رابطه احساس رضایت در زندگی و مفهوم سعادت

به گزارش خبرگزاری مهر، «معنای زندگی» در بیست و چهارمین برنامه سری جدید خود، پنجشنبه ۹ خرداد، با اجرا و کارشناسی سید محمد تقی موحد ابطحی میزبان حجت الاسلام محمد سربخشی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) بود تا به موضوع «سعادت و معنای زندگی» بپردازند.

حجت الاسلام سر بخشی در ابتدا به تبیین مفهوم سعادت پرداخت و گفت: آن احساس رضایت، راحتی و لذتی که هر انسانی در زندگی اش به دنبال آن است را می‌توان نشانه‌های روشنی از حقیقت سعادت نامید. در مورد توضیح سعادت از منظر فلسفی اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد. بعضی فیلسوفان انسان را یک موجود کاملاً مادی و دنیوی فرض کرده اند و طبیعتاً رضایتی که اینها به دنبالش هستند در سطح همین زندگی دنیوی است. اما کسانی که انسان را موجودی روحانی یا الهی فرض کرده اند طبیعتاً تعریفی متفاوت از سعادت ارائه داده اند. بنابراین ارزش اصلی که یک انسان برای زندگی اش در نظر می‌گیرد روشن می‌کند که او به کدام سو برود و چه کاری را انجام بدهد. اگر ما سعادت را حقیقتی بدانیم که باید هم در دنیا و هم در آخرت حاصل شود، ولو آنکه زندگی در دنیا مقدمه‌ای برای زندگی اخروی است. خودِ لذت و آرامش و راحتی ای که نتایج و نشانه‌های سعادت هستند هم در این دنیا حداقل به نحو فی الجمله باید وجود داشته باشند. آن تفکری که می‌گوید در این دنیا بدبخت باش تا در آن دنیا به سعادت برسی، نمی‌تواند انسان را قانع کند.

در ادامه برنامه، حجت الاسلام سربخشی به این سوال پاسخ داد که آیا برای رسیدن به سعادت، باید ضرورتاً دیندار بود و ادیان ابراهیمی را دنبال کرد؟

وی در این باره گفت: ما معتقدیم بدون اعتقاد به آن باورهای دینی، آن سعادت حقیقی انسان حاصل نمی‌شود منتها آن کسی که مبانی فکری دینی را نداشته باشد زیر بار چنین حرفی نخواهد رفت. پس من اینگونه تعبیر می‌کنم که این قضیه بستگی به باورهای شخص دارد. اگر کسی بپذیرد که انسان موجودی ابدی است و این حیات ابدی اش در سایه حیاتی است که از طرف خدا به او داده شده و آثاری که از اعمالش پدید می‌آید حاصل می‌شود، ناگزیر باید سبک خاصی از زندگی برای به سعادت رسیدن داشته باشد. خداوند می‌فرمایند ما تا حجت را بر کسی تمام نکنیم، عذابش نمی‌کنیم.

سربخشی افزود: من می‌پذیرم که نجات و سعادت در مفهوم عام می‌تواند نصیب کسانی شود که به حقیقت نرسیده‌اند. از منظر دینی نیز چنین پذیرشی داریم و در روایات بر آن تأکید شده است و در آیات قرآن هم می‌توان آیاتی را برشمرد که می‌گوید انسان‌هایی که به حقیقت نرسیده‌اند چون مستضعف بوده‌اند هم به نحوی به سعادت خواهند رسید. مستضعف اینجا به معنی کسی است که امکان رسیدن به حقیقت برایش وجود نداشته است. و یا خداوند می‌فرمایند ما تا حجت را بر کسی تمام نکنیم، عذابش نمی‌کنیم. شهید مطهری در کتاب حق و باطل قسم می‌خورند که بسیاری از مسیحیان حتی کشیش‌هایشان ممکن است اهل سعادت باشند. در دنیای امروز که رسانه‌ها انقدر گسترده هستند شاید به نظر برسد که حقیقت دیگر پنهان نمی‌ماند ولی واقعیت این است که حجم گسترده اطلاعات که اکثراً با تحریف است اجازه مواجه شما با حقیقت را نمی‌دهد. اگر کسی فکر می‌کند، می‌شود بدون دین و اعتقاد به خداوند به سعادت رسید باید بتواند دلیل بیاورد و گفتگو کند. اگر به یقین رسید ولو اینکه این دلیل منطقی هم نباشد اما بتواند به عنوان حجت ارائه دهد، ایرادی ندارد و می‌تواند اهل سعادت باشد.

حجت الاسلام سربخشی در پاسخ به اینکه «آیا تنها خوب زندگی کردن برای سعادت کفایت نمی‌کند؟» ادامه داد: اگر فرض بر این باشد که واقعاً کسی قدرت تمیز بین این دو جریان فکری وجود خدا و عدم وجود خدا را ندارد، من مشکلی نمی بی نم که بگوییم این انسان بر اساس همان فهم فی الجمله ای که دارد بررسی می‌کند و اخلاقیاتی که لازم است را رعایت می‌کند و به سعادت هم می‌رسد. دو راهکار می‌توان برای چنین اشخاصی ارائه کرد: کسی که زندگی اخروی را انکار و به زندگی مادی روی می‌آورد لزوماً برخوردار از تمامی مواهب دنیا نمی‌شود و در مقابل کسی که معتقد به زندگی اخروی است در بدبختی زندگی نمی‌کند. بنابراین راه کار اول این است که ترجیح زندگی اخروی بر دنیوی کاملاً معقول است. انسان در طول زندگی اش با حقایقی مواجه می‌شود که حضور خدا را آنجا احساس می‌کند. این تجربه‌های معنوی و دینی هم می‌تواند انسان را به سمت خدا متمایل کند و این راه کار دوم است.

برنامه «معنای زندگی» به تهیه کنندگی محسن کرمی، محصولی از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه ۴ سیما است که در ماه رمضان هر روز ساعت ۱۹ راهی این آنتن شبکه می‌شود.