مسیری که منجر به توسعه چهارمحال می‌شود!

از طرفی بخش کشاورزی در تمامی برنامه‌های توسعه کشور از اولویت ویژه‌ای برخوردار بوده و به عنوان محور و اساس توسعه اقتصادی کشور مورد توجه قرار داشته است، ولی امروزه مطرح می‌شود که توسعه کشاورزی و دامپروری در استان‌هایی همچون چهارمحال و بختیاری جوابگو نبوده و این امر مستلزم آن است که به سمت شناسایی پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های موجود گام برداشت تا از این طریق توسعه پایدار محقق شود.

در این خصوص روح‌الله فتاحی عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: توسعه سرزمینی به معنای توسعه متوازن است، بنابراین بایستی توسعه هر سرزمین بر اساس شناسایی پتانسیل‌های داخلی آن رخ دهد تا از این طریق توسعه محقق شود.

وی افزود: با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی، خوشبختانه اقدامات مطلوبی از لحاظ توسعه زیرساختی در استان شکل گرفته است، مشکلی که از ابتدا نادیده گرفته شده این است که با وجود توسعه زیرساخت‌ها، فرصت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری در استان فراهم شده، ولی دقت کافی بر روی عنصر اصلی یعنی آب که می‌تواند منجر به فرصت‌های توسعه‌ای شود صورت نگرفته است.

فتاحی با بیان اینکه چهارمحال و بختیاری استانی کوهستانی و مرتفع است، گفت: یکی از چالش‌هایی که چهارمحال و بختیاری با آن مواجه بوده این است که این استان استعداد نسبی و برتر برای کشاورزی و دامپروری ندارد و از ابتدا تنها در حد مشاغل محلی و سنتی به آن‌ها توجه شده است.

وی تاکید کرد: در چهارمحال و بختیاری از ابتدا عمده نگاه‌ها به سمت کشاورزی و دامپروری بوده است، گرچه با انجام فعالیت‌ها و توسعه در این بخش‌ها، به دلیل سازگار نبودن منابع آبی، نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد.

عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد اضافه کرد: در توسعه کشاورزی، دامپروری و تا حدودی در بخش صنعت به این امر توجه نشده که چهارمحال و بختیاری استانی کوهستانی است که دارای منابع آب زیرزمینی بسیار ضعیف و شکننده‌ای بوده و مقداری فشار بر این منابع، موجب خواهد شد که توسعه استان با چالش مواجه شود.

وی گفت: با نگاه توسعه به دشت‌های شهرکرد، بلداجی، گندمان، لردگان، خانمیرزا و فلارد به سراغ آب‌های زیرزمینی رفتیم، به طوری که بدون توجه به پتانسیل‌ها، مجوز حفر چاه و برداشت آب داده شده و اکنون اکثر افراد که در بخش‌های صنعت، گردشگری و کشاورزی سرمایه‌گذاری کرده‌اند با مشکل مواجه هستند.

فتاحی تاکید کرد: این در حالی است که پس از سال ۶۷، بایستی به جای استفاده از آب‌های زیرزمینی به سمت مهار آب‌های سطحی گام برمی‌داشتیم، به این معنا که در استان حداقل سه سد برای مصارف احداث می‌شد.

وی ادامه داد: علی‌رغم احداث تونل‌های اول، دوم و سوم کوهرنگ، سد سه و چهار کارون که سودی برای استان ندارند، می‌توانستیم با ساخت سدهای متعددی در دره‌های شیبدار استان نیروگاه تلمبه ذخیره‌ای احداث و از آب آن‌ها نیز برای تمامی مصارف استفاده کنیم.

دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد افزود: در چهارمحال و بختیاری باید به سراغ توسعه‌ای غیر از کشاورزی و باغداری گام برداریم، گرچه باغات حاشیه زاینده رود توسعه یافته‌اند ولی این توسعه از لحاظ اقتصاد کشاورزی و فعالیت اقتصادی مقرون به صرفه نیستند، در صورتی که اگر واقع‌بینانه هزینه فرصت از دست رفته آبی که برای سیراب کردن باغات برداشت و پمپاژ می‌شود را محاسبه کنیم مشخص می‌شود که این اقدام اقتصادی و مقرون به صرفه نیست.

فتاحی تاکید کرد: لازم است نگرش‌ها در برخی از زمینه‌ها تغییر یابد و به جای توسعه کشاورزی و باغداری که با شرایط آب و هوایی استان سازگار نیستند به سراغ توسعه محصولات گلخانه‌ای پیش رفت، به طوری که در بسیاری از دشت‌های استان می‌توان محصولات گلخانه‌ای را توسعه داد تا از این طریق بتوان محصولات را خارج از فصل کشت کرد و تولید آن‌ها محدود به فصلی خاص نشود.

وی بیان کرد: همچنین با فراهم بودن زیرساخت‌ها می‌توان، استفاده از صنایع هایتک و کم‌آب‌بر در استان در دستور کار مسئولان امر قرار گیرد.

دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد با اشاره به دارا بودن شرایط آب و هوایی نسبتاً مطلوب در فصل زمستان برای انجام تفریحات زمستانه و در فصل بهار و تابستان برای جذب توریست داخلی و خارجی، تصریح کرد: شاید برجسته‌ترین ویژگی که می‌تواند به توسعه چهارمحال و بختیاری کمک کند و در سال‌های گذشته توجه چندانی به آن نشده، بحث اکوتوریسم است.

وی ادامه داد: این امر می‌تواند موجب رونق فعالیت‌های خدماتی، رونق بازار و سود دهی در استان شود و از نظر اقتصادی فرصت اکوتوریسم به مراتب بیشتر از بخش کشاورزی است، این به معنای آن نیست که کار کشاورزی و دامپروری در استان تعطیل شود، بلکه می‌توان با درایت و مدیریت بیشتر در نقاطی از استان به فعالیت در این بخش‌ها پرداخت.

عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد گفت: می‌توان در راستای تولیدات کشاورزی در بخش‌های قابل توجه استان به سمت توسعه محصولات دیم به خصوص باغات دیم گام برداشت.

وی تصریح کرد: به دلیل اینکه چهارمحال و بختیاری استان مرتفعی است، آبخوان‌های غنی در آن وجود ندارد و آب‌های زیرزمینی استان ضعیف هستند، همچنین منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی بعد از تغذیه با سرعت زیادی تخلیه می‌شوند، بنابراین به جای فراهم کردن زیرساخت‌های استحصال منابع آب‌های سطحی، تمرکز بر استحصال آب‌های زیرزمینی بوده است.

فتاحی بیان کرد: باید به سمت فعالیت‌هایی که وابستگی کمتری به منابع آبی دارند، گام برداشت تا تغییرات آب و هوایی و محدودیت منابع آبی در سال‌های خشکسالی، نتواند منجر به تعطیلی آن فعالیت‌ها شود.

وی با اشاره به اینکه اقدامات زیادی برای جذب سرمایه‌گذار در استان انجام نشده است، تصریح کرد: متأسفانه برنامه‌هایی که برای سرمایه‌گذار در استان تعریف می‌شده برنامه‌های چندان جذابی نبودند، به همین دلیل سرمایه‌گذار راغب برای سرمایه‌گذاری در استان نمی‌شود، بنابراین لازم است به سراغ جذب سرمایه‌گذار حرکت و طرح‌های مناسبی تهیه کرد تا از این طریق توسعه استان محقق شود.

فتاحی با اشاره به اینکه شرایط استان با سال‌های گذشته بسیار متفاوت شده است، گفت: اکنون جاذبه‌های سرمایه‌گذاری استان افزایش یافته و نباید تنها بر توسعه کشاورزی و دامپروری تمرکز کرد، زیرا تمرکز بر انجام این گونه فعالیت‌ها در استان جوابگو نیست.

وی بیان کرد: مسیر اشتباهی که در استان و کشور پیش رفته‌ایم این بوده که هیچگاه در برآوردها ارزش واقعی آب لحاظ نشده است، به طوری که می‌توانستیم اقدامات دیگری انجام دهیم که مقرون به صرفه‌تر باشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد تاکید کرد: از نظر علم روز اقتصاد و کشاورزی، کشاورزی و دامپروری کار اقتصادی در استان نیست، با توجه به ارتباطات باید به سمت لحاظ کردن آب مجازی پیش رویم، به این معنا که در چه زمینه‌هایی می‌توان محصولاتی را تولید و صادر کرد که نیازمند آب کم برای صادر شدن و آب بیشتر برای وارد کردن داشته باشند.

وی گفت: باید مفهوم آب مجازی بر روی میز مدیران تصمیم گیرنده قرار گیرد، با این دیدگاه که چه اقداماتی باید انجام شود تا آب بیشتری وارد و آب کمتری صادر کرد، تا زمانی‌که این نگاه در استان حکمفرما نشود، فرصت‌های توسعه‌ای استان محدود خواهد شد.

فتاحی خاطرنشان کرد: بایستی یک بار دیگر به منظور توسعه استان، سند آمایش سرزمینی با نگاه ویژه به محدودیت منابع آب و محدودیت‌های اقلیمی بازنگری شود.

انتهای پیام