آیا ارز دولتی به دخانیات تعلق می گیرد

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ «علیرضا رئیسی» معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نشست خبری هفته مبارزه با دخانیات به آمار نجومی تخصیص ارز به سیگار اشاره کرد و گفت: «با وجود تحریم‌های ظالمانه آمریکا، بحث تخصیص ارز به دارو و تجهیزات پزشکی داریم و شاید باورتان نشود که ارز دولتی به سیگار می‌دهند و ١۶ میلیون دلار ارز دولتی ۴٢٠٠ تومانی به کاغذ سیگار دادند. در حالی که ما برای ارز دولتی دارو باید چانه زنی کنیم».

رئیسی در سخنان خود با انتقاد از وضعیت ارز تخصیص پیدا کرده به سیگار تصریح کرد «علی رغم تحریم در سیگار تحریم نیستیم و برترین برندهای سیگار می‌توانند حتی مقابل وزارت بهداشت شعبه بزنند و مافیای قدرتمند در واردات توتون و کاغذ سیگار دست دارند».

این مقوله باعث شد تا «امرالله امینی» عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی علت تخصیص ۱۶ میلیون دلار ارز دولتی به واردات کاغذ سیگار را بی اطلاعی از مسائل اقتصادی یا دخالت دست‌هایی برای عدول از قواعد عنوان کند و بگوید: «در شرایطی که برای تأمین ارز مورد نیاز واردات تجهیزات پزشکی و نیازهای اساسی کشور محدودیت وجود دارد، تخصیص ارز دولتی برای واردات کاغذ سیگار که تأثیرات شومی نیز بر سلامت انسان دارد، بیانگر عدم اطلاع برخی مسؤولان از مسائل اقتصادی است».

این مقوله سبب شد تا پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا درباره چرایی و چگونگی اختصاص ارز دولتی به سیگار با «محمدرضا مسجدی» دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات گفت و گو کند.

متن این گفت و گو را در ادامه می‌خوانیم:

ایرنا: نحوه اختصاص ارز به به کالاها و به ویژه دخانیات چگونه است؟

مسجدی: دولت درباره چگونگی اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی جدولی دارد که ردیف چهارم و پنجم آن مربوط به توتون و مواد مورد نیاز دخانیات است. از این رو همانگونه که رئیسی گفته ١۶ میلیون دلار ارز دولتی به سیگار اختصاص داده‌اند. سال گذشته نیز شرکت «بریتیش امریکن توباکو» که در اشتهارد کارخانه دارد حدود ۵۰ میلیون دلار ارز دولتی برای سیگار گرفته است.

ایرنا: به چه دلیل این ارز به دخانیات اختصاص پیدا می‌کند و مالیات در این حوزه چگونه است؟

مسجدی: در شرایطی که کشور برای سیب زمینی، پیاز، قند، شکر و … که مایحتاج عمومی است و این همه مشکل داریم، دخانیات که غیر از آسیب به سلامت مردم چیزی دیگر ندارد، یک عده به دنبال سود آن هستند که این مشکل‌ها به وجود می‌آید که ۷۰ درصد سود به جیب کشورهای خارجی می‌رود. بنابراین با کدام منطق می‌توان این قضیه را پذیرفت. فارغ از این مسائل در مجلس شورای اسلامی نیز مالیات سیگار در ۱۳۹۸ نسبت به ۱۳۹۷ خورشیدی کمتر شده است. از این رو باید گفت که بدترین شکل مالیات سیگار در دنیا به ایران مربوط می‌شود که همه آن هم به سود واردکنندگان و تولیدکنندگان است و هیچ سودی به دولت نمی‌رسد.

ایرنا: چگونه با توجه به تحریم‌ها این کالا وارد کشور می‌شود؟

مسجدی: «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا همه گونه تحریم نسبت به ایران انجام داد به جز تحریم در حوزه دخانیات؛ یعنی او بر روی هر معامله‌ای که با ایران انجام می‌گیرد انگشت می‌گذارد و از آن جلوگیری می‌کند اما به راحتی از شرکت‌های آمریکایی سیگار وارد می‌شود و هیچ مانعی برای آن پیش نمی‌آید نه آمریکا کاری دارد و نه در داخل با آن مخالفت می‌شود. این نشان می‌دهد که نوعی ناهماهنگی در حوزه دخانیات کشور وجود دارد و هر فردی توجیه‌های خاص خود را دارد.

ایرنا: جمعیت مبارزه با دخانیات چه کارهایی برای پیشگیری از استعمال دخانیات انجام می‌دهد؟

مسجدی: ما حدود چهار سال است که در حال انجام طرح «پاد» در مدارس ورامین هستیم به اینگونه که دانش آموزان را به عنوان پادیار آموز می‌دهیم که به همسالان و دوستانشان نیز آموزش بدهند و امیدوار هستیم که دخانیات در کل شهر قانونمند و نظامند شود. از این رو دولت و آموزش و پرورش باید از این طرح حمایت کند زیرا دخانیات دریچه ورود به اعتیاد است. متأسفانه همه نهادها فقط صحبت می‌کنند و هیچ نهادی عمل نمی‌کند. برای نمونه صدا و سیما هنوز هم مجوز فیلم‌هایی که در آن سیگار می کشند به راحتی صادر می‌شود.

در ادامه دیدگاه‌های «حسینعلی پوراقبالی» رئیس گروه امور صنعتی مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور در ارتباط با این موضوع را جویا شدیم.

متن این گفت و گو را می‌خوانیم:

ایرنا: با توجه به گفته‌های رئیسی درباره ارز اختصاص پیدا کرده به سیگار، این اتفاق مربوط به چه زمانی و چگونه انجام شده است؟

پوراقبالی: تمامی تعرفه‌های دخانیات در ۱۳۹۸ خورشیدی به عنوان آخرین اولویت مدنظر قرار گرفته و اینکه گفته شده ١۶ میلیون دلار ارز دولتی ۴٢٠٠ تومانی به واردات کاغذ سیگار اختصاص پیدا کرده است به اوایل ۱۳۹۷ خورشیدی مربوط می‌شود که همه کالاها ارز دولتی می‌گرفتند و به دخانیات هم تعلق گرفت. پس از آنکه ارتباط کالا با ارز تعریف شد و کالاهای دخانیاتی شامل ارز نیمایی شدند و این ارز به آنها تعلق گرفت. بنابراین در شرایط فعلی ارز دولتی به کالاهای دخانیاتی تعلق نمی‌گیرد.

ایرنا: آیا در داخل شرایطی ایجاد شده است تا بتوانیم در حوزه مصرف مواد دخانی تولید داخلی داشته باشیم؟

پوراقبالی: این موضوع تکلیف قانونی برنامه پنجم توسعه بوده است که بر پایه آن تمام برندهای بین المللی دخانیات که در ایران مصرف دارند و واردات داشته‌اند ملزم هستند که واردات خود را به تولید داخلی برسانند. براین اساس بیشتر برندهایی که تحت شرکت‌های بین المللی بودند در ایران واحدهای مستقلی ایجاد کردند. ما الان در داخل کشور حدود ۲۰ واحد شرکت دخانی داریم که ۱۴ واحد از آنها کارخانه دارند و در حال تولید هستند که ما در ۱۳۹۷ خورشیدی حدود ۴۸ میلیارد نخ سیگار تولید داشته‌ایم و بیشتر مصرف کشور از این روش تأمین شده است.

ایرنا: با توجه به گفته‌های شما باید گفت تمام مصرف دخانیات در داخل تولید می‌شود؟

پوراقبالی: مقداری از مصرف همیشه وارد می‌شود و به صفر نمی‌رسدکه این مقدار به صورت قاچاق وارد می‌شود.

ایرنا: تعدادی می‌گویند که نباید دخانیات را تولید یا وارد کرد. دیدگاه شما در این باره چیست؟

پوراقبالی: من با این موضوع مخالفم زیرا وقتی در داخل کشور بازاری برای یک کالا وجود دارد بهتر است که به صورت رسمی تأمین شود تا هم عوارض و مالیات کالا پرداخت شود و هم اینکه استانداردها، آزمایش‌ها و نظارت‌هایی بر روی آنها صورت پذیرد زیرا در غیر این صورت، کالاهای دخانی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود که استاندارد آنها زیرسوال می‌رود و مسائل بهداشتی این کالاها به مراتب زیان بارتر از کالاهایی است که به صورت رسمی تهیه می‌شوند.

ایرنا: آیا آمار خاصی درباره مصرف سیگار در کشور وجود دارد؟

پوراقبالی: در ارتباط آمار مصرف سیگار در میان ارگان‌های مختلف اختلاف وجود دارد. از این رو طرحی طراحی شده است که مرکز مبارزه با قاچاق کالا آن را هدایت می‌کند تا به آمار نهایی و تحقق شده دست پیدا کنند. امروز آمارهای میان ۵۵ تا ۶۵ میلیارد نخ مصرف در سال وجود دارد.