فرق ثواب و صواب چیست و در چه مواردی به کار می‌روند؟

ستاره | سرویس فرهنگ و هنر - الفبای زبان فارسی حروف هم آوا کم ندارد. این مشابهت‌های آوایی کلمات گاه تنها شکل کلمه را دچار اشکال می‌کند و گاه معنای کلمه را هم تغییر می‌دهد. درست نوشتن در دستور زبان فارسی، نه صرفا یک آیین نگارشی، که گاهی ادای دین به زبان مادری است. متاسفانه با ظهور رسانه‌های دیجیتال روز به روز از تعهد به نحوه‌ی صحیح نگارش واژگان فارسی کمتر می‌شود، به طوریکه برخی مواقع شاهد جایگزین شدن شکل نادرست کلمات به جای واژه صحیح آن هستیم.

ثواب و صواب هر دو کلماتی بودند که از عربی وارد فارسی شدند. هر دو را به یک صورت تلفظ می‌کنیم، اما در نگارش و معنا با دو شکل متفاوت روبرو هستیم. امروزه شاید از "ثواب" در مکالمه و نگارش استفاده کنیم، ولی کمتر کسی از "صواب" استفاده می‌کند و این کلمه را بیشتر در متون گذشته خواهیم یافت. توصیه به استفاده از واژگان فارسی و جایگزینی آن با کلماتی است که از فرهنگ‌های دیگر وارد شده، اما نگارش صحیح کلماتی که ریشه در ادبیات ما دارند، از الزاماتی ست که نباید فراموش کنیم.

ثواب در دستور زبان فارسی " اسم " بوده و به معنای اجر و مزد و پاداش ... در مقابل گناه و عقاب است! چنانچه می‌گوییم، کار خیر و نیکوکاری ثواب دارد. یا در ضرب المثل داریم که ثواب کردن و کباب شدن! یا در تاریخ بیهقی می‌خوانیم: و حشر و قیامت خواهد بود و سؤال و جواب و ثواب و عقاب ...

ثوابت باشد‌ای دارای خرمن
اگر رحمی کنی بر خوشه چینی

حافظ

~~~~~✦✦✦~~~~~

درویش نمی‌پرسی و ترسم که نباشد
اندیشه آمرزش و پروای ثوابت

حافظ

~~~~~✦✦✦~~~~~

به سحر تویی صبوحم به سفر تویی فتوحم
به بدل تویی بهشتم به عمل تویی ثوابم

مولوی

~~~~~✦✦✦~~~~~

یا عشق گزین که هر سه نقد است
یا زهد چو طالب ثوابی

مولوی

~~~~~✦✦✦~~~~~

گر چه تو غنی و ما فقیریم
دلداری دوستان ثواب است

سعدی

~~~~~✦✦✦~~~~~

دو چیز حاصل عمرست نام نیک و ثواب
وزین دو درگذری کل من علی‌ها فان

سعدی

تیری که زدی بر دلم از غمزه خطا رفت
تا باز چه اندیشه کند رای صوابت

حافظ

~~~~~✦✦✦~~~~~

به وقت گل شدم از توبه شراب خجل
که کس مباد ز. کردار ناصواب خجل

حافظ

~~~~~✦✦✦~~~~~

او می‌زند من کیستم من صورتم خاکیستم
رمال بر خاکی زند نقش صوابی یا خطا

مولانا

~~~~~✦✦✦~~~~~

ز برای چون تو ماهی، سزد اینچنین گناهی
که صوابکار باشد خرد از چنین خطایی

مولانا

~~~~~✦✦✦~~~~~

رها کن غم که آمد وقت شادی
به روز ابر غم خوردن صوابست

نظامی

~~~~~✦✦✦~~~~~

به اندیشه خوب و رای صواب
پدید آورید این سخن را جواب

نظامی

~~~~~✦✦✦~~~~~

چو در خورد گوینده ناید جواب
سخن یاوه کردن نباشد صواب

نظامی

با کمی توجه، به راحتی می‌توان حرف درست نگارشی را تشخیص داد. با این حال یک راه ساده‌تر هم برای به خاطر سپاری وجود دارد. همیشه به یاد داشته باشید، صواب یعنی کار درست و ثواب یعنی نتیجه‌ی کار درست !!! آگاهی نسبت به املای صحیح کلمات پرکاربرد فارسی میزان خطای شما را به حداقل می‌رساند. آیا شما هم از آن دسته افرادی بودید که درست می‌نوشتید؟! موارد مشابهی که می‌شناسید و دیدگاه‌هایتان را از طریق بخش ارسال نظر با ما و دیگر مخاطبان ستاره در میان بگذارید.