مافیای کتاب، بی انگیزگی ناشران برای شکایت و عدم توجه ناشران به حقوق نویسندگان اشاره کرد.

پیامدهای قاچاق کتاب و توزیع غیر قانونی آن

اشخاصی که به قاچاق و توزیع کتاب‌های غیر قانونی روی می‌آورند، بازار نشر را می‌شناسند و با توجه به نیاز بازار پیش می‌روند. آن‌ها آماری از کتاب‌های پر فروش بازار را در دست دارند و همان کتاب‌ها را بیش از سایر کتب چاپ می‌کنند. از طرفی قیمت پایین این کتاب‌ها در برابر کتاب‌های نسخه قانونی آن سبب جذب بیشتر مخاطب شده است و همین موضوع بازار رقابت را در میان ناشران کمرنگ‌تر کرده و به سبب آن ناشران انگیزه کمتری برای چاپ مجدد یا تولید کتب با محتوا پیدا می‌کنند. همین مسئله باعث بیکاری یک مجموعه تولید و نشر کتاب خواهد شد.

دیگر ضربه مسئله قاچاق کتاب به بازار نشر، تهیه خوراک بی کیفیت برای مخاطبان است. ازدیاد کتاب‌های بی محتوا و بی کیفیت در میان مخاطبان سبب می‌شود تا اطلاعات درست و مناسبی به دست مخاطب کتاب نرسد و حتی شاید محتوای نامناسب این کتاب‌ها اطلاعاتی نادرست در اختیار او قرار دهد.

شاید فکر کنیم که نویسندگان از پیامد‌های کتاب‌های غیر قانونی در امان هستند، اما اینگونه نیست. زیرا زمانی که بازار نشر مملو از کتب بی کیفیت و بی محتوا و غیر قانونی شود، نویسنده نیز انگیزه‌ای برای چاپ کتاب خود ندارد و به همین سبب آثار نویسندگان کمتر و در نتیجه باز هم خوراک ذهنی مناسب کم می‌شود.

خوشبختانه این روزها جمع کثیری از مردم از موضوع قاچاق کتاب و چاپ غیر قانونی آن مطلع شده و تاحدی به مبارزه با آن می‌پردازند. ناشران و نویسندگان نیز راهکار‌های خوبی برای مقابله با این موضوع ارائه کرده اند. بهتر است در شرایطی که سرانه مطالعه کتاب در کشور پایین آمده و افراد سودجو نیز از وضعیت نامناسب بازار نشر استفاده می‌کنند، مدیران فرهنگی بیش از گذشته به فکر این بازار پر اهمیت باشند، زیرا می‌دانیم که این بازار خوراک ذهن جامعه را تهیه می‌کند و باید اهتمام ویژه‌ای برای بهبود آن داشت.

انتهای پیام/