نهادهای دینی با پرهیز از موازی‌کاری به خلأهای پژوهشی خود بپردازند

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث وابسته به مؤسسه دارالحدیث امروز، 20 تیرماه، در نشست علمی «کتاب رضوی در آئینه پژوهش» که در دفتر نمایندگی بنیاد پژوهش‌های آستان قدس در قم برگزار شد، گفت: کار نقدی که بنیاد در مورد آثارش شروع کرده بسیار خوب است، به شرط اینکه این نقدها در نوشته‌های آینده به کار گرفته و اصلاحات انجام شود؛ نباید نقدها سبب ناراحتی شود، زیرا همه ما محدود و دارای عیب و نقص هستیم و تفکر جمعی است که می‌تواند موجب کارهای بهتر باشد.

وی ادامه داد: آستان قدس چهار بخش برای تولید کتاب دارد که اگر این بخش‌ها یک برنامه کلان داشته باشند و برنامه مشترک بگذارند برخی از اشکالات موجود رفع خواهد شد؛ باید حدود و ثغور کار این بخش‌ها مشخص باشد تا خروجی متناسب با اهداف ایجاد و در این صورت اشکالات زیادی برطرف خواهد شد.

تمایز میان مخاطب عام و خاص

مهریزی با بیان اینکه در تولید آثار مکتوب باید تکفل عموم مردم و خصوص مردم مشخص و حدود آن تعیین شود، بیان کرد: البته هم کارهای عمومی و هم کارهای تخصصی باید متقن و دقیق بوده و باری به هر جهت نباشد، ولی به نظر می‌رسد برخی کارهای بنیاد که اخیراً انجام شده است میان عموم و خصوص مردم خلط کرده و اقتضائات مخاطب را به درستی مورد توجه قرار نداده است.

استاد دانشگاه قرآن و حدیث تصریح کرد: خروجی و تولیدات علمی این بخش‌ها باید متناسب با اهداف تعیین شده باشد؛ نوعاً برخی پایان‌نامه‌ها را از بیرون گرفته و منتشر کرده‌اند و برخی نقطه ضعف‌ها ناشی از همین موضوع است.

مهریزی با اشاره به مطالعه ده کتاب این بنیاد برای نقد در جلسه امروز گفت: چهار مورد این کتب مانند «امام رضا در انساب و تاریخ» از آثار خوب و مفید است، ولی در همین اثر هم 120 صفحه از 200 صفحه آن مفید است و مابقی بیشتر برای ازدیاد حجم و کتاب‌سازی بوده، ولی در مجموع کتاب خوبی است.

وی ادامه داد: کتاب خوب دیگر «ادیان در عصر امام رضا(ع)» است که دو بخش دارد؛ یک بخش به ادیان در سه سده نخست پرداخته است، ولی باز عنوان آن گول‌زننده است؛ کار مستند و جدیدی است، ولی مشکل جدی در عنوان دارد.

مهریزی با اشاره به کتاب «آستان قدس در دوره قاجار» بیان کرد: در این اثر به موضوعاتی از جمله پراکندگی جغرافیایی مشهد، سنخ‌شناسی زائران در دوره قاجار و ... پرداخته شده که همه براساس اسناد و مدارک آستان انجام شده و اثری عالمانه است؛ در مورد این سنخ آثار لازم است که کار زیادی انجام شود و هرقدر هم باشد مفید است.

مهریزی با اشاره به کتاب «همگام با امام رضا(ع) از مدینه تا مرو» بیان کرد: این کتاب هم از آثار خوب و عالمانه است که مسیر امام(ع) را براساس اسناد تاریخی و جغرافیایی تألیف کرده است. همچنین اثر دیگر کتاب «اثر درمانی دعا و نیایش با تکیه بر صحیفه رضوی» است؛ عمده کتاب بریده کردن ادعیه و ترجمه آن و توضیح برخی اصطلاحات و ... است که به نظر می‌رسد از پایان نامه‌های فوری‌نوشته باشد که مقدمه مطلوبی هم ندارد. بنده نفهمیدم که چگونه اثر درمانی دعا و نیایش در آن بحث شده است.

مهریزی با اشاره به کتاب «امام رضا(ع) و فرقه‌های شیعه» اظهار کرد: این کتاب هم اطلاعات جانبی و هم محتوای عمومی دارد؛ همچنین کتاب تحلیل زندگانی امام رضا(ع) جزء اولین آثار است که چون برای سال 1354 است متناسب با آن دوره بسیار خوب بوده، ولی برای فضای امروز باید تحقیق شود. همچنین «زندگی و فضیلت‌های آل عبا در کلام امام رضا(ع)» اثری عمومی است که در واقع تکرار کارهایی است که بهتر از آن در قالب موسوعه‌ها آمده است؛ مانند کاری که مرحوم عطاردی انجام داده است.

ارزیابی اجمالی 15 اثر

مهریزی با بیان اینکه از 15 کتابی که امروز بررسی شد تنها حدود 5 اثر خوب بود، تأکید کرد: برای کارهای پژوهشی در عرصه امام رضا(ع) کارهای خیلی خوبی می‌تواند انجام شود؛ هنوز آستان قدس خلأهای زیادی در این زمینه دارد؛ از جمله اینکه بحث زنان در آستان قدس می‌تواند مورد تحقیق قرار گیرد؛ اینکه زنان در این مجموعه چه جایگاهی داشته و دارند؟ یا بحث تولیت‌های آستان قدس جای تحقیق دارد؛ تطورات جغرافیایی حرم و آستان از کارهای علمی خوبی است که می‌تواند انجام شود.

مهریزی افزود: تاریخ‌گذاری روایات امام(ع)، تقطیعاتی که در روایات انجام شده، مباحث نقل به معنا، امام رضا(ع) در نوشته‌های مستشرقان، کارهای میدانی در مورد زیارت، تأثیر زیارت در زوار و ... از جمله مسائلی است که می‌تواند به کتاب و پایان‌نامه‌های دکتری تبدیل شود.

مهریزی تصریح کرد: بنیاد نباید کارهای پژوهشی که مراکز دیگر آن را انجام می‌دهند را انجام دهد بلکه به مشکلات و نیازمندی‌های آینده خود بپردازد؛ البته معاونت پژوهش هر نهاد دیگری نیز باید این رویه را داشته باشد؛ مثلاً معاونت پژوهش حج باید مشکلات حج را پژوهش کند، نه مباحث زیارت، دعا و ... را که مراکز دیگر پژوهش می‌کنند. معاونت پژوهش نماز جمعه نباید در مورد نماز جمعه تحقیق کند، بلکه باید مشکلات ائمه جمعه، کم‌رونقی نماز جمعه، اینکه ائمه جمعه چه مقدار صحبت کنند و چه حرف‌هایی را بزنند.

انتهای پیام