ظرفیت عجیب رسانه ملی در اشاعه اندوه

ماه رمضان، یکی از ایام پرکار رسانه ملی است که برنامه‌های نمایشی و سرگرمی صداوسیما در این بازه زمانی بیشتر می‌شود. در این میان سریال‌های نمایشی و مسابقات، اهرمی هستند تا فضایی شاد و مطلوب را برای مردم ایجاد کنند؛ اما این روزها رنگی از شادی و نشاط برنامه‌های رسانه ملی مشاهده نمی‌شود. در همین راستا خبرنگار ایکنا با سید جواد میری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت‌و‌گوی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.

ارزیابی شما از تولیدات رسانه ملی در ماه رمضان چگونه است.
شاکله‌ای که صداوسیما برای برنامه‌ریزی‌هایش در نظر گرفته است برپایه یک پیش‌فرض است. در ابتدا باید این پیش‌فرض شناخته شود تا بتوان درباره کیفیت و چگونگی برنامه‌های سیما سخن گفت.
وی افزود: پیش‌فرض رسانه ملی در برنامه‌سازی از دیدگاه من بر پایه خواست و سلیقه گروهی خاص برنامه‌ریزی‌شده است؛ جامعه‌ای که در آن رسانه ملی مؤظف است در جهت تأمین نیاز‌های این گروه خاص قدم بردارد.در این دسته‌بندی حقوق بسیاری از ایرانیان نادیده انگاشته می‌شود و بخشی از مردم هیچ جایگاه و منزلتی در برنامه‌سازی رسانه ملی ندارند، به‌ویژه در ماه مبارک رمضان آن‌ها کاملاً فراموش می‌شوند. رسانه ملی حتی در پیش‌فرض‌های خود هم دارای طبقه‌بندی است و به همین مخاطبان خود را تقلیل داده است. رسانه وظیفه دارد به علایق و سلایق تمامی اقشار جامعه را پوشش دهد، اما وقتی تمام کانال‌های تلویزیون یک رویکرد را دنبال می‌کند، چگونه انتظار داریم مخاطبان تماشاگر رسانه‌های بیگانه نباشند؟ یکی از دلایل به وجود آمدن چنین وضعیتی نیز تمرکزگرایی شدیدی است که در رادیو و تلویزیون وجود دارد. نکته دیگر این‌که، هیچ رویکردی خارج از چارچوب تعیین‌شده مفروض، اجازه رشد پیدا نمی‌کند، پس همیشه یک اکثریت از دایره مخاطبان رسانه ملی بیرون قرار می‌گیرند.

رشد کمی برنامه‌های سرگرمی را در ماه رمضان نمی‌توان نادیده انگاشت، آیا معتقدید این کمیت مخاطبان بیشتری را پای تلویزیون می‌نشاند؟
شاید برنامه‌های نمایشی و مسابقات در ایام ماه مبارک رشد کمی داشته باشند، اما رویکرد مفهومی آن‌ها، تغییر چندانی نکرده است و این رویکرد در راستای یک پیام واضح و مشخص است. این موضوع باعث می‌شود نتوان گفت حجم بالای برنامه‌های سرگرمی رسانه ملی در رسانه ملی خدمتی به آحاد مردم است.

من نیز به بسیاری از برنامه‌های سیما نقد دارم، اما انتقادتان پیرامون موضوع‌های واحد آثار نمایشی حداقل برای سریال‌های امسال صادق نیست. چون هیچ‌یک از سه سریال مناسبتی امسال به‌صورت مستقیم به موضوعات دینی اشاره ندارند، حتی از دیدگاه عده‌ای هیچ ربطی به ماه رمضان ندارند.
اگر بین تولیدات نمایشی سیما و آثار تولیدی دیگر کشورها مقایسه‌ای صورت گیرد، در‌می‌یابید به لحاظ برنامه‌سازی حداقل 20 سال از آن‌ها عقب هستیم. نکته دیگر این‌که برخی اختلاف دیدگاه‌ها پیرامون برنامه‌سازی در رسانه ملی شاید به سلیقه شخصی مربوط شود، اما یک نکته بین همه نظرات مشترک است، آن‌هم این‌که برنامه‌های سیما در اکثر اوقات به‌ویژه در مناسبت‌های مذهبی، ملال‌آور‌ند. برای مثال ما کمدین‌های بزرگی داریم، اما نمی‌دانم چرا هیچگاه رسانه ملی از ظرفیت آن‌ها برای جذاب‌تر کردن برنامه‌های خود بهره نمی‌برد؟
ممکن است عده‌ای بگویند ظرفیت چنین کمدین‌هایی برای پخش در رسانه ملی مناسب نیست. این بهانه به نظرم عذر بدتر از گناه است، زیرا ظرفیت رسانه ملی نباید تا این حد پایین باشد. در ضمن هنرمندان ما با ظرفیت رسانه ملی آشنا هستند، برای همین مطمئن باشید می‌دانند در صدا‌وسیما باید چه خطوط قرمزی را رعایت کنند. رسانه ملی به‌جای این‌که سلیقه مردم را شناسایی کند و براساس آن برنامه‌سازی کند، نگاه خود را ملاک قرار می‌دهد و می‌گوید مخاطبان باید این‌گونه باشند. این تفکر بدترین نوع نگاه است که یک رسانه می‌تواند به مخاطبان خود داشته باشد.
مدیران سیما برای شناخت خواست و سلیقه مردم نباید به داده‌های مطالعاتی خود و همراهانشان اتکا کنند، چون تخصص آن‌ها تشخیص این مسائل نیست، بلکه در این حوزه باید از نظر جامعه‌شناسان و مردم‌شناسان خبره استفاده شود به‌ویژه افرادی که در حوزه جامعه‌شناسی و ارتباطات تخصص ویژه دارند.

ضعف اصلی برنامه‌های سیما را در چه عاملی می‌دانید.
مخاطبانی که با دغدغه‌ها و مشغله‌های گوناگون پای رسانه ملی می‌نشینند انتظار دارند که برنامه‌های شادی را تماشا کنند، اما این اتفاق در حال حاضر رخ نمی‌دهد، چون برنامه‌هایی که رسانه ملی روی آنتن می‌فرستد حال خوش را هم به تبدیل به غم می‌کند. تصور کنید اگر فردی اندوهگین باشد با دیدن برنامه‌های نمایشی سیما چه احساسی پیدا می‌کند، البته در این زمینه مسئولان سیما چندان مقصر نیستند،زیرا از دیدگاه خودشان، عملکردشان صحیح است. آن‌ها بر این باورند که مأمورند تا برنامه‌هایی بسازند که اثر تربیتی و فرهنگی برای مخاطبان به همراه داشته باشند، اما از این موضوع غافل‌اند که سلیقه و ذائقه مخاطبان را هنوز نمی‌شناسند.

گفت‌و‌گو از داوود کنشلو

انتهای پیام