تصور مدیران شهری از «حریم تئاتر شهر» چیست؟

خبرگزاری مهر -گروه هنر- فریبرز دارایی؛ مجموعه تئاتر شهر و محیط پیرامون آن دیگر به مانند داستان «هزار و یک شب» است و هر روز ماجرای تازه‌ای برای آن شکل می‌گیرد. در این بین خانواده فرهنگ و هنر و علاقه‌مندان و مخاطبان تئاتر چشم‌انتظار اقدام به جا و عاجل مدیران و مسئولان فرهنگی در نجات این بنای ثبت شده در میراث ملی ایران هستند اما تا به حال این چشم‌انتظاری نتیجه‌ای نداشته جز وخیم‌تر شدن شرایط مجموعه تئاتر شهر.

روز گذشته شنبه ۲۵ خرداد جلسه‌ای میان مدیران شهری و مسئولان تئاتری جهت رسیدگی به این موضوع برگزار شد که شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمایشی درباره جزئیات آن به خبرنگار مهر گفت: جلسه‌ای با حضور مقامات نیروی انتظامی، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر، مدیران شهری و مدیران تئاتری و خانه تئاتر درباره وضعیت پیرامون مجموعه تئاتر شهر و حریم این مجموعه برگزار شد.

کرمی نتیجه و خروجی این جلسه را مثبت ارزیابی و از مکلف شدن شهرداری منطقه ۱۱ برای مطالعه سریع طرح حریم مجموعه تئاتر شهر و همچنین نظارت جدی نیروی انتظامی در محیط پیرامون مجموعه و بوستان دانشجو خبر داد.

نیازی به «حریم» نیست!؟

اما همزمان اظهارنظرهایی از حجت نظری سخنگوی کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در رسانه‌ها منعکس شد که باعث تعجب و تأمل بود؛ اظهارنظرهایی که به نظر می‌رسد بیشتر ناشی از ناآشنایی این مدیر شهری با فضای پیرامون مجموعه تئاتر شهر و به‌خصوص نیازهای یک بنای ملی در زمینه حفظ و نگهداری است.

حجت نظری در این جلسه تأکید کرده است که برای بحث ساماندهی دستفروشان ضلع غربی و شمالی محیط پیرامون مجموعه تئاتر شهر نباید محیط را محصور و ایزوله کنیم.

وی با اشاره به برخی گمانه‌زنی‌ها در مورد احتمال دیوارکشی در اطراف مجموعه تئاتر شهر گفت: اینکه بخواهیم فضا را ایزوله کنیم تجربه نشان داده که اتفاق خوبی نخواهد بود. نمی‌شود گفت که فقط افراد فرهنگی و علاقه‌مندان به تئاتر در این فضا تردد کنند و بقیه حق ندارند وارد شوند، چرا باید یک فضای فرهنگی را از حضور دیگر شهروندان محروم کنیم؟

نظری در ادامه سخنان خود با اشاره به یکی از تفاوت‌های مدیریت شهری اصلاح‌طلبان با مدیریت شهری قبلی، گفت: ما یک تفاوت عمده‌ای با مدیریت قبلی داریم و این بود که ما گفتیم که می‌خواهیم شهر انسان محور داشته باشیم، با این تفکر نمی‌شود هر جا که رسیدیم بگوییم می‌خواهیم آنجا را محصور کنیم. به نظرم همان نقدی که در مورد محصور کردن چهارراه ولیعصر وجود دارد، در مورد احتمال محصور شدن تئاتر شهر هم وجود دارد و البته نمی‌دانم در نهایت این اتفاق رخ می‌دهد یا نه.

عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه ما باید بتوانیم مجموعه تالار وحدت را هم از این حصر خارج کنیم، گفت: اگر مردم نتوانند با امکان مختلف فرهنگی، میراثی و اماکن مهم شهرشان ارتباط برقرار کنند نمی‌توانیم همه آنها را شهروند شهر بدانیم چون آنها را از هویتشان دوره کرده‌ایم و این برای شهر و شهروندانش خطرناک است.

نظری با بیان اینکه در بسیاری از کشورهای خارجی مردم می‌توانند تا حیات مراکز حساس دولتی هم بروند، گفت: در یکی از کشورهای خارجی ما با دوچرخه به وسط حیات وزارت امور خارجه آن‌ها رفتیم و آنجا هیچکس به ما نگفت که آنجا نرویم و امینت کشور به خطر می‌افتد، حالا ما اینجا می‌خواهیم یک پارک و فضای فرهنگی را هم از مردم بگیریم و مانع حضورشان شویم؟ ما نباید پارک را از مردم بگیریم من خواهشم این است که این کار را نکنیم. محدودیتی ایجاد نکنیم و مانع نشویم.

اما این مدیر شهری اظهارنظر عجیب‌تری نیز داشت و در مورد اینکه فرهنگ برخی از افراد حاضر در محدوده تئاتر شهر متناسب با شأن فرهنگی این محدوده نیست، گفت: اولاً که ما مرجع تشخیص و تعیین فرهنگ مردم نیستیم، ثانیاً اگر این گذاره هم درست باشد و ما بگوییم که بعضی از آدم‌هایی که در این فضا هستند، فرهنگشان به اندازه حضور در آن فضاها رشد نکرده، این موضوع ناشی از ضعف ماست که نتوانستیم درست فرهنگسازی کنیم.

نظری در پایان تاکید کرد: بهتر است به جای پاک کردن صورت مساله، کار سخت را انتخاب کنیم تا انشاءالله شهر بهتری هم برای مردم و هم برای آیندگان داشته باشیم.

چقدر «تئاتر شهر» را می‌شناسید؟

با نگاهی به این سخنان حجت نظری سخنگوی کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران اشاره به برخی نکات لازم و ضروری است.

نکته اول اینکه گمان می‌رود این مدیر شهری هیچگاه به همراه خانواده خود و حتی به تنهایی و جدا از دید و بازدیدهای مرسوم و ویترینی مسئولان شهری، در ساعات منتهی به غروب آفتاب از ضلع شمالی و غربی مجموعه تئاتر شهر عبور نکرده، چه رسد به اینکه در ضلع جنوبی تئاتر شهر و میان بوی ناشی از استعمال مواد مخدر و خلافکارانی که چشم به او دوخته‌اند و یا با دیدن صحنه‌های مختلف درگیری میان آن‌ها، دقایقی را سپری کرده باشد.

اگر مدیران محترم شهری یک بار هم که شده به تماشای یک اثر نمایشی در مجموعه تئاتر شهر بنشینند و بعد از پایان اجرا و تاریک شدن هوا در پیرامون مجموعه به تنهایی قدم بزنند و ضربان قلب‌شان بالا برود و با شنیدن صداها و افراد خلافکار سرعت قدم‌هایشان بیشتر بشود، احتمالاً نظرات و نگاه‌شان هم کارشناسانه‌تر می‌شود اینگونه برداشت می‌شود که سخنگوی کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران در اظهارات روز گذشته خود بیشتر به دنبال یک بازی سیاسی به جای اقدامی کارشناسانه بوده است. آیا این مدیر شهری با همین استدلال که «ما یک تفاوت عمده‌ای با مدیریت قبلی شهری داریم و این بود که گفتیم که می‌خواهیم شهر انسان محور داشته باشیم.» حاضر است این شهر انسان محور را با برداشتن حریم اطراف خانه‌های مردم ایجاد کند؟ زیرا به نظر می‌رسد از دید «کارشناسانه» این مدیر شهری، دزدیده شدن کاشی‌های نمای مجموعه تئاتر شهر و تخریب آن‌ها با آتش سیگار، یادگاری‌نویسی روی آن‌ها و دزدیدن دستگیره‌های درهای این مجموعه در راستای انسان محور شدن شهر تهران بوده است!

با این استدلال احتمالاً اگر حریم اطراف خانه‌ها هم برداشته شود، دزدیده شدن سنگ یا آجر نمای ساختمان‌ها، حضور افراد خلافکار در پیرامون فضای سبز منازل، استعمال مواد مخدر و انجام رفتارهای شرم‌آوری همانند همان‌هایی که در زمان تاریکی هوا و ساعات مختلف شب در ضلع جنوبی مجموعه تئاتر شهر رخ می‌دهد، همگی در راستای انسان محور شدن شهر تهران خواهد بود!

نکته‌ای که معضل اساسی ما در حفظ و نگهداری مجموعه تئاتر شهر به عنوان یکی از مهمترین بناهای فرهنگی و هنری شهر تهران است، نبود نگاهی کارشناسانه درباره شرایط و معضلات پیرامون این مجموعه است. وقتی سخنگوی کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر توجهی به تیراندازی و سوءرفتارهای متعدد خلافکاران، فروشندگان مواد مخدر و بزهکاران در پیرامون تئاتر شهر ندارد و نمی‌داند چه آسیب‌های روحی و روانی به خانواده‌هایی که قصد تماشای آثار نمایشی در این مجموعه را دارند تحمیل می‌شود، باید هم معیار مقایسه خود را حضورش در وسط حیات وزارت امور خارجه کشوری خارجی قرار دهد که کسی به او و همراهانش نگفته چرا وارد این محدوده شده‌اید!

مشکل اساسی این است که این مدیر و احیاناً طیف گسترده‌تری از مدیران شهری، اصلاً از مشکلات و معضلاتی که در اطراف بنای مجموعه تئاتر شهر که حریم مشخص این مجموعه است و همچنین حد و مرز این حریم مطلع نیستند و به همین خاطر است که با چنین ادبیاتی وضع خود را استدلال می‌کنند؛ «ما نباید پارک را از مردم بگیریم.»، این در حالی است که هیچکدام از مدیران تئاتری، خانواده هنر و هنرمندان و همچنین مخاطبان تئاتری در مشخص شدن حریم مجموعه تئاتر شهر از گرفته شدن پارک از مردم صحبت نکرده‌اند که این مدیر شهری از چنین دغدغه‌ای سخن به میان می‌آورد.

اگر این مدیر محترم شهری و دیگران مدیران و مسئولانی که بر این باورند «تئاتر شهر باید در راستای انسان محور شدن شهر تهران بدون حریم باشد» و «باید فرهنگ مردم را بالا برد» حتی به قیمت اینکه دیگر اثری از تئاتر و تئاتر شهر نباشد، یک بار هم که شده به تماشای یک اثر نمایشی در مجموعه تئاتر شهر بنشینند و ضمن دیدن یک اثر نمایشی و آشنایی با هنر تئاتر بعد از پایان اجرا و تاریک شدن هوا در پیرامون مجموعه تئاتر شهر به تنهایی قدم بزنند و ضربان قلب‌شان بالا برود و با شنیدن صداها و افراد خلافکار پیرامون مجموعه سرعت قدم‌هایشان بیشتر بشود، نظرات و نگاه‌شان کارشناسانه‌تر می‌شود.

و نکته پایانی اینکه موضوع دستفروشان با ماجرای خلاف‌کاران ضلع جنوبی و شرقی مجموعه تئاتر شهر متفاوت است اما گویا از دید سخنگوی کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران این ۲ گروه یکی هستند، بحث ساماندهی دستفروشان بحثی جداست و بحث تیراندازی، قمه کشی، سرقت تلفن‌های همراه، مردم آزاری و ایجاد ناامنی برای خانواده‌ها و مراجعه کنندگان به تئاتر شهر و انجام رفتارهای اخلاقی و جنسی در ساعات تاریک شب در ضلع جنوبی و شرقی مجموعه تئاتر شهر، چیز دیگری است.