زخم های حسینیه تاریخی بیرجند مرمت نمی شود

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: کوچه پس‌کوچه‌های قدیمی شهر بیرجند را نباید تنها خانه‌هایی با خشت و گل و نمایی قدیمی دانست بلکه اگر یک کارشناس خبره نگاهی به تن و جان این خشت و گل و آجر بیندازد خواهد دید که چگونه تاریخ و فرهنگ مردم این دیار در لابه لای آن نهفته است.

حسینیه امام رضا (ع)، خانه فروتنی، خانه پردلی، مسجد چهار درخت و هزاران ابنیه دیگر که هر کدام به اندازه یک کتاب تاریخ و جغرافیا برای انسان این عصر و زمان حرف و سخن دارد.

یکی از ابنیه گران‌سنگ حسینیه نواب است. حسینیه‌ای که بیشتر از آنکه درباره‌اش دیده باشیم، درباره‌اش شنیده‌ایم چرا که حتی در ایام پربازدید سال چون نوروز ۹۸ درب آن بر روی گردشگران بسته بوده است.

طبق آنچه درباره این اثر به ثبت رسیده، حسینیه نواب مربوط به دوران صفویه است و از این جهت با بسیاری از آثار تاریخی بیرجند که ریشه در دوران قاجار دارند یک تمایز ویژه‌ای دارد و به واسطه قدمت بیشترش حفاظت بیشتری می‌طلبد.

این اثر تاریخی با شماره ۱۸۸۴ در تاریخ مردادماه سال ۷۶ در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده است.

نگاهی به حسینیه نواب

این بنا به صورت دو ایوانی ساخته شده‌است به گونه‌ای که ایوان‌های بکار رفته در ساختمان این بنا را می‌توان یکی از بخش‌های مهم این تکیه معرفی نمود و ایوان سمت جنوب‌غربی دارای ویژگی منحصربه‌فرد تزئینات مختلفی چون موتیف‌های مختلف به صورت گچ‌بری، طاق نماهای و طاقچه‌های تزئینی مقرنس می‌باشد. همچنین، ایوان دیگری در سمت شمال شرقی صحن قرار گرفته که در پشت این ایوان اتاق ساده با طاقچه‌های متعدد قرار گرفته که زیبایی خاصی را برای ایوان به ارمغان آورده است.

سردر ورودی، هشتی، صحن، دو ایوان و اتاق‌ها و پنجره‌های متعدد از ویژگی‌های این بنا می‌باشد. مهمترین ویژگی این بنا تزئینات زیبای گچ‌بری آن است که در جای جای آن دیده می‌شود.

اما این بنای باشکوه این روزها حال و روز خوشی ندارد و گردش روزگار بر چرخ مرمت و بهسازی آن نمی‌گردد.

امکان اجرای نیت واقف در حسینیه وجود ندارد

حجت‌الاسلام اسماعیل مختاری، معاون فرهنگی اوقاف و امور خیریه خراسان‌جنوبی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر به واسطه حجم آسیب‌هایی که به این بنا وارده شده امکان اجرای نیت واقف در حسینیه وجود ندارد و مرمت آن به شدت احساس می‌شود.

وی بیان کرد: از آنجایی که این بنا از طرفی وقفی و از طرف دیگر جز میراث ماندگار شهر بیرجند است در یک تفاهم‌نامه آن را به میراث فرهنگی واگذار کرده‌ایم تا بتوانند طرح‌های خود در خصوص مرمت و بهسازی در آنجا اجرا کنند.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی نیز در ابتدای اردیبهشت ماه در یک نشست خبری سخن از هزینه چند میلیاردی برای مرمت حسینیه نواب زد و گفت که چون این موقوفه درآمدزایی ندارد نمی‌توان برای مرمت آن توسط اوقاف اقدامی کرد.

حسن علی فولادی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بیرجند در این زمینه به خبرنگار مهر اظهار کرد: درباره بناهایی چون حسینیه نواب کارهایی در خصوص حفظ بنا انجام می‌دهیم و هر ساله مبالغی نیز در این راستا اختصاص می‌باید.

اعتبار زیادی برای مرمت حسینیه نواب نداریم

وی بیان کرد: ولی مسائل اعتباری و بودجه‌ای اجازه؛ اجاره آن بنا از اوقاف و یا هزینه کرد بسیار برای بهسازی و مرمت آن را نمی‌دهد و از طرف دیگر این موقوفه طبق نظر خود کارشناسان محل درآمدی نیز ندارد که از محل درآمد آن بتوانیم برای مرمت هزینه کنیم.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بیرجند ادامه داد: با توجه به آسیب‌دیدگی و نیاز به مرمت حسینیه نواب این بخش نیاز به بیش از یک میلیارد تومان اعتبار برای بهسازی و مرمت دارد ولی تا زمانی که کار شروع نشود نمی‌توان برآورد دقیقی از هزینه‌ها داشت.

وی یادآور شد: برای برخی از آثار تاریخی چون حسینیه نواب می‌توان برای مرمت و استفاده بعدی با توجه به نیات واقف و مسائل میراث فرهنگی آن برای یک دوره مشخص به بخش خصوصی اجاره داد تا در آن فعالیت‌های مرتبط با بهسازی را انجام داده و بهره‌برداری بعدی نیز صورت گیرد.

میراث فرهنگی بیرجند برنامه مرمت آثار تاریخی را تدوین کند

علی ناصری فرماندار بیرجند نیز در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: در راستای بهره برداری و استفاده از بناهای تاریخی شهر بیرجند در وهله اول میراث فرهنگی به عنوان متولی باید برنامه اصلی را تدوین کند و هر ساله نیز در بودجه شهرستان در این خصوص پیش بینی‌هایی صورت می‌گیرد.

فرماندار بیرجند بیان کرد: در مورد بناهایی چون ارگ بهارستان که خارج از مالکیت میراث فرهنگی و در اختیار نهادهایی چون بنیاد مستضعفان و سایر نهادها است تصمیم گیرنده خود دستگاه مالک است اما برای ایجاد تسهیل در بهره‌برداری عمومی همواره مذاکراتی با نهاد متولی داشته‌ایم.

ناصری ادامه داد: درباره بناهایی چون حسنیه نواب که در اختیار اوقاف است نیز اگر میراث فرهنگی برنامه مدون و زمان بندی شده برای مرمت بدهد ما با دستگاه مالک رایزنی کرده تا در قالب اختیارات شهرستانی و یا شورای برنامه‌ریزی توسعه استان در این زمینه اقدامات لازم صورت گیرد.

زمانی متولیان امر برای حسینیه نواب که طبق برخی از نظرها در گذشته مدرسه نسوان بوده رؤیای ساخت مدرسه شبانه روزی حفظ قرآن خواهران شبیه آنچه در حسنیه امام رضا (ع) وجود دارد را در سر می‌پروراندند اما اعتبارات کم و تعلل‌ها باعث شد که این روزها نفس حسنیه نواب به شماره بیفتد.

شاید با یک خرد جمعی و تدوین سند توسعه مرمت میراث فرهنگی خراسان‌جنوبی بتوان بیش از گذشته از هویت جمعی شهر و استان خود در گذر زمان و تاریخ حفاظت کنیم.