معامله بزرگ قرن؛ چیستی، چرایی و چگونگی

به گزارش جام، معامله بزرگ قرن مفهومی است که این روز ها در رسانه های مختلف دیده می شود، تحریریه جام چیستی، چرایی، چگونگی و ابعاد آن را با استفاده از اخبار منتشر شده در منابع مهم خبری توضیح می دهد.

"معامله قرن" عنوان پروژه ای است که دولت آمریکا از زمان به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در حال طراحی آن است؛ این معامله یک سری اقدامات سیاسی را شامل می شود، که با اجرای آن قرار است به بیش از ۷۰ سال جنگ رژیم صهیونیستی و فلسطین اشغالی پایان دهد.

شبکه ۱۳ تلویزیون رژیم صهیونیستی درباره جزئیات این طرح به نقل از یک مقام آمریکایی گفته است. طرحی که در کاخ سفید تدوین شده و ترامپ مایل است آن را در ماه‌های آینده ارائه کند. به زودی عملیاتی خواهد شد. در این طرح بیت المقدس یا همان اروشلیم به طور کامل در اختیار صهیونیست های قرار می گیرد و مسلمانان فلسطینی و اردنی از دست رسی به این منطقه خارج می شوند.

خبرگزاری رویترز هم در توضیح این طرح نوشت: جرد کوشنر، مشاور و داماد دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از طرح کاخ سفید برای صلح در خاورمیانه که به «معامله قرن» شهرت دارد، پس از تشکیل کابینه نتانیاهو و بعد از ماه رمضان در اواسط ژوئن / خرداد سال جاری رونمایی می‌شود: گفته می شودجرد کوشنر، یکی از معماران «معامله قرن» در حضور ۱۰۰ سفیر خارجی در ایالات متحده در خانه بلر، محل اقامت مهمانان کاخ سفید طرح آمریکا برای صلح خاورمیانه را توضیح داده و گفته است این طرح از دو وجه برخوردار است: یک وجه سیاسی و یک وجه اقتصادی. در وجه سیاسی وضعیت حقوقی بیت‌المقدس (اورشلیم) و حاکمیت اسرائیل بر این شهر مشخص شده و در وجه اقتصادی، تسهیلاتی برای فلسطینی‌ها در نظر گرفته شده است که بتوانند با تکیه بر آن به اوضاع اقتصادی خود سامان دهند.

هنوز تشکیلات خودمختار فلسطین موضع مشخصی نسبت به این طرح اتخاذ نکرده اند. ولی کوشنر تاکید کرده است که این طرح از نظر سیاسی نیز دارای اهمیت است و به جزئیات زیادی توجه شده است. در این طرح قرار است هم طرف اسرائیلی و هم طرف فلسطینی می‌بایست از برخی خواسته‌های خود صرف‌نظر کنند. اما در همان حال به امنیت اسرائیل توجه ویژه‌ای شده است. کوشنر از کشور های اسلامی مخصوصا ایران خواسته است که در برابر این طرح مقاومت نکنند.

همزمان با سخنان کوشنر، هشت روز بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی اسرائیل، بنیامین ناتنیاهو رهبر حزب لیکود رسماً مأمور تشکیل دولت جدید اسرائیل شد. نتانیاهو ابراز امیدواری کرد که بسیار زودتر از پایان مهلت قانونی، دولت تازه‌اش را برای احذ رأی اعتماد به کنست معرفی کند.

دنی دانون، سفیر اسرائیل در سازمان ملل در واکنش به سخنان کوشنر گفت این احتمال وجود دارد که بنیامین نتانیاهو قبل از رونمایی از طرح کاخ سفید، به وعده انتخاباتی خود مبنی بر الحاق شهرک‌های یهودی‌نشین در کرانه باختری به خاک اسرائیل عمل خواهد کرد

تشکیلات خودگردان فلسطین شهرک‌های یهودی‌نشین در کرانه باختری را غیرقانونی می‌داند. بر اساس کنوانسیون ژنو، شهرک‌سازی در مناطق اشغالی ممنوع است. اسرائیل اما می‌گوید شهرک‌سازی در کرانه باختری از نظر تاریخی و به لحاظ مذهبی حق اوست و از نظر مذهبی نیز کرانه باختری یک سرزمین یهودی است.

دونالد ترامپ شامگاه دوشنبه ۵ فروردین / ۲۵ مارس، پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی اسرائیل حاکمیت این کشور بر بلندی‌های جولان را به رسمیت شناخت. رئیس جمهوری آمریکا اواخر دسامبر ۲۰۱۷ نیز در یک اقدام جنجالی اورشلیم را به‌ عنوان پایتخت اسرائیل به‌‌رسمیت شناخت و روند انتقال سفارت از تل‌آویو به اورشلیم را آغاز کرد. این اقدام تلاش‌ها برای برقراری صلح در خاورمیانه را از بین برد و مخالفت جهان عرب و متحدان غربی آمریکا را در پی داشت.

در یکی از اقدامات عملیاتی بعد اقتصادی این طرح، ایالات متحده و بحرین در اواخر ماه ژوئن میز‌گردی در خصوص مسائل اقتصادی در منامه برگزار خواهد شد.در بیانیه منتشر شده در روز یکشنبه توسط سرویس خبری کاخ سفید اعلام شده است که ایالات متحده و بحرین در حال برنامه‌ریزی برای میزبانی جلسه‌ای در خصوص مسائل اقتصادی از 25 ژوئن تا 26 ژوئن در منامه هستند که در آن از جمله امکان جذب سرمایه گذاری در فلسطین مورد بحث قرار خواهد گرفت.

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان با محمود عباس درباره جزئیات طرح ترامپ در پی سفر رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در 2017 به عربستان مذاکره کرده بود.ولیعهد عربستان همچنین با محمود عباس درباره بودجه سالانه تشکیلات خودگردان به گفتگو پرداخته بود. عباس در پاسخ به این سوال گفته بود که بودجه سالانه این تشکیلات یک میلیارد دلار است که محمد بن سلمان پیشنهاد داد در صورت موافقت عباس با طرح ترامپ، 10 میلیارد دلار برابر با بودجه 10 سال تشکیلات خودگردان فلسطین را در اختیار او قرار خواهد داد.

توضیح اینکه؛ از ابتدای سال 2017 و با روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا مساله معامله بزرگ قرن برای پایان دادن به مهم ترین و قدیمی ترین پرونده خاورمیانه، یعنی پرونده فلسطین مطرح شد. در این راستا سال جاری میلادی تحرکاتی، ذیل بسترسازی برای عملیاتی شدن آن هم شکل گرفت. اسرائیل و آمریکا سعی داشتند معامله بزرگ قرن را در همین سال 2018 میلادی عملیاتی کنند، اما شرایط منطقه ای و نیز وضعیت فلسطین به گونه ای رقم خورد که عملا کاخ سفید نتوانست آن شرایط و بستر لازم را برای عملیاتی کردن این طرح فراهم کند. چرا که با عملیاتی شدن این طرح، عملا ترامپ سعی داشت که اسرائیل را از گزند محور مقاومت در امان نگاه دارد. ولی وضعیت اکنون به گونه ای رقم خورده است که نه تنها بستر برای عملیاتی شدن معامله بزرگ قرن وجود ندارد، بلکه وضعیت حالت عکس هم پیدا کرده است و شرایط به مرز تهدید برای حیات خود صهیونیست ها کشیده شده است. مجموعه مقاومت های مردمی فلسطین که از ماه مارس سال جاری (فرودین ماه) به نام راهپیمایی بازگشت هر جمعه در مرزهای رژیم صهیونیستی شکل گرفته، شدت ناامنی را در مرزهای اسرائیل افزایش داده است. مضافا این که در کرانه باختری هم جریان خود گردان نیز در حال افزایش فاصله خود با سیاست های مدنظر ترامپ است.

در همین راستا تعطیلی دفتر سازمان آزادی بخش فلسطین در آمریکا و نیز قطع کمک های واشنگتن به آنروا نیز این فاصله را افزایش داد. در سایه این مسائل هم اخیرا و در روزهای پایانی سال جاری میلادی شاهد یک پاسخ متقابل مردمی فلسطین به جنایات و تجاوزات اسرائیلی ها در سزرمین ها اشغالی بودیم که به هلاکت سه نظامی این رژیم منجر شد و یک اقدام تقریبا کم سابقه در سال های اخیر به شمار می رود. از این رو وضعیت در سرزمین های اشغالی و کرانه باختری به هیچ وجه مساعد نیست.

به موازات این نکته در نوار غزه هم شرایط برای عملیاتی شدن معامله بزرگ قرن برای صهیونیست ها به شدت بغرنج است، به خصوص بعد از شکست رژیم صهیونیستی در حمله به نواز غزه و شکست در برابر حماس تنها ظرف دو روز، سبب شد تا تل آویو اکنون در موضع ضعف قرار گیرد. خود این حملات صهیونیست ها نیز دایره خشم مردمی فلسطین را افزایش داده است. لذا در مجموع شرایط فلسطین سبب شده تا دورنمایی برای عملیاتی شدن طرح معامله قرن، حداقل در ماه های ابتدایی سال 2019 نیز وجود نداشته باشد. اما امکان دارد که اسرائیل و آمریکا با همراهی برخی از کشورهای عربی منطقه، شرایط را به سمت بسترسازی در خصوص عملیاتی کردن این طرح پیش ببرند.

مضافا این که شرایط کنونی عربستان سعودی، هم در پرونده تجاوز به یمن و هم در پرونده قتل جمال خاشقجی سبب شده تا به همراهی امارات متحده عربی، وضعیت خوبی در راستای ایجاد بسترهای اولیه طرح معامله قرن نداشته باشند، به خصوص که ریاض نقش کلیدی در عادی سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل دارد. مضافا وضعیت کنونی در میان کشورهای عربی که نمود بارز آن در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس هم بود، به وضوح نشان از این دارد که آمادگی لازم در میان کشورهای عربی منطقه برای اجرای این طرح ترامپ هم وجود ندارد. لذا باید دید که در سال 2019 این بازیگران چه تمهیداتی را برای عملیاتی کدن طرح خود خواهند داشت؟!

افزون بر این نکات اکنون پایان جنگ یمن هم می تواند بر عدم بسترسازی برای عملیاتی شدن طرح معامله بزرگ قرن اثر گذار باشد. چرا که اکنون با نشست سوئد و زمزمه های پایان جنگ یمن میزان نگرانی صهیونیست ها هم افزایش یافته است.