همسرم واریکوسل عمل کرده کی نزدیکی داشته باشیم؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سلام متشکرم از برنامه خوب تان. ۱۸سال دارم و همسرم ۲۷ سال، یک سال و نیم است ازدواج کردیم. ۹ ماه است که بچه دار نشدیم. چکاپ کردم خودم مشکلی نداشتم. ۵ ماه پیش متوجه شدیم همسرم واریکوسل دارد و تعداد و جهش اسپرمش کم است بعد از ۳ ماه خوردن قرص ویتامین، تعداد اسپرمش به ۲۱ میلیون رسید ولی جهشش از ۶۰ نرمال، ۳۹ است. این هفته عمل واریکوسل کرد. خواهش می کنم سریع تر جواب دهید چند درصد احتمال دارد که باردار شوم؟ کی احتمال بارداری دارم؟

دکتر شیرین نیرومنش، جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی:
بیماری واریکوسل یا همان واریس عروق اطراف بیضه از بیماری های نسبتا شایع در مردان و از علل مهم ناباروری های مردانه است و مکانیسم آن به همان حالت واریسی است که در پاها به وجود می آید، با این تفاوت که این بار عروق اطراف بیضه درگیر می شود و در نتیجه میانگین دمایی در این ناحیه افزایش پیدا می کند و این فراید اسپرم سازی را تا حدی مختل می کند چون تولید اسپرم ها در بیضه به شدت تحت تاثیر دمای محیط است.

در صورت ابتلا به واریکوسل تعداد اسپرم ها کاهش پیدا می کند و عواملی که می تواند یک باروری خوب را رقم بزند مختل می شود. اگر بیماری شدید باشد خود فرد به راحتی برجستگی های عروقی اطراف بیضه را می بیند. جراحی درمان قطعی این بیماری است که پس از آن هم امکان باروری برای مرد وجود دارد.

در ضمن بیماری طول درمان خاصی ندارد و فرد بعد از جراحی و طی دوران نقاهت بعد از عمل و وقتی تعداد اسپرم ها بیشتر شد می تواند برای بچه دار شدن اقدام کند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
بدون شک یکی از انگیزه‌های ازدواج داشتن فرزند است، بسیاری از زوج‌های جوان در سال‌های اول ازدواج برای بچه دار شدن تلاش می‌کنند.
با وجود اینکه بسیاری از زوج‌های جوان صاحب فرزند می‌شوند اما زوج‌هایی وجود دارند که به دلیل مشکلات ناباروری صاحب فرزند نمی‌شوند. یکی از دلایل ناباروری در مردان واریکوسل است.

واریکوسل چیست؟
درون کیسه بیضه شبکه‌ای از وریدها یا سیاهرگ‌ها وجود دارد که وظیفه خونرسانی به اعضای تناسلی مردانه را دارد. گاهی اوقات این ورید‌های درون بیضه بزرگ می‌شوند و موجب می‌شود که توانایی بیضه‌ها برای تولید اسپرم کاهش یابد.
واریکوسل درجات مختلفی دارد و ۱۵ درصد از مردانی که مبتلا به این بیماری هستند هیچ مشکلی در زمینه ناباروری ندارند.

درجه‌بندی واریکوسل
درجه‌بندی در بیماری‌ها جهت بررسی میزان شدت بیماری، طول مدت و نحوه درمان اهمیت دارد. از طرفی این درجه‌بندی در درک بیمار از مشکل به وجود آمده و مقایسه درمانی نیز تأثیر دارد. این موضوع به بیمار کمک می‌کند تا از پیشرفت درمان انجام‌ شده آگاه شده و امید و انگیزه بهتری برای درمان داشته باشد.
واریکوسل به ۳ درجه یا گرید طبقه‌بندی‌شده است:
گرید ۱: در این حالت عروق بیضه‌ها هنگام زور زدن بیمار قابلیت لمس شدن دارند.
گرید ۲: در این گرید عروق بیضه در حالت ایستاده لمس می‌شوند.
گرید ۳: در این درجه شدت تورم عروق بیضه‌ها به شکلی است که در حالت ایستاده قابلیت مشاهده شدن دارند.
حالت دیگر در این مشکل به نام ساب کلینیکال خوانده می‌شود که عروق توسط لمس کردن و معاینه تشخیص داده نمی‌شوند؛ اما با کمک استفاده از روش سونوگرافی قابلیت تشخیص دارند.
یکی از مواردی که پزشکان به دنبال تشخیص این بیماری می‌باشند ناباروری است. در این مواقع حتماً شرح‌ حال و معاینه از بیمار انجام می‌شود.
در ضمن انجام آزمایش منی در آزمایشگاه تخصصی ضروری است. هنگام تشخیص واریکوسل معاینه بسیار مهم است و سونوگرافی داپلر جهت تائید و یا در بیماران چاق یا در موارد ساب کلینیکال اهمیت پیدا می‌کند.

علت ایجاد واریکوسل چیست؟
واریکوسل یک مشکل مربوط به رگ است و مشابه مشکل رگ‌های واریسی است که بسیاری از افراد با این مشکل در پاهای خود مواجه هستند. با وجود اینکه هنوز علت دقیق به وجود آمدن این مشکل مشخص نیست.
با این وجود بسیاری از کارشناسان معتقدند حجم زیاد خون در وریدها باعث گشاد شدن وریدها و مانع از جریان خون طبیعی در بیضه می‌شود.
معمولا واریکوسل ابتدا در دوران نوجوانی مشاهده می‌شود هر چند که ابتلا به آن بعد از سنین نوجوانی هم خیلی دور از انتظار نیست. علاوه بر آن به احتمال زیاد واریکوسل به دلیل افتادگی بیشتر بیضه سمت چپ معمولا در بیضه سمت چپ دیده می‌شود نسبت به سمت راست.

واریکوسل چگونه باعث ناباروری می‌ شود
یکی از مهمترین دلایلی که واریکوسل باعث ناباروری می‌شود تاثیرگذرای آن بر میزان تولید اسپرم است. در ادامه به برخی از دلایلی که Varicocele می‌تواند بر باروری مردان تاثیر بگذارد اشاره می‌کنیم.

کاهش میزان اسپرم
اسپرم‌ها تنها زمانی می‌توانند زنده بمانند که دمای آن‌ها کمی پایین تر از دمای بدن باشد. وجود واریکوسل روی دمای بیضه و ناحیه‌ای که اسپرم‌ها نگهداری می‌شود تاثیر می‌گذارد و با افزایش دمای این ناحیه موجب کاهش میزان اسپرم می‌شود.

کاهش سرعت حرکت اسپرم
همچنین افزایش دما روی سرعت حرکت اسپرم‌ها و توانایی جهش آن‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.

تخریب DNA اسپرم
واریکوسل همچنین می‌تواند موجب افزایش نوعی اکسیژن فعال شود که روی DNA و غشای اسپرم اثر می‌گذارد.

علائم و نشانه‌های واریکوسل
واریکوسل گاهی علائم ظاهری خاصی ندارد و بسیاری از افراد تا قبل از اینکه به دکتر مراجعه کنند نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. همچنین تشخیص علائم واریکوسل هم برای کسانی که در این زمینه آموزش ندیده‌اند دشوار است. با این وجود به برخی از علائم که می‌توانند شناسایی شوند در ادامه اشاره می‌کنیم:
- وجود یک غده یا توده در یکی از بیضه‌ها
- وجود یک درد خفیف و تکراری در کیسه بیضه (اسکروتوم)
- احساس درد هنگام ایستادن یا انجام فعالیت بدنی سنگین
- احساس درد در هنگام ایستادن که با دراز کشیدن به پشت کاهش می‌یابد
اگر شما هر یک از این علائم را مشاهده کردید احتمال ابتلا به واریکوسل وجود دارد. بنابراین در اثر مشاهده این نشانه‌ها بهتر است هرچه زودتر به دکتر مراجعه کنید تا در صورت ابتلا پزشک کارهای درمانی را آغاز کند.

روش‌های تشخیص واریکوسل چگونه است؟
ممکن است در ذهن شما این سوال ایجاد شود که آیا در صورت ابتلا به واریکوسل به طور حتم با مشکل ناباروری مواجه خواهید شد؟ جالب است بدانید حتی در صورت ابتلا به این بیماری، احتمال میزان درمان ناباروری بسیار بالا است.
بنابراین بهتر است اول با مراجعه به پزشک از ابتلا یا عدم ابتلا اطمینان حاصل کنید.
بعضی از روش‌های تشخیص واریکوسل عبارتند از:
- اگر واریکوسل به اندازه کافی بزرگ باشد پزشک می‌تواند با معاینه فیزیکی و لمس توده بالای بیضه واریکوسل را تشخیص دهد.
- اگر واریکوسل کوچک باشد، پزشک شما را در حالت ایستاده معاینه می‌کند و از شما می‌خواهد نفس عمیق بکشید و آن را نگه دارید.
- به غیر از معاینه فیزیکی، واریکوسل از طریق سونوگرافی هم می‌تواند تشخیص داده شود. در این روش از سونوگرافی کیسه بیضه، برای بررسی تورم وریدها استفاده می‌شود.

چه باید کرد؟
درمان واریکوسل ممکن است ضروری نباشد اما اگر ناباروری وجود دارد یا واریکوسل باعث درد یا تحلیل رفتگی بیضه ها شده است،ممکن است لازم باشد واریکوس را ترمیم کنیم.درمان، با هدف بستن وریدهای آسیب دیده و هدایت جریان خون به وریدهای طبیعی انجام می گیرد.
اگر چه واریکوسل معمولاً در دوران نوجوانی رخ می دهد اما روشن نیست که آیا باید واریکوسل را در همان زمان ترمیم کرد یا نه.در صورتی که تحلیل رفتگی پیشرونده بیضه، درد یا نتایج غیر طبیعی در آزمایش اسپرم رخ دهد، ترمیم در دوره نوجوانی ممکن است ضرورت پیدا کند.
ترمیم واریکوسل ممکن است با جراحی باز، یا جراحی از طریق لاپاراسکوپی و یا بستن ورید با بالون یا فنر از راه پوست (آمبولیزاسیون یا ایجاد لخته از راه پوست) انجام گیرد.

روش های درمان واریکوسل
در بسیاری از موارد موردان از ابتلا به واریکوسل بی اطلاع هستند و تنها زمانی متوجه این موضوع می‌شود که برای آزمایش‌های ناباروری به پزشک مراجعه می‌کنند.
با این حال واریکوسل می‌تواند از روش‌های جراحی و همچنین روش‌های طبیعی درمان شود. در اینجا به برخی از روش‌ها اشاره می‌کنیم:

۱. واریکوسلکتومی لاپاروسکوپی
این روش شامل شناسایی ورید‌های آسیب دیده و بستن آن‌ها به وسیله یک گیره است. بیش از ۵۰ درصد مردانی که از این روش درمانی استفاده کرده‌اند شاهد افزایش میزان تحرک اسپرم بوده‌اند. این عمل جراحی حدود یک ساعت به طول می‌انجامد و زمان بهبود آن بعد عمل بسیار سریع است.

۲. واریکوسلکتومی میکروسکوپیک
این روش شبیه به مورد فوق است با این تفاوت که از میکروسکوپ‌های قدرتمند برای شناسایی و قطع ورید‌های آسیب دیده استفاده می‌شود. این روش میزان موفقیت آمیز بودن جراحی را میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد و مشکلات جراحی تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
این جراحی هم حدود ۱ ساعت به طول می‌انجامد و بیمار پس از ۳ هفته به طور کامل بهبود می‌یابد.

۳. آمبولیزاسیون واریکوسل
آمبولیزاسیون در واقع یک روش جایگزین برای جراحی است. برای انجام این روش ابتدا یک لوله تو خالی کوچک به نام کاتتر کوچک به ورید کشاله‌ی ران وارد می‌شود.
سپس لوله را با استفاده از تصاویر اشعه ایکس به واریکوسل هدایت می‌کند تا از عبور خون از رگ‌های غیر طبیعی جلوگیری کند و آن را به رگ‌های نرمال بفرستد.

۴. روش های طبیعی برای درمان
با وجود انواع جراحی‌های مختلف برای درمان واریکوسل جالب است بدانید روش‌های درمان طبیعی هم برای این مشکل وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- استفاده از گیاهان دارویی مانند شاه بلوط که توصیه می‌شود از مصرف خودسرانه پرهیز کنید و حتما با متخصص مشورت کنید.
- دوری کردن از نوشیدنی‌های الکلی که جریان خود را تشدید می‌کنند.
- مصرف مواد غذایی محتوی فیبر بالا
- استفاده از مکمل‌های ویتامین C و ویتامین E
در پایان قابل ذکر است که با تشکر از پیشرفت علم و تکنولوژی امروزه بسیاری از بیماری‌ها مانند واریکوسل که موجب ناباروری می‌شود به راحتی قابل درمان و بهبود است.
بنابراین اگر گمان می‌کنید با این مشکل مواجه هستید از پذیرش آن نترسید و هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید تا در صورت ابتلا روش‌های تشخیصی و درمانی مورد نیاز انجام شود.